Сваякі і сябры затрыманых журналістаў расказваюць, што тыя пішуць зь вязьніц, які ў іх настрой і на што спадзяюцца.
«Адчуваю, што вы побач, што думаеце пра мяне»
Журналістка парталу Tut.by Алена Талкачова, як і яе затрыманыя калегі, з 18 траўня знаходзіцца ў менскім СІЗА на Валадарскага. Апошнімі днямі вясны стала вядома, што Алену Талкачову падазраюць у памаганьні ва ўхіленьні ад падаткаў у асабліва вялікім памеры.
Сяброўка Талкачовай Аляксандра Багуслаўская, якая лістуецца з Аленай, пасьля гэтай навіны зрабіла выснову, што сама меней на два месяцы тая застанецца на «Валадарцы». Аляксандра носіць у СІЗА перадачы для Алены, даглядае ейнага сабаку Тоні, які застаўся адзін дома, выконвае іншыя просьбы, якія Алена прысылае ў лістах. Такіх пасланьняў ад яе было ўжо два. Кранальны кавалак зь першага ліста сяброўкі, зь яе ўражаньнямі ад убачанага падчас першай прагулкі, Аляксандра зьмясьціла ў сваім фэйсбуку.
«Бачыла сёньня неба ў клетку — галоўнае ўражаньне ад першага дня. Яно прыгожае, калі не зьвяртаць увагу на краты. Падчас прагулкі, як у залі, паскакала і папрысядала, а таксама ад лаўкі трыцэпс патрэніравала», — расказала пра сябе Алена.
У другім лісьце, атрыманым праз тры дні, дзяўчына падзякавала ўсім, хто пра яе клапоціцца, за падтрымку, перадачы і добрыя словы. «Ня ведаю, чым я гэта ўсё заслужыла. Адчуваю, што вы побач, думаеце пра мяне», — піша Алена Талкачова.
У сьпісе затрыманых супрацоўнікаў Tut.by больш за 10 прозьвішчаў, у тым ліку галоўнай рэдактаркі Марыны Золатавай. Удава заснавальніка парталу Tut.by Юрыя Зісера Юлія Чарняўская на час сьледзтва зьмешчаная пад хатні арышт.
«Лета спазьняецца, бо чакае нашага вяртаньня»
Ужо шосты месяц трымаюць на «Валадарцы» былую галоўную рэдактарку «„Комсомольской правды“ в Беларуси», заснавальніцу менскага «Прэс-клюбу» Юлію Слуцкую. Журналістку вінавацяць у няплаце падаткаў у асабліва вялікім памеры, але вінаватай сябе яна не прызнае, а сьледчыя дзеяньні зь яе ўдзелам, як піша Юлія, даўно не праводзіліся.
Дачка Аляксандра вызначае дзьве асноўныя праблемы, якімі дзеліцца маці. Першая — гэта пагаршэньне здароўя Юліі.
«У мамы ня зьнік кашаль і скача ціск. Тэрапэўт, у якога яна раней лячылася, па сымптомах падазрае хваробу сэрца. Таксама праблемай стала пагаршэньне зроку. Якраз сёньня перадала маме новыя акуляры, інакш ужо ня можа чытаць. У камэры сьвятла не хапае.
Другая праблема якраз вынікае з умоваў у камэры. Там зьмешчана 8 чалавек, спальных месцаў усім хапае, але вольнага месца зусім няма. Адносіны з сукамэрнікамі таксама складваюцца па-рознаму; хоць мама зусім не канфліктны чалавек, але бываюць непаразуменьні. З тымі ж прагулкамі. Часам бывае, што нехта ня хоча ісьці на прагулку, а тады не выводзяць усю камэру. Толькі ў апошніх лістах мама паведаміла, што з прагулкамі справа наладзілася. Яна заўсёды імкнецца выходзіць на прагулку, каб на сьвежым паветры займацца фізычнымі практыкаваньнямі, бо ў камэры гэта фактычна немагчыма.
Наракае ў лісьце, што прыход цяпла ўсё адкладаецца. Цытую па памяці: „Лета спазьняецца, ня хоча прыходзіць, чакае нашага вяртаньня“. То бок ясна, што мама вельмі сумуе па волі, па нас. Як і мы па ёй», — кажа дачка Юліі Слуцкай Аляксандра.
