Дэпутаты Эўрапейскага парлямэнту Андрус Кубілюс, Анна Фатыґа, Міхаэль Ґалер, Анджэй Галіцкі, Сандра Калніетэ, Мірыям Лексман, Зыгфрыд Мурэшан, Радослаў Сікорскі, Віёля фон Крамон-Таўбадэль у адкрытым звароце заклікалі кіраўніка Беларусі прыслухацца да голасу грамадзтва.
УЖЫВУЮ Выбары-2020. Як праходзіць прэзыдэнцкая кампанія падчас пандэміі
Да чаго заклікаюць эўрадэпутаты
«Падзеі ў Беларусі цягам апошніх тыдняў прадэманстравалі, што грамадзяне Беларусі хочуць пераменаў. Гэта пацьвярджаецца і аб’ектыўнымі апытаньнямі — людзі хочуць зьмены ва ўрадзе, зьмены ў палітыцы. Гэта відавочны сыгнал, які пасылае грамадзянская супольнасьць Аляксандру Лукашэнку і сябрам Беларусі ў Эўропе», — гаворыцца ў заяве.
Эўрадэпутаты адзначаюць, што перамены ў Беларусі сапраўды патрэбныя, і яны не павінны палохаць ані беларускіх грамадзян, ані ўлады Беларусі, і Эўразьвяз гатовы дапамагчы Беларусі на яе шляху да гэтых непазьбежных зьменаў.
У звароце падкрэсьліваецца, што толькі Беларусь можа ўзяць на сябе адказнасьць за тое, каб ператварыць гэтыя зьмены ў рэальнасьць. Зьмены могуць тычыцца лідэрства альбо палітыкі, якая праводзіцца ўладамі.
«Гісторыя ўсясьветнай палітыкі дае шэраг прыкладаў, калі шматгадовыя лідэры мудра слухалі мірна выказаныя грамадзянамі патрабаваньні пераменаў і самі ініцыявалі радыкальныя зрухі ў сваёй палітыцы, каб адпавядаць гэтым патрабаваньням. Цяпер Беларусь у сытуацыі, калі магчымыя абодва альтэрнатыўныя сцэнары разьвіцьця», — адзначаецца ў заяве.
Эўрадэпутаты пішуць, што назіраюць як ніколі раней актыўны ўдзел грамадзянскай супольнасьці ў падтрымцы альтэрнатыўных Аляксандру Лукашэнку кандыдатаў у прэзыдэнты. Паводле іх, існуе відавочны падзел паміж тымі, хто хоча захаваць статус-кво, і тымі, хто шукае рэальных пераменаў.
«Зыходзячы з гэтага, 9 жніўня беларускі народ можа зрабіць сапраўды стратэгічны выбар: працягваць па-ранейшаму — альбо выбраць мудры шлях пераменаў. Абодва рашэньні беларускага народу былі б аднолькава законнымі і паважанымі пры ўмове, што яны прымаюцца на свабодных і сумленных выбарах», — гаворыцца ў заяве.
Што прапануюць Лукашэнку
Аднак, як адзначаюць эўрадэпутаты, ці будзе ў беларускага народу магчымасьць выбіраць на свабодных і справядлівых выбарах — гэта шмат у чым залежыць ад асабістага рашэньня Аляксандра Лукашэнкі: ці будзе ў яго мудрасьць пачуць патрабаваньні сваіх суграмадзян, ці ён вырашыць здушыць надзею на перамены недэмакратычнымі адміністрацыйнымі спосабамі або нават сілай.
У выпадку, калі Аляксандар Лукашэнка абярэ першы варыянт, яму было б дастаткова абапірацца на асноўныя прынцыпы:
- а) спыніць перасьлед палітыкаў, грамадзкіх і апазыцыйных актывістаў, патэнцыйных кандыдатаў у прэзыдэнты, у тым ліку Сяргея Ціханоўскага і Віктара Бабарыкі, і вызваліць арыштаваных, у тым ліку Паўла Севярынца і іншых;
- б) дазволіць рэгістрацыю кандыдатаў, якія сабралі неабходную колькасьць подпісаў, без наўмысных адміністрацыйных перашкод;
- в) забясьпечыць аднолькавыя ўмовы агітацыі, у тым ліку ў сродках масавай інфармацыі, для ўсіх кандыдатаў;
- d) гарантаваць свабодны, справядлівы і празрысты працэс выбараў;
- е) паабяцаць публічна прызнаць вынікі выбараў незалежна ад таго, якія яны будуць;
- f) нарэшце, паабяцаць, што калі ён пераможа на прэзыдэнцкіх выбарах, то забясьпечыць свабодныя і дэмакратычныя парлямэнцкія выбары.
Паводле эўрадэпутатаў, такая пазыцыя Аляксандра Лукашэнкі дасьць магчымасьць спадзявацца на зьмену палітыкі ў Беларусі, магчыма, бязь зьмены асобы ва ўладзе.
