Чыноўнікі Міністэрства адукацыі з гонарам адзначаюць, што першая й асноўная прыкмета нацыянальнай школы – пераход на свае, беларускія падручнікі. Сёлета да новага навучальнага году Нацыянальны інстытут адукацыі выпусьціў 160 найменьняў падручнікаў для школьнікаў. Гутару з намесьнікам дырэктара Цэнтру навуковай кнігі Нацыянальнага інстытуту адукацыі Рыгорам Чамаданавым:
(Карэспандэнтка: ) “Вы рэкамэндуеце школам усё ж такі нашы падручнікі, беларускія выкарыстоўваць?”
(Чамаданаў: ) “Так. Менавіта ў гэтым годзе адзін з апошніх прадметаў, па якіх ствараюцца нацыянальныя падручнікі – ангельская мова. Можна сказаць, што нацыянальныя падручнікі па ўсіх прадметах ужо ёсьць. У нас ужо ня будзе больш ніякіх расейскіх падручнікаў – я маю на ўвазе па новай праграме 12-гадовай школы (бо для 11-годкі ў апошніх клясах яшчэ будуць, дзе вучацца па старой праграме). А па новай праграме – ужо толькі свае, нацыянальныя падручнікі”.
А як ацэньваюць нацыянальныя падручнікі настаўнікі, дзеці? Безумоўна, ёсьць вельмі прыстойныя падручнікі, якія рабіліся на конкурснай аснове, прайшлі экспэртызу. Я сама з захапленьнем гартала падручнік для трэцяй клясы “Мая Радзіма – Беларусь” (аўтары Тарасаў, Артур Вольскі, Паноў), “Гісторыю Беларусі ў сярэднія вякі” Штыхава й Ракуця. Дзецям гэтыя кніжкі вельмі падабаюцца, яны прыгожыя, ілюстраваныя. Але гэта – выключэньне. Вось што мне распавялі пра свае падручнікі школьнікі:
(Хлопчык: ) “Мне ня ўсе падручнікі падабаюцца. Матэматыка не падабаецца, бо там практычна няма малюнкаў. Прыгожы цікавы падручнік толькі па гісторыі, астатнія наагул шэрыя, некаляровыя, без малюнкаў. Такое ўражаньне, што ў друкарнях стаяць “карвэты”, а не нармальныя кампутары – у падручніках толькі два колеры: чорны і сіні”.
(Дзяўчынка: ) “Чытаючы падручнік па беларускай літаратуры за 4 клясу, можна плакаць кожны ўрок. Цэлы год мы вывучалі апавяданьні, у якіх дзеці паміраюць. Прачытаць хаця б апавяданьні “Міхаська” і “Страта”! А падручнікі па матэматыцы – хутчэй па сельскай гаспадарцы. 6 гадоў мы лічым на ўроках кашы з бульбай, трактары, машыны са збожжам...”
Вось такі нацыянальны аспэкт атрымліваецца – то трагічнае мінулае, то ўхіл у сельскую гаспадарку. Крытычна ставяцца да падручнікаў і настаўнікі. Малады спэцыяліст Аляксей Галіч лічыць, што беларуская школа, нягледзячы ні на што, так і засталася савецкай.
(Галіч: ) “Школа – яна засталася як бы з савецкіх часоў. Мэты гэтай школы не адпавядаюць патрэбным мэтам, якія бацькі ставяць, якія дзяржава павінна ставіць. Таму й падручнікі адпавядаюць той клясычнай савецкай традыцыі”.
А вось меркаваньне настаўніцы з Полацку Валерыі Сом:
(Сом: ) “На маю думку, як настаўніка зь 15-гадовым стажам, нашы падручнікі робяцца людзьмі, якія самі ў школе не працуюць. Па нашых падручніках немагчыма самастойна вывучыць прадмет”.
Так што беларускія падручнікі, хутчэй за ўсё, будуць перапісвацца і ўдасканальвацца кожны год. Выступаючы на ўрачыстым сходзе, прысьвечаным Дню настаўніка, міністар адукацыі Аляксандар Радзькоў заявіў: “Адной з найважнейшых задач, што стаяць перад сыстэмай адукацыі, зьяўляецца захаваньне традыцыяў айчыннай школы з адначасовай арыентацыяй на досьвед замежных краінаў”.
