Лінкі ўнівэрсальнага доступу

ЭСПЧ прызнаў Расею адказнай за падзеі ў Данбасе з 2014 года


Ваенны грузавік з прарасейскімі баевікамі едзе ў бок аэрапорта Данецка 26 траўня 2014 года. Ілюстрацыйнае фота
Ваенны грузавік з прарасейскімі баевікамі едзе ў бок аэрапорта Данецка 26 траўня 2014 года. Ілюстрацыйнае фота

Эўрапейскі суд па правах чалавека прызнаў, што частка ўкраінскага Данбаса знаходзіцца пад расейскім кантролем з траўня 2014 года. Гэта азначае, што супраць Расеі могуць быць разгледжаны тысячы пазоваў, якія тычацца злачынстваў, учыненых у гэтых раёнах.

Пра гэта паведамляе агенцтва Reuters.

Суд у Страсбургу вырашыў, што ягоная юрысдыкцыя дазваляе разглядаць скаргі аб падзеях у Данбасе, разглядаючы тры пазовы Ўкраіны і Нідэрляндаў супраць Расеі. Два зь іх датычацца парушэньняў правоў чалавека на падкантрольных сэпаратыстам тэрыторыях, адно — меркаванай віны Масквы за катастрофу ляйнэра «Малайзійскіх авіяліній» у 2014 годзе. Тады пасажырскі «Боінг» зьбіла расейская зэнітная устаноўка, разьмешчаная на кантралюемай сэпаратыстамі тэрыторыі. Загінулі 298 чалавек.

Расея адмаўляла магчымасьць разгляду пазоваў, заяўляючы, што не кантралюе сэпаратыстаў у Данецкай і Луганскай абласьцях. Аднак суд пастанавіў, што Масква мела значны ўплыў на ваенную стратэгію сэпаратыстаў, давала ім зброю і праводзіла артылерыйскія абстрэлы іх па просьбах, а значыць можа адказваць за падзеі, якія адбываліся на іх тэрыторыі.

Цяпер суд будзе разглядаць справу Ўкраіны і Нідэрляндаў супраць Расеі па сутнасьці. Акрамя таго, будзе адкрыта дарога тысячам іншых спраў, якія чакалі гэтага рашэньня.

Аднак судовыя паседжаньні, верагодна, зацягнуцца і будуць абцяжараныя пазыцыяй Масквы па ўдзеле ў працы ЭСПЧ, адзначае DW. Пасьля выключэньня з Рады Эўропы Масква ня лічыць сябе абавязанай несьці адказнасьць за парушэньне Эўрапейскай канвэнцыі па правах чалавека.

Акрамя таго, нават калі ЭСПЧ прыме рашэньні, Расея не плянуе іх выконваць. У чэрвені ў краіне ўступіў у сілу закон, які адхіляе ўсе рашэньні суда, вынесеныя пасьля 16 сакавіка 2022 года.

Вайна Расеі супраць Украіны

  • А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
  • Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
  • Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
  • 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
  • З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
  • Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
  • 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
  • У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
  • 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
  • У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
  • Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
  • 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
  • 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
  • Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG