Журналісткі Мая Жывановіч і Крысьціна Фалтынава пішуць пра тое, якія разбурэньні прыйшлі ва Ўкраіну разам з расейскай агрэсіяй.
Дамы, школы і лякарні зьнішчаныя. Пусьцелі цэлыя гарады. Поўнамаштабнае ўварваньне Расеі ва Ўкраіну тры гады таму ў лютым прывяло да масавых разбурэньняў. Паводле ацэнак, больш за адзін з 10 дамоў па ўсёй краіне быў пашкоджаны або разбураны.
У той час як некаторыя ўкраінскія гарады і мястэчкі перажылі рэканструкцыю, спадарожнікавыя здымкі паказваюць маштаб руінаў, якія нанесла ўварваньне Расеі.
Усходнеўкраінскі горад Бахмут быў месцам адной з самых крывавых бітваў гэтай вайны. Да ўварваньня ў Бахмуце, вядомым сваёй прамысловасьцю пеністых вінаў, жылі 70 тысяч чалавек.
У траўні 2023 году мэр Бахмуту Аляксей Рэва заявіў, што Бахмут ляжыць у «руінах і папялішчах», а паводле ацэнак чыноўнікаў, там засталося толькі 500 чалавек.
Дасьледнікі-праваабаронцы кажуць, што ў 2024 годзе ва Ўкраіне было пашкоджана або разбурана 576 навучальных устаноў. Гэта больш як удвая перавышае лічбу разбурэньняў папярэдняга году.
Міжнародная няўрадавая арганізацыя Save the Children заявіла ў мінулым месяцы, што тысячы дзяцей ва Ўкраіне цяпер вучацца онлайн або ў падпольных клясах.
«Бамбаваньне адукацыйных установаў ва Ўкраіне супярэчыць міжнароднаму гуманітарнаму праву і абсалютна недапушчальнае — атакі павінны быць неадкладна спыненыя», — сказала ў студзені Соня Хуш, дырэктарка арганізацыі ва Ўкраіне.
Школа № 66 у Марыюпалі, партовым горадзе на беразе Азоўскага мора ва ўсходняй Украіне, была адрамантаваная ў 2018 годзе і названа самай сучаснай навучальнай установай гораду. Яна зазнала бамбаваньня 10 сакавіка 2022 году. Разбурэньні застаюцца бачнымі.
У сумесным дакладзе Сусьветнага банку, Арганізацыі Аб'яднаных Нацый і Эўрапейскай камісіі ў лютым 2024 году кошт аднаўленьня Ўкраіны ацэньваецца ў 486 мільярдаў даляраў.
Усходнеўкраінскі горад Мар'інка меў насельніцтва каля 9000 чалавек да ўварваньня Расеі ў лютым 2022 году. К лістападу таго году горад быў бязьлюдным пасьля амаль поўнага разбурэньня. Ён застаецца незаселеным па сёньня.
Віцэ-прэм'ер Украіны Аляксей Чарнышоў раней у лютым заявіў, што Ўкраіне неабходна падвоіць валавы ўнутраны прадукт, каб аднавіцца. У сваім паведамленьні ў Facebook Чарнышоў заявіў, што пры цяперашнім узроўні прадукцыйнасьці ва Ўкраіне не хапае да 4,5 мільёна працоўных.
Саляны горад Салядар ва ўсходняй Украіне быў месцам інтэнсіўных баёў пасьля паўнамаштабнага ўварваньня Расеі, у выніку чаго большая частка яго інфраструктуры была разбурана.
Апытаньне, праведзенае вясной 2024 году, паказала, што многія жыхары Ірпяня, прыгарада Кіева, а таксама горада Харкаў аднавілі свае дамы за ўласныя сродкі.
Каля адной траціны апытаных жыхароў Харкава і палова жыхароў Ірпяня заявілі, што зьвярталіся па дапамогу ў рамках украінскай урадавай праграмы eRecovery. Але больш за 70% тых, хто патраціў свае ўласныя грошы, сказалі, што ня вераць, што гэтыя сродкі будуць кампэнсаваныя.
Адны з самых інтэнсіўных баёў і разбурэньняў ва ўсходнеўкраінскім горадзе Рубежнае адбыліся ў сакавіку 2022 году. Горад заставаўся пад расейскай акупацыяй з траўня таго году.
Згодна з ацэнкай Сусьветнага банку, ураду Ўкраіны, Эўрапейскай камісіі і Арганізацыі Аб'яднаных Нацый у сьнежні 2024 г., больш якадзін з 10 дамоў ва Украіне былі пашкоджаны або цалкам разбураны пасьля поўнамаштабнага ўварваньня Расеі.
Севераданецк ва ўсходняй Луганскай вобласьці Ўкраіны пастаянна бамбаваўся расейцамі ў 2022 годзе. Расейскія войскі былі ненадоўга выцесьненыя з гораду ў чэрвені таго году, але пазьней вярнулі кантроль над ім.
Дзяржаўны сакратар ЗША Марка Рубіё заявіў у інтэрвію ў лютым, што Злучаныя Штаты жадаюць удзельнічаць у доўгатэрміновай адбудове незалежнасьці Ўкраіны, укладаючы ў яе эканоміку, у тым ліку ў патэнцыйныя сумесныя прадпрыемствы па здабычы карысных выкапняў.
Рубіё сказаў, што гэта дапаможа Вашынгтону вярнуць мільярды даляраў, якія ён выдаткаваў ва Ўкраіне, і што частка гэтых грошай будзе «рэінвэставаная назад ва Ўкраіну, каб аднавіць усе разбурэньні, якія там адбыліся».
Арэхаў на поўдні Запароскай вобласьці Ўкраіны, дзе калісьці насельніцтва складала 14 тысяч чалавек, стаў прыфрантавым горадам з пачатку ўварваньня Расеі ў лютым 2022 году. Паводле некаторых паведамленьняў, у ім засталіся толькі сотні жыхароў.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
Форум