Былы кандыдат у прэзыдэнты Ганна Канапацкая заяўляе, што была адзінай, хто падчас прэзыдэнцкай кампаніі ня ўдзельнічаў у пракрамлёўскай гульні, шкадуе, што цяперашнія пратэсты «ня носяць беларускага нацыяналістычнага характару» і шматкроць падчас інтэрвію крытычна выказваецца пра Сьвятлану Ціханоўскую.
Сьцісла
- Нам навязваюць нейкага нацыянальнага лідэра.
- Я адзіны кандыдат, які ня быў заплямлены стасункамі з пракрамлёўскімі алігархічнымі структурамі.
- Ніколі лялькаводы ня будуць размаўляць зь лялькамі.
- Тое, што зараз вэрбалізуецца вуснамі Ціханоўскай і дзеяньнямі Лукашэнкі, — зьвязана з тым, як далей бачыць Крэмль разьвіцьцё сытуацыі ў Беларусі.
- Мы ня справімся з тымі, хто на крамлёўскаіх грашах і крамлёўскіх тэхналёгіях прыйдзе да ўлады пасьля Лукашэнкі.
Няўжо вы думаеце, што той узровень сустрэчаў, які сёньня мае «лідэр нацыі», можа арганізаваць нехта іншы, акрамя Расеі?
— Як вы ацэньваеце свой удзел у прзыдэнцкай кампаніі 2020 году? Чаго яна вам прынесла больш — плюсоў ці мінусаў? Ці дасягнулі вы гэтым удзелам чаго хацелі, якія для вас палітычныя вынікі гэтых выбараў?
— Тое, што я заняла трэцяе месца, — таксама вынік гэтай кампаніі. Але трэба казаць, што гэта была ня выбарчая кампанія, а электаральная кампанія. Бо і мае галасы былі скрадзеныя, і зараз ніхто ня можа адказаць на пытаньне, якія лічбы былі сапраўдныя. Можна меркаваць, што ніводзін з удзельнікаў гэтай электаральнай кампаніі не набраў патрэбныя 50% плюс 1 голас.
Але тое, што зараз адбываецца, калі з аднаго боку нам навязваюць нейкага нацыянальнага лідэра, а з другога боку ёсьць чалавек, які прыняў прысягу, — гэта таксама дрэнна.
— «Нам навязваюць нацыянальнага лідэра»? Гэтая ваша рэпліка нагадала, што падчас выбарчай кампаніі многім вы запомніліся рэзкімі заявамі на адрас іншых кандыдатаў. Вы казалі, што Бабарыку як кіраўніка расейскага банку нельга дапускаць да кіраваньня Беларусі, як пэдафіла нельга дапускаць да працы ў дзіцячым садочку. Ужо пасьля рэгістрацыі кандыдатаў вы выказваліся пра іх як «дзіцячае шоў пракрамлёўскіх марыянэтак, якое складаецца з хлопчыкаў-спойлераў і дзяўчатак-рагатушак». Ці ня лічыце вы, што гэтыя вашы заявы прынесьлі вам больш палітычнай шкоды і ад вас адвярнуліся выбарнікі, якія тэарэтычна маглі б за вас галасаваць?
— Віталь, я дакладна памятаю, што я не называла ніякіх канкрэтных прозьвішчаў. Я казала, што мэнэджэр «Газпрому» ня можа быць кіраўніком нашай краіны, як ня можа пэдафіл працаваць у дзіцячым садочку.
З абодвух бакоў было столькі хлусьні... Я адзіны кандыдат, якая ня ўдзельнічала ў гэтай расейскай пракрамлёўскай гульні. Я не была зьвязаная ніякімі абавязкамі. Сёньня я маю яшчэ больш доказаў, што ўсё было зрэжысавана і гэтая электаральная кампанія была зробленая коштам расейскай прапаганды, пракрамлёўскіх грошай. І я адзіны кандыдат, які ня быў заплямлены ніякімі стасункамі з прадстаўнікамі Расеі, з крамлёўскімі альбо пракрамлёўскімі алігархічнымі структурамі.
