Управа Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека ў сераду апублікавала чарговы даклад, прысьвечаны ваенным злачынствам і парушэньням правоў падчас вайны. У ім прыводзяцца зьвесткі, сабраныя міжнароднай камісіяй з 1 лютага да 31 ліпеня гэтага году. Задакумэнтаваныя факты злачынстваў з боку як расейскіх, гэтак і ўкраінскіх вайскоўцаў.
З 56 украінскіх ваеннапалонных, зь якімі гаварыла камісія, 51 расказаў пра катаваньні і жорсткае абыходжаньне ў расейскім палоне. З 26 расейскіх палонных такія скаргі прадʼявілі 12 чалавек. За пэрыяд дасьледаваньня зафіксаваныя шэсьць забойстваў украінскіх палонных і ніводнага забойства расейцаў у палоне ў УСУ. У цэлым, паводле зьвестак ААН, з пачатку вайны 24 лютага 2022 году ў палоне былі забітыя або памерлі ад катаваньняў 25 расейскіх ваеннапалонных і 21 украінскі.
Камісія фіксавала таксама злачынствы супраць цывільнага насельніцтва. З 1 лютага па 31 ліпеня ўстаноўлена гібель 1028 мірных жыхароў, зь іх 47 дзяцей. 3593 атрымалі раненьні, дзяцей сярод іх 202. Рэальныя лічбы могуць быць нашмат вышэйшымі, падкрэсьліваецца ў дакладзе. 64% гэтых выпадкаў адбываюцца на прыфрантавых тэрыторыях — у Запароскай, Херсонскай, Харкаўскай і Данецкай абласьцях.
З пачатку вайны камісія ўстанавіла каля тысячы выпадкаў гвалтоўнага затрыманьня мірных жыхароў Украіны, у тым ліку выкраданьняў. 80 украінцаў загінулі ў месцах прымусовага ўтрыманьня, на іх целах былі знойдзены сьляды гвалту. 468 па-ранейшаму знаходзяцца ў няволі. З боку Ўкраіны адзначаны 33 выпадкі незаконнага ўтрыманьня людзей, пераважна па падазрэньні ў супрацоўніцтве з расейскім войскам.
У дакладзе гаворыцца аб вывазе ўкраінскіх дзяцей у Расею ці на акупаваныя тэрыторыі. Акрамя таго, як высьветлілі расьсьледавальнікі, у акупаваных абласьцях мужчын пагрозамі прымушаюць далучацца да расейскага войска, пагрозы атрымліваюць і іх семʼі.
На падкантрольнай Украіне тэрыторыі адзначаны выпадкі прыгнёту рэлігійнай свабоды і гвалту ў адносінах да сьвятароў і прыхаджанаў Украінскай праваслаўнай царквы, зьвязанай з Маскоўскім патрыярхатам. Парушэньнем камісія таксама лічыць спыненьне Кіевам дамовы арэнды царквой комплексу Кіева-Пячорскай лаўры. На акупаваных Расеяй тэрыторыях і ў анэксаваным Крыме расейскія ўлады перасьледуюць сьвятароў як УПЦ, так і Праваслаўнай царквы Ўкраіны (ПЦУ), а таксама працягваюць ганеньні на сьведак Яговы — іх царква прызнаная ў Расеі экстрэмісцкай арганізацыяй.
Камісія ААН падкрэсьлівае, што прадстаўленыя ў дакладзе дадзеныя могуць быць няпоўнымі, перш за ўсё ў тым, што тычыцца парушэньняў з расейскага боку. Прызначаныя Расеяй адміністрацыі не дапускаюць назіральнікаў на акупаваныя тэрыторыі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
