Нядзеля, 5 лістапада. Капыль
Вельмі шкада хрызантэм. Так нечакана ўдарылі маразы, так рана. Усе мае цудоўныя кветкі загінулі. А так радавалі сваёй прыгажосьцю ўсю восень. На маёй невялікай градцы каля 8-кватэрнага дому іх каля трыццаці кустоў – дванаццаць самых розных афарбовак і відаў.
Цэлы месяц я іх раздавала ахапкамі, а яны ўсё цьвілі і цьвілі. Шыкоўныя, яркія, агромістыя кусты нікога не пакідалі абыякавым, нібы патрабавалі: спыніся, палюбуйся. А мароз у адзін момант зьнішчыў усю прыгажосьць.
Ці ня так бывае і зь людзьмі: жывуць, радуюцца, будуюць пляны, мараць… Раптам нейкая бяда, гора – і патухаюць вочы, зьнікае ўсьмешка, апускаюцца рукі. Адцьвіло жыцьцё… Дзе ўзяць сілы, каб жыць далей?..
Так многа стала людзей з патухлымі вачыма…
Панядзелак, 6 лістапада. Капыль
Знаёмая жанчына вітаецца са мной праз вуліцу. На галаве – чорная хустка. Успамінаю, што чула пра яе гора, – сын трагічна загінуў. Афіцыйная вэрсія – суіцыд. А жыцьцё складвалася так пасьпяхова: была сям’я, быў невялікі бізнэс, будаваўся дом…
Праз сорак хвілінаў выходжу з цырульні – яна чакае мяне на прыступках лесьвіцы. На вачах сьлёзы: “Дапамажыце, парайце, што рабіць?”
Матчына сэрца ня верыць, ня хоча верыць, што сын сам на сябе рукі наклаў. Мо яшчэ і таму, што мільгаюць у справе начныя госьці, сярод іх – супрацоўнік міліцыі. “Ведаеце, кінулася я ў ногі сьледчаму, рукі яму цалавала, прасіла ўсю праўду раскрыць, а мяне вар’яткаю палічылі”.
Падказвазваю ёй, куды пісаць, аб чым прасіць.
Ня першы выпадак, калі людзі, якім ужо няма чаго баяцца, бо страцілі самае дарагое – сваіх дзяцей, зьвяртаюцца па дапамогу. Як важна, каб побач былі людзі – і лепей за ўсё дэпутаты – незалежныя ад улады, здольныя дапамагчы. Ды дзе ж узяць такіх дэпутатаў?!.
Аўторак, 7 лістапада. Менск
Сёньня сьвята – 89-я гадавіна Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. З раніцы ўскладалі кветкі да помніка У.І.Леніну ў Менску перад Домам ураду. Людзей было многа – ня толькі менчукі, але і прадстаўнікі абласьцей, бо пасьля ўскладаньня кветак адбыўся пленум Цэнтральнага камітэту. Удзельнікаў пленуму – каля шасьцідзесяці чалавек.
Горача абмяркоўвалі стратэгію ўдзелу ў выбарах дэпутатаў мясцовых саветаў, падрыхтоўку да новага Кангрэсу дэмакратычных сілаў. Галоўнае – усе разумеюць, што трэба працаваць, трэба ісьці да людзей.
Прынялі зварот да Аляксандра Казуліна – сёньня ў яго васямнаццаты дзень галадоўкі. Аддаючы даніну павагі яго мужнасьці і моцы духу, просім яго спыніць галадоўку, бо ва ўмовах турмы могуць быць нанесеныя непапраўныя страты ягонаму здароўю. А ён патрэбен дэмакратычнаму руху жывым і здаровым.
Серада, 8 лістапада. Менск
Дапамагаем лідэру партыі Сяргею Калякіну рыхтавацца да судовага працэсу. Адзін з нашых “былых”, малады нахабнік і палітычны прахадзімец, які за лічаныя гады зьмяніў не адну партыю і не адзін выбарчы штаб, падаў на яго ў суд нібы за абразу. Бо Калякін сказаў, а газэта “Товарищ” надрукавала тое, аб чым я толькі што напісала. І сьведкаў, і дакумэнтаў дастаткова, але што скажа суд Савецкага раёну – “самы гуманны суд у сьвеце”?