Я кампанію рабіла за свае грошы. Я адзіны кандыдат, які выступаў за праэўрапейскі дэмакратычны шлях разьвіцьця Беларусі. Я зараз не заклікаю ніякіх мэдыятараў у асобе Ўладзіміра Уладзіміравіча Пуціна, не лічу яго годным палітыкам. А кажу, што ён такі самы дыктатар, які сёньня ёсьць у Беларусі.
— Вы ня першы чалавек, які называе альтэрнатыўных кандыдатаў прарасейскімі. Але большасьць зь іх альбо ў турме, альбо за межамі Беларусі. Калі б яны сапраўды былі прарасейскімі, Расея, напэўна, мусіла б абараняць іх, выступаць за іхнае вызваленьне ці прызнаваць іх палітычна. Але Масква на афіцыйным узроўні падтрымлівае толькі Аляксандра Лукашэнку. Ці не разбурае гэта вэрсію аб «прарасейскасьці»?
— Вы памыляецеся. Ніколі лялькаводы ня будуць размаўляць з лялькамі. Што зараз і адбываецца. Сёньня ў Расеі няма мэты зьмяніць Лукашэнку. У іх іншая мэта — зрабіць Лукашэнку больш згодлівым. І ў выніку ўсе апэрацыі, якія праводзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусі, павінны стаць таньнейшымі.
Няўжо вы думаеце, што той ўзровень сустрэчаў, які сёньня мае «лідэр нацыі», можа арганізаваць нехта іншы, акрамя Расеі? Толькі нафтагазавае лобі Расеі можа арганізоўваць такі ўзровень гэтых сустрэчаў.
Давайце паглядзім на ролю іншых удзельнікаў гэтай кампаніі. Паглядзіце на Дзьмітрыева, які сёньня не вылазіць з расейскіх тэлеканалаў і не выказвае ніводнага праэўрапейскага дэмакратычнага патрабаваньня, не дазваляе сабе выказваць ніякай рэальнай крытыкі дзейнай улады. І для мяне гэта дадатковы доказ таго, што ўсе ўдзельнікі былі пракрамлёўскімі.
Я буду ўдзельнікам пратэстаў і нават узначалю іх, калі яны будуць насіць сапраўды палітычны і нацыянальны характар
— Зараз грамадзяне Беларусі сотнямі тысяч выходзяць на вуліцы, і гэты пратэст ня ёсьць прарасейскім альбо праэўрапейскім. Людзі выходзяць з патрабаваньнямі спыніць палітычныя рэпрэсіі, вызваліць палітзьняволеных, правесьці новыя прэзыдэнцкія выбары. Гэты пратэст фіксуецца на адной мэце — адхіленьне Лукашэнкі ад улады. І гэтая народная рэвалюцыя ўжо ня вельмі зьвязаная з прозьвішчамі Бабарыкі ці нават Ціханоўскай. Ці вы ня згодныя з гэтым і лічыце, што гэтымі ўсімі людзьмі хтосьці кіруе?
— Я на сабе зьведала ўзровень працы прарасейскай і пракрамлёўскай прапаганды. Я адчула гэта ціск яшчэ калі, будучы дэпутатам Палаты прадстаўнікоў, выказвалася за вяртаньне статусу гісторыка-культурнай каштоўнасьці бел-чырвона-беламу сьцягу і за выкарыстаньне гэтага сьцягу і гербу Пагоня нароўні з дзяржаўнымі сымбалямі. Ужо тады я адчула на сабе ўсю моц пракрамлёўскай прапагандысцкай машыны. Ніводзін расейскі тэлеграм-канал, які пісаў пра выбары ў Беларусі, не напісаў пра мяне нешта станоўчае.
Цяперашнія пратэсты, на жаль, ня носяць яўнага беларускага нацыяналістычнага характару. Безумоўна, непрымальная тая жорсткасьць, зь якой улада спрабуе здушыць гэтыя пратэсты.
Што да мяне, то я буду ўдзельнікам гэтых пратэстаў і нават узначалю іх, калі яны будуць насіць сапраўды палітычны характар і будуць выстаўляць тыя патрабаваньні, прыхільніцай якіх я зьяўляюся — нацыянальная незалежная краіна на эўрапейскім шляху разьвіцьця, дэмакратычная Беларусь.
— То бок усе 2 месяцы вы не хадзілі на гэтыя акцыі, на жаночыя маршы? Я ў вашых сацыяльных сетках ня бачыў такіх фатаграфіяў.
