Дзейных дэпутатак Палаты прадстаўнікоў Алену Анісім і Ганну Канапацкую 17 кастрычніка не зарэгістравалі кандыдатамі ў дэпутаты на парлямэнцкіх выбарах — 2019.
Чаму не зарэгістравалі Анісім?
«Шмат недакладных подпісаў», патлумачылі Свабодзе ў выбарчай камісіі Стаўпецкай акругі № 70.
Адмову ў рэгістрацыі Анісім тлумачыць «жаданьнем скараціць колькасьць прэтэндэнтаў».
«Камісія ішла вельмі жорстка ў пляне збору подпісаў», — сказала Анісім.
Дэпутатка кажа, што не страхавалася ад гэтага: не вылучалася ад партыі ці працоўнага калектыву. Паводле Анісім, у яе не было ніводнага несапраўднага подпісу, а прычынай адмовы ў рэгістрацыі сталі «тэхнічныя моманты».
«Гэта можа быць недакладнасьць напісаньня адрасу, не ўказаньне назвы раёну. Гэта лічыцца грубай памылкай. І такіх вось некалькі нюансаў. Замест даты паставілі подпіс, і гэтак далей. Вось такія прэтэнзіі нам прад’явілі. Ніводнага несапраўднага подпісу ў мяне няма і не магло быць, каб людзі сказалі, што яны не падпісваліся», — сказала Анісім.
Канапацкую таксама не зарэгістравалі
Таксама не зарэгістравалі дзейную дэпутатку Ганну Канапацкую. Чаму Канапацкай адмовілі ў рэгістрацыі, Свабодзе не змаглі апэратыўна патлумачыць у Кастрычніцкай выбарчай акрузе № 97.
«Вядома, што падчас усіх палітычных кампаній рэжуць на подпісах. Гэта тое, калі звычайна ўлада здымае з гонкі кандыдатаў. Там былі апіскі, калі чалавек, напрыклад, паставіў 2009 год замест 2019-га. Яны сказалі, што подпісы былі сабраныя тады, калі гэтае дзеяньне было забаронена. Мне гэта нават разанула слых. І мне сказалі, што людзі напісалі 2009 год. Потым я здавала больш подпісаў, яны ўказалі меней. Я здавала 97 лістоў, а ў іх аказалася чамусьці 93. Гэта нейкая дзіўная сытуацыя. Буду падаваць скаргу».
Канапацкая сказала Tut.by, што будзе падаваць скаргу на акружную камісію і абскарджваць іх рашэньне. Дэпутатка мяркуе, што ад уладаў была ўстаноўка не рэгістраваць яе.
«Усе мы разумеем і ведаем. Калі кіраўніцтва АГП дало такі козыр у рукі ўладам, то яны, канечне, ім скарысталіся. Анатоль Лябедзька вельмі стараўся, каб мяне выключылі з партыі. Вельмі шкада, што пэрсанальныя амбіцыі перашкаджаюць рэалізацыі агульных мэтаў і задач. Лябедзька пастаянна крычыць пра неабходнасьць свабодных і справядлівых выбараў у Беларусі, але ён зрабіў усё для таго, каб гэтае пытаньне не было ўключана ў парадак дня Палаты прадстаўнікоў. Я была аўтаркай законапраекту аб зьменах у выбарчы кодэкс, і ён цяпер у Палаце будзе зьняты. Дык хто з нас працуе на ўладу?»
Асноўныя заканадаўчыя ініцыятывы Алены Анісім і Ганны Канапацкай:
- Прапанова аднавіць ордэн Кастуся Каліноўскага (Анісім)
- Прапанова па зьменах у Кодэкс аб шлюбе і сям’і, каб імя па бацьку ў выпадку шлюбу з замежнікамі запісвалася ў пасьведчаньне аб нараджэньні са згоды бацькоў (Анісім)
- Законапраект аб мараторыі на выкананьне сьмяротных прысудаў (Анісім)
- Прапанова зьмяніць рэглямэнт палаты, каб кожны закон выдаваўся на абедзьвюх дзяржаўных мовах — беларускай і расейскай (Анісім)
- Прапанова ўраду апублікаваць праграму паглыбленьня інтэграцыі з Расеяй (Анісім)
- Законапраект аб ахове бел-чырвона-белага сьцягу (Анісім, Канапацкая)
- Прапановы па ўдасканаленьні закону аб СМІ (Канапацкая)
- Прапановы аб зьмякчэньні «наркатычных» артыкулаў Крымінальнага кодэксу (Канапацкая)
- Прапановы аб зьмене выбарчага заканадаўства (былі накіраваныя ў міжведамасную працоўную групу па вывучэньні рэкамэндацый Бюро па дэмакратычных інстытутах і правах чалавека (БДІПЧ) АБСЭ пры Цэнтрвыбаркаме) (Канапацкая)
- Прапановы ў «Кодэкс Рэспублікі Беларусі аб зямлі» аб зьмяншэньні ролі дзяржавы ў зямельных адносінах (Канапацкая)
- Збор подпісаў пад пэтыцыяй аб скасаваньні саюзнай дамовы Беларусі і Расеі (Канапацкая)
Каго яшчэ не зарэгістравалі?