І гэта, паводле аўтараў заявы, таксама створыць умовы для таго, каб ЭЗ адчыніў дзьверы і Беларусь атрымала праз праграму супрацоўніцтва і падтрымкі «Ўсходняе партнэрства» дадатковыя выгады, якія неадкладна патрэбныя Беларусі ў часы пандэміі і эканамічнага спаду.
Што будзе, калі зноў прымяніць сілу
У выпадку, калі Аляксандар Лукашэнка зноў праігнаруе голас суграмадзян, як гэта было дагэтуль, і абярэ другі варыянт, эўрадэпутаты абяцаюць рэзкую рэакцыю дэмакратычнай супольнасьці ў дачыненьні да Аляксандра Лукашэнкі асабіста, яго палітычнага атачэньня і рэпрэсіўных структураў.
«Рэпрэсіі, запалохваньне і арышты (у тым ліку дэмакратычнай апазыцыі) — ня спосаб правесьці выбары ці абʼяднаць краіну, гэта проста цынічныя крокі, накіраваныя на ўтрыманьне ўлады любой цаной. Аляксандар Лукашэнка павінен разумець, што ЭЗ не пацерпіць падобных дзеяньняў і што яны будуць мець наступствы, уключаючы магчымыя мэтанакіраваныя санкцыі супраць групаў, фізычных і юрыдычных асобаў, і будуць мець уплыў на рашэньні ЭЗ адносна фінансавай дапамогі Беларусі», — гаворыцца ў заяве.
Эўрадэпутаты спадзяюцца, што гэтым разам такія захады не спатрэбяцца, бо кожная ўлада павінна слухаць голас грамадзтва, якое патрабуе пераменаў, а тыя, хто ня хоча чуць, застануцца на ўскрайку гісторыі.
«Беларусь — моцная і важная эўрапейская дзяржава. Моцныя дзяржавы не баяцца пераменаў. Зьмены палохаюць толькі слабых», — такімі словамі завяршаюць заяву эўрадэпутаты.
Прэзыдэнцкія выбары — 2020 у Беларусі. Што важна ведаць
- Шостыя ў гісторыі сувэрэннай Беларусі выбары прэзыдэнта прызначаныя на нядзелю, 9 жніўня 2020 году.
- 65-гадовы Аляксандар Лукашэнка кіруе дзяржавай 25 гадоў. Ніводныя прэзыдэнцкія выбары (2001, 2006, 2010, 2015), апроч першых (1994 год), не прызналі свабоднымі і справядлівымі на міжнародным узроўні.
- Старшыня ЦВК Лідзія Ярмошына адхіліла прапановы праваабаронцаў аб дыстанцыйных прэзыдэнцкіх выбарах у час эпідэміі COVID-19, бо «часу для прыняцьця гэтых захадаў ужо няма». Лукашэнка ня бачыў падставаў пераносіць выбары праз пандэмію.
- ЦВК зарэгістраваў 15 ініцыятыўных груп з 55 заявак.
- Аўтару YouTube-канала «Страна для жизни» Сяргею Ціханоўскаму Цэнтральная выбарчая камісія адмовіла ў рэгістрацыі ініцыятыўнай групы, бо ён адбываў 15 сутак арышту і ня мог асабіста падаць дакумэнты. Тады сваю ініцыятыўную групу ў ЦВК заявіла жонка блогера Сьвятлана Ціханоўская.
- 29 траўня на перадвыбарчым пікеце жонкі затрымалі Ціханоўскага і яшчэ 9 чалавек. Лукашэнка казаў пра акалічнасьці затрыманьня за 4 гадзіны да таго, як яно адбылося.
- 11 чэрвеня ў «Белгазпрамбанку» і шэрагу іншых кампаній прайшлі ператрусы. У Камітэце дзяржкантролю заявілі, што завялі крымінальныя справы аб легалізацыі сродкаў, атрыманых злачынным шляхам, і аб ухіленьні ад сплаты падаткаў у асабліва буйным памеры. Старшыня КДК Іван Тэртэль сьцьвярджаў, што да гэтых спраў мае дачыненьне патэнцыйны кандыдат у прэзыдэнты Віктар Бабарыка. Роўна за 4 гадзіны да заявы Дзяржкантролю Аляксандар Лукашэнка расказаў пра акалічнасьці «справы „Белгазпрамбанку“».
- 18 чэрвеня Віктара Бабарыку і яго сына, кіраўніка ініцыятыўнай групы Эдуарда Бабарыку затрымалі.
- 14 ліпеня ЦВК зарэгістраваў кандыдатамі ў прэзыдэнты Аляксандра Лукашэнку, Сьвятлану Ціханоўскую, Ганну Канапацкую, Андрэя Дзьмітрыева і Сяргея Чэрачня. Не зарэгістравалі Віктара Бабарыку і Валера Цапкалу.
- Ад пачатку выбарчай кампаніі праваабаронцы налічылі больш за 1300 затрыманых: удзельнікі «ланцугоў салідарнасьці», сябры ініцыятыўных груп, актывісты, палітыкі, блогеры, журналісты і проста мінакі на вуліцы. Сотні чалавек пакаралі адміністрацыйнымі арыштамі і аштрафавалі.