— Фатаграфіі былі, але я не рабіла зь гэтага шумных кампаніяў.
— Дык вы ўдзельнічалі ў гэтых акцыях ці не?
— Яшчэ раз паўтараю — я лічу, што мой удзел у гэтых маршах магчымы толькі ў тым выпадку, калі гэта будзе зьвязана з рэальнымі палітычнымі патрабаваньнямі і тымі канкрэтнымі ідэямі, прыхільнікам якіх я зьяўляюся.
— Прызнаюся, апошнія два месяцы пасьля выбараў пра вас нічога не чуваць. Шырокая публіка зусім ня ведае, чым вы займаецеся ў палітычнай і інфармацыйнай сфэры, навінаў пра гэта нідзе няма.
— Я займаюся палітычнай дзейнасьцю. Але яна патрабуе дастатковых фінансавых рэсурсаў, таму я займаюся сваёй працай, якая дазваляе мне зарабляць на жыцьцё і ўдзел у палітыцы. Як палітык я рыхтую зьмены ў Канстытуцыю Беларусі, працую з грамадзянскай супольнасьцю, займаюся стварэньнем нацыянальна-дэмакратычнай партыі. Але я не сьпяшаюся з гэтым, бо бачу, як дзяржаўная машына спрабуе выціснуць з палітычнага поля ўсе існыя партыі. Я думаю, тут улада можа мець перамогу, і я гатовая прыняць у сябе ўсіх тых палітычных актывістаў, якія застануцца бяз партыі. Але толькі ў тым выпадку, калі яны будуць выступаць за нацыянальныя інтарэсы краіны.
— Давайце ўладкладнім, што вы маеце на ўвазе пад фразай «улада можа мець перамогу».
— Быў дазены загад праверыць дзейнасьць усіх зарэгістраваных партыяў, і ўжо прыйшлі ў партыйныя офісы як на рэгіянальным узроўні, так і ў сталіцы.
— Зразумела. А што наконт стратэгічнай перамогі? Які ваш аналіз і прагноз, як можа скончыцца сёньняшняе палітычнае процістаяньне ў Беларусі?
— Каб даваць нейкі прагноз, нам трэба ведаць, пра што 4 гадзіны размаўлялі Пуцін і Лукашэнка. Ня маючы тут дакладнай інфармацыі, казаць пра нейкія прагнозы не даводзіцца. Але мне відавочна, што Расея дала Лукашэнку 2 месяцы, каб ён «выправіў сытуацыю». І тое, што зараз вэрбалізуецца вуснамі Ціханоўскай і дзеяньнямі Лукашэнкі, — гэта ўсё зьвязана выключна з тым, як далей бачыць Крэмль разьвіцьцё сытуацыі ў Беларусі.
І наша задача, і мая, і ўсяго беларускага грамадзтва — не дапусьціць эскаляцыі канфлікту, не дапусьціць ужыцьця зброі. Яшчэ год таму я казала пра сцэнар Плошчы «Крывавы тыран — 2020». Ужо тады мне было відаць, як пракрамлёўскія структуры спрабуюць гуляць на палітычным полі Беларусі.
«Мы ня справімся з тымі, хто на крамлёўскаіх грашах і крамлёўскіх тэхналёгіях прыйдзе да ўлады пасьля Лукашэнкі»
— Зараз вакол Ціханоўскай даволі істотную ролю адыгрываюць некалькі палітыкаў — Аляксандар Дабравольскі, Ганна Красуліна — з Аб’яднанай грамадзянскай партыі, у якую вы калісьці ўваходзілі, але зь якой вельмі балюча і скандальна разьвіталіся. І калі вы намякаеце і кажаце аб «прарасейскасьці» Ціханоўскай, ці азначае гэта, што «прарасейскімі» ёсьць і людзі ў яе атачэньні?
— Безумоўна. І цяпер мне вельмі лёгка казаць гэта, бо ў свой час зь мяне спрабавалі рабіць такую ж гаваркую марыянэтку. Але мне хапіла мудрасьці, розуму і сілаў зразумець, куды схіляюць гэтыя людзі. І зараз сытуацыя паўтараецца. Чалавек ня кажа сваё, чалавек гаворыць чужымі словамі, чалавек пастаянна хлусіць.