- Ірыну Халіп, журналістку і жонку экс-кандыдата ў прэзыдэнты Андрэя Саньнікава. Халіп адзначыла, што камісія прызнала несапраўднымі ня самі подпісы, а іх даты.
- Юрася Губарэвіча, лідэра руху «За Свабоду». Ён мяркуе, што старшыня «Белай Русі» Генадзь Давыдзька пабаяўся ўдзельнічаць разам у дэбатах.
- Віктара Янчурэвіча, памочніка дэпутаткі Ганны Канапацкай. Янчурэвіч будзе скардзіцца на камісію.
- Яўгена Шаўко, старшыню Рэспубліканскай асацыяцыі інвалідаў-вазочнікаў.
Парлямэнцкія выбары-2019 у Беларусі. Што варта ведаць
Асноўны дзень галасаваньня на выбарах у Палату прадстаўнікоў сёмага скліканьня — ніжнюю палату Нацыянальнага сходу — 17 лістапада. Датэрміновае галасаваньне праходзіла ад 12 да 16 лістапада. Папярэднія вынікі сталі вядомыя 18 лістапада, ніводзін апазыцыянэр ня трапіў у Нацыянальны сход.
- За 5 дзён датэрміновага галасаваньня на парлямэнцкіх выбарах у Беларусі, паводле ЦВК, прагаласавала 35,77% выбарнікаў. Незалежныя назіральнікі заяўляюць пра завышэньне яўкі больш чым у 2 разы.
- Агулам у Палату прадстаўнікоў трапляе 110 дэпутатаў. Дэпутаты ніжняй палаты выбіраюцца паводле выбарчых акругаў, а не партыйных сьпісаў. Праўладная «Белая Русь» прапаноўвала выбіраць прынамсі палову дэпутатаў паводле партыйных сьпісаў (як, напрыклад, ва Ўкраіне), але ўлады гэтую ідэю адхілілі.
- Галасаваць на выбарах у Палату маюць права усе паўналетнія грамадзяне Беларусі. Галасаваньне добраахвотнае і ня можа быць прымусовым. Скардзіцца на прымус да галасаваньня можна ў пракуратуру ці ў райвыканкамы.
- Цяперашнія выбары адбыліся датэрмінова, хоць фармальна датэрміновымі ня лічацца. Тэрмін паўнамоцтваў дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў — 4 гады. Але калі паміж выбарамі 2012 і 2016 гадоў прайшло 1449 дзён (3 гады, 11 месяцаў і 19 дзён), то паміж выбарамі 2016 і 2019-га пройдзе ўсяго 1162 дні (3 гады, 2 месяцы і 6 дзён).
- Лукашэнка першапачаткова прапаноўваў правесьці выбары ў Палату на 7 лістапада — Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі. Старшыня ЦВК Лідзія Ярмошына тлумачыла, што гэтак ня варта рабіць. Урэшце на гэты дзень прызначылі выбары ў Савет Рэспублікі.
- Выбары ў Савет Рэспублікі — верхнюю палату Нацыянальнага сходу — прайшлі 7 лістапада без удзелу звычайных беларусаў. Па 8 дэпутатаў ад вобласьці і яшчэ 8 ад Менску выбралі на абласных сходах дэпутаты гарадзкіх і раённых саветаў, яшчэ 8 дэпутатаў мае права прызначаць (але звычайна прызначае ня ўсіх) асабіста Аляксандар Лукашэнка. Ніводную кандыдатуру не адхілілі.