Вечарам – паседжаньне арганізацыйнага камітэту па падрыхтоўцы II Кангрэсу дэмакратычных сілаў. Адзіная думка – старшынём аргкамітэту павінен быць Аляксандар Іванавіч Бухвостаў (з улікам яго вопыту па падрыхтоўцы I кангрэсу, адкрытасьці і незаангажаванасьці).
Чацьвер, 9 лістапада. Менск
Сёньня зьбіраліся лідэры левых партый: ПКБ, Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада), Беларускай партыі жанчын “Надзея”. Даўно выношвалася думка аб стварэньні саюзу левых партый. Цяпер у нас ужо ёсьць партыйнае рашэньне аб гэтым. Будзем спрабаваць у сьнежні правесьці ўстаноўчы зьезд саюзу і зарэгістраваць яго ў Міністэрстве юстыцыі. Работы вельмі многа, але ідэя падтрымліваецца горача – лягчэй будзе працаваць. Адначасова працягнем працу ў аб’яднаных дэмакратычных сілах.
Пятніца, 10 лістапада
Рыхтую матэрыял у дапамогу кандыдатам у дэпутаты і партыйнаму актыву пры правядзеньні выбарчай кампаніі ў мясцовыя саветы.
Яшчэ раз пераглядаю вынікі верасьнёўскага сацыялягічнага апытаньня. Што найбольш турбуе, ускладняе жыцьцё сярэдне-беларускай сям’і?
Больш за 60 працэнтаў апытаных указваюць на нізкія даходы, няхватку грошай; каля трэці скардзяцца на дрэннае здароўе, цяжкасьці зь лячэньнем; ледзь ня кожны пяты баіцца страціць работу; а кожны дзясяты пакутуе ад п’янства, наркаманіі кагосьці зь членаў сям’і.
А дзяржаўная статыстыка, між тым, не паказвае беспрацоў звых 2-3 працэнтаў. Прыціснулі людзей кароткатэрміновыя прымусовыя кантракты. Скончыўся гадавы кантракт, і калі ты ня ўгодны начальству – ідзі на ўсе чатыры бакі, ніхто не дапаможа: ні прафсаюз, ні суд.
А пра п’янства асобная размова – кожны дзясяты пакутуе ад гэтага ў сваёй сям’і. Маю сям’ю, дзякуй Богу, гэтая бяда абмінула. Але пакутуе мая сястра, а разам зь ёю пакутую і я. Што з гэтым рабіць? Ніякае кадзіраваньне не дапамагае. Выкінуць п’яніцу на вуліцу – душа не дазваляе… Мучыццца зь ім да канца дзён – ці то сваіх, ці то яго…
Вось праблема з праблемаў для сучаснай Беларусі. Асабліва на вёсцы. Асабліва для жанчын, якіх лячыць наогул немагчыма. У моладзі дэфіле з бутэлькай піва ў руках – норма жыцьця для многіх. Дэмакратычная Беларусь павінна ўсе сродкі, усе сілы кінуць на барацьбу з гэтым злом, бо іначай яно пераможа нас.
Субота, 11 лістапада
Зноў еду ў Капыль. Уважліва прыглядаюся да ўсяго, што трапляецца па дарозе, асабліва да птушак, хатніх жывёл – можа пашчасьлівіцца заўважыць нешта незвычайнае. Бо ведаю – маленькая Яніна, мая пяцігадовая ўнучка, чакае ня толькі ласункаў, але і аўтарскую бабуліну казачку: як ехалі, што бачылі, чым усё скончылася. Мы навучыліся чытаць да чатырох гадоў і ў такім узросьце запісаліся ў раённую бібліятэку. А цяпер нам цікава самім прыдумаць загадку ці казку. Гэта – радасьць жыцьця.
А маразы папужалі і скончыліся. Накрыю на зіму вінаград. Выкапаю найбольш далікатныя кусты хрызантэмаў, каб захаваць іх да будучай вясны. Каб прыгажосьць не зьвялася.