«Мы будзем шалёна шчасьлівыя»
Аляксандра расказала таксама пра свайго брата Пятра, відэапэратара «Прэс-клюбу», якога трымаюць там жа, на «Валадарцы», але яшчэ ў горшых умовах.
«Пятро сядзіць у так званым „шанхаі“ — паўпадвале, дзе ў камэрах цісканіна і самыя кепскія бытавыя ўмовы. Да гэтага дадалося тое, што некалькі сукамэрнікаў захварэлі на каранавірус. У іх увялі карантын і, адпаведна, некаторыя абмежаваньні. Сьледчых дзеяньняў з удзелам Пятра не вядзецца», — кажа Аляксандра.
Аляксандра працытавала таксама і адзін зь лістоў, які з «Валадаркі» адправіў яе брат.
«Адчуваю сябе плыўцом, якога кінулі ў раку, і пакуль што плынь мяне кудысьці нясе, а мая галоўная задача — не патануць. Але, калі вада выкіне мяне на бераг, мяркую, я буду найлепшым плыўцом у сьвеце. На беразе будуць стаяць мае родныя, і ўсе мы будзем шалёна шчасьлівыя», — перадала мары брата Аляксандра.
«Гэта вымушаная выправа»
З канца сьнежня ў вязьніцы на Валадарскага таксама знаходзіцца фінансавы дырэктар «Прэс-клюбу» Сяргей Альшэўскі, яшчэ адзін фігурант справы аб нясплаце падаткаў у гэтай арганізацыі. Юлія, жонка Сяргея Альшэўскага, ня ведае, як яе муж ставіцца да абвінавачаньня і ці вядуцца зь ім цяпер хоць якія сьледчыя дзеяньні.
«Адвакат даў падпіску пра невыдаваньне, і Сяргей пра гэта нічога ня піша. І пра ўмовы ён ня піша, шкадуе мяне, беражэ ад такіх навінаў», — паведаміла Юлія. На ліставаньне з мужам Юлія Альшэўская ня скардзіцца і ахвотна дзеліцца тым, што ведае зь ягоных лістоў.
«Заўсёды нас супакойвае і падтрымлівае. Чытае шмат кніг і потым дзеліцца ўражаньнямі са мной, дае парады, што прачытаць. У нас зь ім такая звычка — дзяліцца ўражаньнямі ад прачытанага, і мы яе працягваем падтрымліваць нават цяпер. Яшчэ мы разам любім вандраваць па Беларусі, і вось Сяргей прыслаў малюнак, на якім намаляваў нас разам падчас паходу. Гэта вельмі дзіўна, бо раней ён не маляваў. Аказваецца, яму прыслалі каляровыя алоўкі, і ён паспрабаваў. Атрымалася добра. Гэты малюнак я ўставіла ў рамку, ён чакае, калі Сяргей выйдзе на волю. Веру, гэта абавязкова хутка будзе, і ён у гэта верыць. У адным зь лістоў прапанаваў лічыць, што ён у «вымушанай службовай выправе, але пройдзе час — і мы зноў будзем разам», — расказала Юлія Альшэўская.
Ейнаму мужу 37 гадоў, ягонае хобі — заняткі бегам. Ён рэгулярна браў удзел у менскіх паўмаратонах. Юля падзялілася, як Сяргей нядаўна адзначыў у турме дзень народзінаў.
«Вырашыў зладзіць з гэтай нагоды асабісты паўмаратон — прабегчы 21,5 кілямэтра ў камэры. Але як? Аднак ён такі ўпарты і прыдумаў бегчы на месцы столькі часу, колькі звычайна ў яго патрабуецца на такую ж дыстанцыю. І прабег, малайчына. У яго ўсё атрымалася! Так ён пачуваецца добра. Адвакат адзначае, што Сяргей усё ж схуднеў за гэты час, але сам ён на здароўе не скардзіцца», — кажа Юлія пра свайго мужа, палітвязьня Сяргея Альшэўскага.