- Фракцый у Палаце прадстаўнікоў няма. Апазыцыя амаль не трапляе ў Нацыянальны сход. Так, у Палаце прадстаўнікоў шостага скліканьня толькі 2 са 110 дэпутатаў — не прыхільнікі Лукашэнкі: Ганна Канапацкая ад Аб’яднанай грамадзянскай партыі і беспартыйная Алена Анісім, старшыня Таварыства беларускай мовы. У Савеце Рэспублікі апазыцыі няма.
Як выглядаюць сярэднестатыстычныя беларускія дэпутат, дэпутатка і прэзыдэнт. Фота
- Нацыянальны сход дзейнічае з 1996 году — пасьля таго як Лукашэнка распусьціў Вярхоўны Савет XIII скліканьня. Выбары дэпутатаў Нацыянальнага сходу першага скліканьня не праводзіліся, Лукашэнка проста прызначыў туды ляяльных яму дэпутатаў Вярхоўнага Савету.
- Нацыянальны сход амаль не распрацоўвае законапраектаў (часьцей гэта робяць міністэрствы і ведамствы) і амаль ніколі не галасуе супраць. Рэкорд шостага скліканьня Палаты прадстаўнікоў — 10 галасоў (9%) супраць звужэньня паўнамоцтваў сваёй палаты.
- Краіны Заходняй Эўропы і ЗША не прызнавалі свабоднымі і дэмакратычнымі ніякія выбары і рэфэрэндумы ў Беларусі пасьля 1994 году. На ўсіх выбарах назіральнікі адзначалі шматлікія парушэньні, пасьля давалі рэкамэндацыі, але Лукашэнка прасіў яго «не павучаць».
- На выбары 17 лістапада выстаўлялі кандыдатаў прынамсі 7 апазыцыйных партыяў і шэраг рухаў. На ранейшых выбарах далёка ня ўсіх апазыцыянэраў рэгістравалі кандыдатамі або чальцамі выбарчых камісій.
- На пачатак датэрміновага галасаваньня з 560 зарэгістраваных засталося 516 кандыдатаў. 33 самі зьнялі свае кандыдатуры, яшчэ адносна 13 скасавалі рэгістрацыю за парушэньні (6 зь іх — ад апазыцыйнай «Эўрапейскай Беларусі»). Ніводнай безальтэрнатыўнай акругі няма
- Выбары каштавалі бюджэту каля 23 млн беларускіх рублёў. Лукашэнка кажа, што выбары «павінны прайсьці як сьвята», а Нацыянальны сход мае стаць «дыскусійнай пляцоўкай для дыялёгу дэпутатаў з рознымі поглядамі». Старшыню ЦВК Лідзію Ярмошыну «палохала цішыня» вакол выбараў, а 99% беларусаў лічаць, што ня могуць паўплываць на органы ўлады.
- Як сьцьвярджае ЦВК, яўка на выбары склала 77,22%. На трох мінулых выбарах у Палату называлася яўка каля 74%, а рэкорд быў у 2004 годзе, калі называлася яўка 89,84%.
- Паводле папярэдніх вынікаў, у Палату прадстаўнікоў прайшлі 66 мужчын і 44 жанчыны; 30 дзейных дэпутатаў, 2 чалавекі ва ўзросьце да 30 гадоў, ніводнага апазыцыянэра.
- Сярод вядомых беларусаў, якія трапляюць у Палату прадстаўнікоў, былая міністарка інфармацыі Лілія Ананіч, «Міс Беларусь-2018» Марыя Васілевіч, кіраўнік «Белай Русі» Генадзь Давыдзька, старшыня ЛДПБ Алег Гайдукевіч.
- Незалежныя беларускія назіральнікі фіксавалі парушэньні на датэрміновым галасаваньні і ў асноўны дзень выбараў (731 парушэньне і 622 скаргі, у тым ліку 341 — толькі за 17 лістапада), кожнага трэцяга незалежнага назіральніка выдалілі з участка. Асноўным парушэньнем называецца адсутнасьць адкрытага падліку бюлетэняў і забарона на капіяваньне выніковага пратаколу ўчастковай камісіі. Назіральнікі АБСЭ назвалі выбары неадпаведнымі важным міжнародным дэмакратычным стандартам. Місіі СНД і ШАС назвалі выбары «празрыстымі і дэмакратычнымі».