— У чым Ціханоўская калі-небудзь схлусіла?
— Ва ўсім. Пачынаючы з таго, што яна заявіла, што сабрала 100 тысяч подпісаў, і заканчваючы тым, што яна ў нейкай ступені прызнае сваю перамогу ў гэтай электаральнай кампаніі.
— Падпісацца за Ціханоўскую, нагадаю, стаялі вялізныя чэргі, тысячы людзей. Іх не было заўважна ля вашых пікетаў. Вы кажаце, што яна не сабрала подпісаў. А ці сабралі вы?
— Ціханоўская карысталася спрыяньнем кіраўніка ЦВК Ярмошынай. Я як юрыст магу сказаць, што за значна меншыя парушэньні не былі зарэгістраваныя многія нават ініцыятыўныя групы. Пра тыя парушэньні, зь якімі была зарэгістраваная Ціханоўская, магу сказаць, што Ярмошына ўчыніла службовае злачынства, калі зарэгістравала кандыдата з такімі парушэньнямі. Неўказаньне ў дэклярацыі маёмасьці ёсьць наўпроставай забаронай рэгістрацыі. Вы хочаце сказаць, Ціханоўская тады ня ведала, што ёсьць парушэньні ў яе дэклярацыі?
— Большасьць беларусаў, якія выступаюць супраць улады, вырашылі для сябе, што зараз самае галоўнае адхіліць ад улады чалавека, які захапіў гэтую ўладу і пры якім разьвіцьцё краіны немагчымае. А ўжо потым у рамках дэмакратычнай Беларусі можна абмяркоўваць геапалітычныя кірункі, эканамічныя і палітычныя рэформы. Аднак пакуль ня будзе вырашана галоўнае стратэгічнае пытаньне — ня будзе нічога іншага. Ці вы згодныя?
— Два гады таму я прапаноўвала законапраект аб гарантыях прэзыдэнту, які страціў свае паўнамоцтвы. Менавіта для таго, каб не дапусьціць такіх падзеяў, якія разьвіваюцца сёньня ў Беларусі. Бо я разумею і ўпэўнена ў тым, што ня можа палітык трымацца за ўладу праз страх быць замардаваным натоўпам на плошчы. Ён павінен мець магчымасьць сысьці і атрымаць гарантыі, паўстаць перад незалежным судом.
Таму, каб дыктатар пайшоў з улады, я гатовая прапанаваць унесьці ў Канстытуцыю такое паняцьце, як «лідэр нацыі», каб замацаваць гарантыі бясьпекі прэзыдэнту, які страціў свае паўнамоцтвы.
Але мы ня можам падзяляць паняцьці дэмакратычнага разьвіцьця Беларусі і пытаньні дзяржаўнасьці Беларусі. Бо, як сказаў Пазьняк, з Лукашэнкам мы справімся. Але мы ня справімся з тымі, хто на крамлёўскаіх грашах і крамлёўскіх тэхналёгіях прыйдзе да ўлады пасьля Лукашэнкі.
Сёньня, на жаль, многія, хто выступае супраць Лукашэнкі, робяць тыя ж памылкі, якія робіць улада. Яны без суду і сьледзтва чыняць самасуд. Але калі вы стаіце на грунце дэмакратычных каштоўнасьцяў — пачынайце зь сябе.
— Я не заўважаў самасудаў. Ці вы лічыце самасудам дэананімізацыю тых супрацоўнікаў сілавых структураў, якія чынілі зьверствы і ў любой краіне ўжо былі б у судовым працэсе?
— Вінаватасьць чалавека павінна быць даказаная ў незалежным судзе.
— У Беларусі яго няма. Нават ніводнай крымінальнай справы не завялі на тых, хто біў людзей да паўсьмерці — пры тым, што ў пэўных выпадках вядомыя іхныя прозьвішчы, а на кадрах відаць іхныя твары. Што застаецца людзям, пацярпелым?
— Не займацца самасудам і злачынствам. У нас дастаткова прыкладаў таго, калі парушэньне законаў прыводзіць да нэгатыўных наступстваў, — няважна, з каторага боку яно адбываецца. Калі мы стаім за дэмакратычныя перамены, то іх трэба пачынаць зь сябе.