«Адказваем на пазамінулыя лісты. Такая машына часу»
З мэдыямэнэджарам Андрэем Аляксандравым, былым адказным супрацоўнікам БелаПАН і БАЖ, трывала лістуецца журналіст Дзьмітрый Яненка. Дзьмітрый перадаў фота старонкі зь ліста свайго сябра Андрэя, зь якога зразумела, як у таго ідзе ліставаньне з воляй і якія ёсьць нараканьні.
«Я вось пішу вам цяпер адказ, а ўжо два маіх ліста знаходзяцца ў дарозе да вас (а магчыма, ужо і болей). То бок атрымліваецца, што мы пішам адказы на пазамінулыя лісты. Такая вось машына часу. :) Але самае галоўнае, што сувязь ёсьць. А то зь некаторымі нібыта трывалымі карэспандэнтамі яна разладзілася. Пачалі, праўда, прыходзіць лісты ад белапаненак, што вельмі-вельмі радуе, хаця ад галоўнай, як было ў пачатку лютага, пакуль і цішыня».
Андрэя Аляксандрава вінавацяць у фінансаваньні пратэстаў. Паводле сьледзтва, ён аплаціў 250 штрафаў пратэстоўцам, грошы атрымліваў ад фонду BY_Help. У студзені разам з Андрэем Аляксандравым затрымалі ягоную дзяўчыну Ірыну Злобіну, яна праходзіць па той жа крымінальнай справе. Трымаюць Аляксандрава і Злобіну на «Валадарцы».
Вось што Дзьмітрый Яненка дадаў пра свайго сябра Андрэя Аляксандрава.
«Пра настрой піша, што ўсё нармальна, наколькі ў вязьніцы гэта магчыма. Шмат чытае, прычым чаргуе філязофскую літаратуру з мастацкай. Адносна здароўя нібыта таксама ўсё нармальна, ва ўсякім разе, лекаў і вітамінаў ня просіць. Што да ягонай крымінальнай справы, як яна праходзіць, дык такой інфармацыяй не валодаю», — паведаміў сябра палітвязьня Андрэя Аляксандрава Дзьмітрый Яненка.
«Упершыню за паўгода я проста ішла па асфальце»
Журналістку Белсату Кацярыну Андрэеву нядаўна перавялі адбываць пакараньне двума гадамі зьняволеньня ў гомельскую жаночую калёнію.
Вось што Кацярына напісала ў першым лісьце з Гомля:
«Самае галоўнае ўражаньне сёньня — неба! Промні сонца на маёй скуры! КВЕТКІ! Упершыню за паўгода я проста ішла па асфальце, а над галавой быў гэты аграменны блакітны купал з пушыстымі аблокамі», — працытаваў ліст Кацярыны яе муж журналіст Ігар Ільяш.
Таксама Ігар Ільяш падзяліўся апошнімі зьвесткамі пра жонку.
«Пакуль яна ў карантыне, на працу яе яшчэ не разьмяркоўвалі. Займаецца пасадкай кветак. Высадзіла больш за сотню парасткаў партуляка махровага. Піша, што адчувае сябе добра».
Што такое «Прэс-клюб»
«Прэс-клюб» — гэта «пляцоўка для прафэсійнага разьвіцьця мэдыясупольнасьці», «нефармальнае аб’яднаньне мэдыяпрафэсіяналаў, усіх тых, хто жадае ўдасканаліць журналісцкія ўменьні і працаваць у рытме прафэсійных стандартаў і трэндаў».
«Прэс-клюб» заснаваны ў 2011 годзе. У чэрвені 2014-га арганізацыя стала сябрам Міжнароднай асацыяцыі «Прэс-клюбаў» (International Association of Press Clubs). У лістападзе 2015-га ў Беларусі зарэгістравалі культурна-асьветніцкую ўстанову «Журналісцкая майстэрня Прэс-клюб».
«Прэс-клюб» арганізуе прафэсійныя дыскусіі, трэнінгі, варштаты для журналістаў, займаецца мэдыяграматнасьцю, маніторынгам і аналізам фэйкаў і прыкладаў прапаганды ў дзяржаўных мэдыя.
Юлія Слуцкая — заснавальніца і старшыня «Прэс-клюбу». У 1995–2006 — галоўны рэдактар «„Комсомольской правды“ в Белоруссии». У 2007–2010 — галоўны рэдактар «Эўрапейскага радыё для Беларусі».