Застаецца толькі спадзявацца на энтузіязм беларускіх настаўнікаў. Сярэднемесячная заработная плата пэдагогаў, па прызнаньні самога Радзькова, 314 тысяч рублёў (прыкладна 140 даляраў).
(Карэспандэнтка: ) “Вы рэкамэндуеце школам усё ж такі нашы падручнікі, беларускія выкарыстоўваць?”
(Чамаданаў: ) “Так. Менавіта ў гэтым годзе адзін з апошніх прадметаў, па якіх ствараюцца нацыянальныя падручнікі – ангельская мова. Можна сказаць, што нацыянальныя падручнікі па ўсіх прадметах ужо ёсьць. У нас ужо ня будзе больш ніякіх расейскіх падручнікаў – я маю на ўвазе па новай праграме 12-гадовай школы (бо для 11-годкі ў апошніх клясах яшчэ будуць, дзе вучацца па старой праграме). А па новай праграме – ужо толькі свае, нацыянальныя падручнікі”.
А як ацэньваюць нацыянальныя падручнікі настаўнікі, дзеці? Безумоўна, ёсьць вельмі прыстойныя падручнікі, якія рабіліся на конкурснай аснове, прайшлі экспэртызу. Я сама з захапленьнем гартала падручнік для трэцяй клясы “Мая Радзіма – Беларусь” (аўтары Тарасаў, Артур Вольскі, Паноў), “Гісторыю Беларусі ў сярэднія вякі” Штыхава й Ракуця. Дзецям гэтыя кніжкі вельмі падабаюцца, яны прыгожыя, ілюстраваныя. Але гэта – выключэньне. Вось што мне распавялі пра свае падручнікі школьнікі:
(Хлопчык: ) “Мне ня ўсе падручнікі падабаюцца. Матэматыка не падабаецца, бо там практычна няма малюнкаў. Прыгожы цікавы падручнік толькі па гісторыі, астатнія наагул шэрыя, некаляровыя, без малюнкаў. Такое ўражаньне, што ў друкарнях стаяць “карвэты”, а не нармальныя кампутары – у падручніках толькі два колеры: чорны і сіні”.
(Дзяўчынка: ) “Чытаючы падручнік па беларускай літаратуры за 4 клясу, можна плакаць кожны ўрок. Цэлы год мы вывучалі апавяданьні, у якіх дзеці паміраюць. Прачытаць хаця б апавяданьні “Міхаська” і “Страта”! А падручнікі па матэматыцы – хутчэй па сельскай гаспадарцы. 6 гадоў мы лічым на ўроках кашы з бульбай, трактары, машыны са збожжам...”
Вось такі нацыянальны аспэкт атрымліваецца – то трагічнае мінулае, то ўхіл у сельскую гаспадарку. Крытычна ставяцца да падручнікаў і настаўнікі. Малады спэцыяліст Аляксей Галіч лічыць, што беларуская школа, нягледзячы ні на што, так і засталася савецкай.
(Галіч: ) “Школа – яна засталася як бы з савецкіх часоў. Мэты гэтай школы не адпавядаюць патрэбным мэтам, якія бацькі ставяць, якія дзяржава павінна ставіць. Таму й падручнікі адпавядаюць той клясычнай савецкай традыцыі”.
А вось меркаваньне настаўніцы з Полацку Валерыі Сом:
(Сом: ) “На маю думку, як настаўніка зь 15-гадовым стажам, нашы падручнікі робяцца людзьмі, якія самі ў школе не працуюць. Па нашых падручніках немагчыма самастойна вывучыць прадмет”.
Так што беларускія падручнікі, хутчэй за ўсё, будуць перапісвацца і ўдасканальвацца кожны год. Выступаючы на ўрачыстым сходзе, прысьвечаным Дню настаўніка, міністар адукацыі Аляксандар Радзькоў заявіў: “Адной з найважнейшых задач, што стаяць перад сыстэмай адукацыі, зьяўляецца захаваньне традыцыяў айчыннай школы з адначасовай арыентацыяй на досьвед замежных краінаў”.
Застаецца толькі спадзявацца на энтузіязм беларускіх настаўнікаў. Сярэднемесячная заработная плата пэдагогаў, па прызнаньні самога Радзькова, 314 тысяч рублёў (прыкладна 140 даляраў).
