Сёньняшняя колькасьць страт, якія цярпіць Расея падчас агрэсіі супраць Украіны, у дзясяткі разоў перавышае страты падчас савецка-афганскай вайны. Сотні целаў салдатаў застаюцца кінутымі і непахаванымі. Урокі Афганістану ў Расеі нікім не засвоеныя.
Сьмерць аднаго чалавека — трагедыя, сьмерць мільёнаў — статыстыка. І ня толькі мільёнаў, а нават тысяч і соцень.
У навагоднюю ноч ва ўкраінскай Макееўцы ў будынку нейкай былой вучэльні «Хаймарс» накрыў адразу некалькі соцень мабілізаваных расейскіх салдатаў. Украінскія ўлады сьцьвярджаюць, што ахвяраў было каля 600. Шэсьцьсот чалавек. — гэта прыкладна столькі ж, колькі словаў у гэтым тэксьце, які вы чытаеце. Адно слова — адзін чалавек, адна біяграфія. Нарадзіўся, скончыў школу, загінуў...
Такіх макеевак на гэтай вайне было ўжо дзясяткі. Гэта першая вайна, за якой можна сачыць у жывым эфіры на YouTube і ў Telegram, і ад гэтага стала жахліва абыякава бачыць і чытаць пра сьмерць.
Піцерскі сьпявак Аляксандар Разэнбаўм калісьці, у позьнесавецкі час, напісаў вельмі моцную песьню пра вайну ў Афганістане і «чорны туліпан» — самалёт, які адвозіць целы загінулых савецкіх салдатаў на пахаваньне дадому ў СССР.
У мяне з блізкіх сваякоў ніхто не ваяваў у Афганістане, але ад гэтае песьні нават у мяне да горла падступае камяк. Бо вельмі шкада людзей.
Іх і цяпер шкада.
Бо постсавецкае і найперш расейскае грамадзтва пасьля Афганістану так нічога і не зразумела.
Надпісы на шматлікіх мэмарыялах савецкіх салдатаў, якія загінулі ў Афганістане, сарамліва і патасна называюць, як савецкая прапаганда: «воінамі-інтэрнацыяналістамі», якія «выконвалі» нейкі «абавязак».
У Менску няма помнікаў слуцкім паўстанцам, Каліноўскаму і Касьцюшку. Але ў адным з найбольш прэстыжных месцаў у гістарычнам цэнтры гораду стаіць мэмарыял «Востраў сьлёз», стваральнікі якога старанна пазьбягалі рэфлексіі аб тым, чаму, навошта і, пагатоў, па чыёй віне гэтыя амаль 800 загінулых беларусаў, імёны якіх там пералічаныя, апынуліся ў Афганістане, каб сустрэць там сьмерць.
І нават у той жа згаданай вышэй песьні сьпявак Разэнбаўм (які, падобна, таксама так нічога і не зразумеў і з 2014 году зьяўляецца пэрсонай нон-грата ва Ўкраіне) называе загінулых у Афганістане «героямі». Хоць якія яны героі: на 15 тысяч загінулых савецкіх вайскоўцаў прыпалі адзін ці два мільёны (ніхто ўжо не падлічыць) загінулых ад іхных рук афганцаў, перадусім, вядома ж, мірных жыхароў.
Дваццацігадовыя савецкія хлопцы гінулі ў Гельмэндзе і Кандагары абсалютна бессэнсоўна. Іхная сьмерць не змагла ня тое што перамагчы нейкае зло ці нават прынесьці перамогу іхнай краіне, яна не зрабілася нават урокам для іхных суайчыньнікаў.
Мінула некалькі дзесяцігодзьдзяў, і дзеці і ўнукі іхнага пакаленьня цяпер паўтараюць гэты ўрок у значна больш страшнай форме. У выніку расейскага нападу на Ўкраіну загінула ўжо ў дзесяць разоў больш грамадзянаў краінаў былога СССР, чым у Афганістане.
І страшней за ўсё, што сьмерць тых 600 расейскіх салдатаў у Макееўцы ў навагоднюю ноч 2023 году для Ўкраіны і для ўсяго сьвету, які яе падтрымлівае, ёсьць добрай навіной. Бо тыя салдаты так і не пайшлі забіваць украінцаў і так і ня здолелі дапамагчы Пуціну пераламіць хаду ягонай захопніцкай злачыннай вайны.
Яны не былі ў сваёй чалавечай якасьці патрэбныя ні Крамлю, ні ўсяму астатняму сьвету. І нават час сапраўднай жалобы па іх настане толькі пасьля вайны, калі злачынная армія, за якую яны мелі ваяваць, перастане быць пагрозай сьвету.
Толькі вось многія іхныя блізкія ў сваім шчырым горы, магчыма, зноў так і не дадумаюцца абвінаваціць у іхнай сьмерці не ўкраінцаў, ня нізкую кваліфікацыю камандаваньня, якое не стварыла ўмоваў для эфэктыўнага і бясьпечнага забойства ўкраінцаў, і нават ня Пуціна — а сваю калектыўную драпежную «радзіму» зь яе пяцісотгадовымі ардынскімі рэфлексамі, зь яе нянавісьцю да свабоды (у тым ліку свабоды суседняга ўкраінскага народу) і пагардаю да «гарматнага мяса»: што за Іванам Жахлівым, што ў расейска-японскай вайне («бабы новых нарожают» — адтуль), што пад Ржэвам у 1942-м, што ў Чачэніі ў 90-я.
І нешта падказвае, што такой кранальнай песьні, як тады Разэнбаўм, пра гэтых няшчасных ужо ніхто не напіша.
Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