Вельмі шкада хрызантэм. Так нечакана ўдарылі маразы, так рана. Усе мае цудоўныя кветкі загінулі. А так радавалі сваёй прыгажосьцю ўсю восень. На маёй невялікай градцы каля 8-кватэрнага дому іх каля трыццаці кустоў – дванаццаць самых розных афарбовак і відаў.
Цэлы месяц я іх раздавала ахапкамі, а яны ўсё цьвілі і цьвілі. Шыкоўныя, яркія, агромістыя кусты нікога не пакідалі абыякавым, нібы патрабавалі: спыніся, палюбуйся. А мароз у адзін момант зьнішчыў усю прыгажосьць.
Ці ня так бывае і зь людзьмі: жывуць, радуюцца, будуюць пляны, мараць… Раптам нейкая бяда, гора – і патухаюць вочы, зьнікае ўсьмешка, апускаюцца рукі. Адцьвіло жыцьцё… Дзе ўзяць сілы, каб жыць далей?..
Так многа стала людзей з патухлымі вачыма…
Панядзелак, 6 лістапада. Капыль
Знаёмая жанчына вітаецца са мной праз вуліцу. На галаве – чорная хустка. Успамінаю, што чула пра яе гора, – сын трагічна загінуў. Афіцыйная вэрсія – суіцыд. А жыцьцё складвалася так пасьпяхова: была сям’я, быў невялікі бізнэс, будаваўся дом…
Праз сорак хвілінаў выходжу з цырульні – яна чакае мяне на прыступках лесьвіцы. На вачах сьлёзы: “Дапамажыце, парайце, што рабіць?”
Матчына сэрца ня верыць, ня хоча верыць, што сын сам на сябе рукі наклаў. Мо яшчэ і таму, што мільгаюць у справе начныя госьці, сярод іх – супрацоўнік міліцыі. “Ведаеце, кінулася я ў ногі сьледчаму, рукі яму цалавала, прасіла ўсю праўду раскрыць, а мяне вар’яткаю палічылі”.
Падказвазваю ёй, куды пісаць, аб чым прасіць.
Ня першы выпадак, калі людзі, якім ужо няма чаго баяцца, бо страцілі самае дарагое – сваіх дзяцей, зьвяртаюцца па дапамогу. Як важна, каб побач былі людзі – і лепей за ўсё дэпутаты – незалежныя ад улады, здольныя дапамагчы. Ды дзе ж узяць такіх дэпутатаў?!.
Аўторак, 7 лістапада. Менск
Сёньня сьвята – 89-я гадавіна Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. З раніцы ўскладалі кветкі да помніка У.І.Леніну ў Менску перад Домам ураду. Людзей было многа – ня толькі менчукі, але і прадстаўнікі абласьцей, бо пасьля ўскладаньня кветак адбыўся пленум Цэнтральнага камітэту. Удзельнікаў пленуму – каля шасьцідзесяці чалавек.
Горача абмяркоўвалі стратэгію ўдзелу ў выбарах дэпутатаў мясцовых саветаў, падрыхтоўку да новага Кангрэсу дэмакратычных сілаў. Галоўнае – усе разумеюць, што трэба працаваць, трэба ісьці да людзей.
Прынялі зварот да Аляксандра Казуліна – сёньня ў яго васямнаццаты дзень галадоўкі. Аддаючы даніну павагі яго мужнасьці і моцы духу, просім яго спыніць галадоўку, бо ва ўмовах турмы могуць быць нанесеныя непапраўныя страты ягонаму здароўю. А ён патрэбен дэмакратычнаму руху жывым і здаровым.
Серада, 8 лістапада. Менск
Дапамагаем лідэру партыі Сяргею Калякіну рыхтавацца да судовага працэсу. Адзін з нашых “былых”, малады нахабнік і палітычны прахадзімец, які за лічаныя гады зьмяніў не адну партыю і не адзін выбарчы штаб, падаў на яго ў суд нібы за абразу. Бо Калякін сказаў, а газэта “Товарищ” надрукавала тое, аб чым я толькі што напісала. І сьведкаў, і дакумэнтаў дастаткова, але што скажа суд Савецкага раёну – “самы гуманны суд у сьвеце”?
Вечарам – паседжаньне арганізацыйнага камітэту па падрыхтоўцы II Кангрэсу дэмакратычных сілаў. Адзіная думка – старшынём аргкамітэту павінен быць Аляксандар Іванавіч Бухвостаў (з улікам яго вопыту па падрыхтоўцы I кангрэсу, адкрытасьці і незаангажаванасьці).
Чацьвер, 9 лістапада. Менск
Сёньня зьбіраліся лідэры левых партый: ПКБ, Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада), Беларускай партыі жанчын “Надзея”. Даўно выношвалася думка аб стварэньні саюзу левых партый. Цяпер у нас ужо ёсьць партыйнае рашэньне аб гэтым. Будзем спрабаваць у сьнежні правесьці ўстаноўчы зьезд саюзу і зарэгістраваць яго ў Міністэрстве юстыцыі. Работы вельмі многа, але ідэя падтрымліваецца горача – лягчэй будзе працаваць. Адначасова працягнем працу ў аб’яднаных дэмакратычных сілах.
Пятніца, 10 лістапада
Рыхтую матэрыял у дапамогу кандыдатам у дэпутаты і партыйнаму актыву пры правядзеньні выбарчай кампаніі ў мясцовыя саветы.
Яшчэ раз пераглядаю вынікі верасьнёўскага сацыялягічнага апытаньня. Што найбольш турбуе, ускладняе жыцьцё сярэдне-беларускай сям’і?
Больш за 60 працэнтаў апытаных указваюць на нізкія даходы, няхватку грошай; каля трэці скардзяцца на дрэннае здароўе, цяжкасьці зь лячэньнем; ледзь ня кожны пяты баіцца страціць работу; а кожны дзясяты пакутуе ад п’янства, наркаманіі кагосьці зь членаў сям’і.
А дзяржаўная статыстыка, між тым, не паказвае беспрацоў звых 2-3 працэнтаў. Прыціснулі людзей кароткатэрміновыя прымусовыя кантракты. Скончыўся гадавы кантракт, і калі ты ня ўгодны начальству – ідзі на ўсе чатыры бакі, ніхто не дапаможа: ні прафсаюз, ні суд.
А пра п’янства асобная размова – кожны дзясяты пакутуе ад гэтага ў сваёй сям’і. Маю сям’ю, дзякуй Богу, гэтая бяда абмінула. Але пакутуе мая сястра, а разам зь ёю пакутую і я. Што з гэтым рабіць? Ніякае кадзіраваньне не дапамагае. Выкінуць п’яніцу на вуліцу – душа не дазваляе… Мучыццца зь ім да канца дзён – ці то сваіх, ці то яго…
Вось праблема з праблемаў для сучаснай Беларусі. Асабліва на вёсцы. Асабліва для жанчын, якіх лячыць наогул немагчыма. У моладзі дэфіле з бутэлькай піва ў руках – норма жыцьця для многіх. Дэмакратычная Беларусь павінна ўсе сродкі, усе сілы кінуць на барацьбу з гэтым злом, бо іначай яно пераможа нас.
Субота, 11 лістапада
Зноў еду ў Капыль. Уважліва прыглядаюся да ўсяго, што трапляецца па дарозе, асабліва да птушак, хатніх жывёл – можа пашчасьлівіцца заўважыць нешта незвычайнае. Бо ведаю – маленькая Яніна, мая пяцігадовая ўнучка, чакае ня толькі ласункаў, але і аўтарскую бабуліну казачку: як ехалі, што бачылі, чым усё скончылася. Мы навучыліся чытаць да чатырох гадоў і ў такім узросьце запісаліся ў раённую бібліятэку. А цяпер нам цікава самім прыдумаць загадку ці казку. Гэта – радасьць жыцьця.
А маразы папужалі і скончыліся. Накрыю на зіму вінаград. Выкапаю найбольш далікатныя кусты хрызантэмаў, каб захаваць іх да будучай вясны. Каб прыгажосьць не зьвялася.
