Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У 2018-м асноўным блякавальнікам рэформаў сталі сілавікі, — Раманчук


Урачыстая цыпымонія прынясеньня Прысягі курсантаў першых курсаў Акадэміі МУС на Плошчы Дзяржаўнага Сьцягу
Урачыстая цыпымонія прынясеньня Прысягі курсантаў першых курсаў Акадэміі МУС на Плошчы Дзяржаўнага Сьцягу

Госьць «Інтэрвію тыдня» — эканаміст Яраслаў Раманчук, сябра дзяржаўнай Рады разьвіцьця прадпрымальніцтва. Ён падводзіць эканамічныя вынікі 2018 году, адказвае на пытаньне, хто і што перашкаджае пераменам, і заяўляе, што ня бачыць розьніцы паміж Кабяковым і Румасам.

Нічога не зьмянілася прынцыповага ў тым, як дзейнічае эканоміка

— Чыста фармальна вынікі гэтага году можна лічыць пазытыўнымі — ёсьць рост ВУП і даходаў насельніцтва. Але калі ўрад апублікаваў даволі станоўчы прагноз на рост ВУП на 2019 год — большасьць эканамістаў назвалі яго нерэалістычным. Ці можа гэтая ўмоўна станоўчая тэндэнцыя 2018 году працягнуцца?

— Гэта быў як анаболік, які ўпырснулі ў 2017 годзе, ён яшчэ дзейнічае. Але відавочна, што гэтая сытуацыя няўстойлівая. ВУП быў каля 3 працэнтаў росту, але іншыя паказчыкі зусім ня радуюць. Сытуацыя на рынку працы — за 11 месяцаў было звольнена на 40 тысяч людзей больш. чым было ўзята на працу. Прадукцыйнасьць працы вырасла менш як на 4 працэнты, а рэальныя даходы людзей вырасьлі ў 3 разы больш. Растуць даўгі — дэбіторскія, крэдыты.

Яраслаў Раманчук у студыі Свабоды
Яраслаў Раманчук у студыі Свабоды

Усё гэта сьведчыць, што рост 2018 году пяройдзе ў 2019-м у нуль альбо нават мінус. А калі Крэмль працягне выштурхоўваць Беларусь з статусу «нафтавага эмірату», то падзеньне будзе яшчэ больш балючым.

— Працягваюцца спрэчкі наконт таго, ці ідуць у Беларусі эканамічныя рэформы. Ёсьць такая фраза: «Калі сканчаюцца грошы, то пачынаюць праводзіць рэформы». Ці ідуць у Беларусі рэформы, на вашу думку?

— У нашай дзяржаве 80 працэнтаў актываў было ў руках дзяржавы, астатняе — прыватны сэктар. Бюджэт разьмяркоўваў праз свае каналы 42 працэнты ВУП, сёньня — 45. Нічога не зьмянілася прынцыповага ў тым, як дзейнічае эканоміка. Структура ўласнасьці не памянялася, дывэрсыфікацыя замежнага гандлю ня зроблена. Кантрольна-сілавыя структуры як былі галоўнымі, так і засталіся.

Дэкрэт нумар 7 быў прыняты ў канцы 2017 году. Былі спадзяваньні, што ў 2018 годзе ён запрацуе — не запрацаваў. Адсюль расчараваньне і апатыя прадпрымальнікаў, якія ўсё часьцей паглядаюць на суседнія краіны, каб эміграваць туды са сваімі ідэямі, грашыма і вытворчасьцямі.

Так што я ня бачу падставаў казаць, што ў 2018 годзе праходзілі нейкія рэформы. Я ня бачу прынцыповых адрозьненьняў паміж Румасам і Кабяковым, паміж тымі міністрамі, якія былі, і тымі, якія былі прызначаныя ў жніўні.

Сілавікі, па сутнасьці, стаялі збоку, назіралі за дыскусіямі, — а потым выносілі свой прысуд тым рашэньням, якія ішлі на карысьць бізнэсу

— Год таму ў «Інтэрвію тыдня» вы казалі, што «Зноў намэнклятура перамагла Лукашэнку». А хто ў 2018 годзе стаў галоўным тормазам рэформаў?

— Асноўным блякавальнікам рэформаў сталі кантрольна-праваахоўныя органы. Яны, па сутнасьці, стаялі збоку, назіралі за дыскусіямі, — а потым выносілі свой прысуд тым рашэньням, якія ішлі на карысьць бізнэсу. Такім чынам, у нас ёсьць гэтая праслойка, якая нібыта стаіць над працэсам, збоку — але мае значны ўплыў на тое, які пункт гледжаньня прымае сам Лукашэнка.

У 2018 годзе бізнэс патрабаваў, прасіў дэкрыміналізацыі пэўных артыкулаў — бо не ідуць інвэстары. Але кожны месяц нехта трапляў за краты. Мы бачым, што сілавы блёк дзейнічае па сваёй лёгіцы, і многія рашэньні проста топяцца ў кабінэтах сілавых структураў. Гэта парушае эканамічны сувэрэнітэт і зьяўляецца крыніцай эканамічнай небясьпекі для нашай краіны.

— Шмат у якіх постсавецкіх краінах сілавікі выйгралі ад прыватызацыі і структурных рэформаў. Яны — напрыклад, у Расеі, — атрымалі карысьць ад прыватызацыі, сталі ўласьнікамі ці проста «крышавалі» бізнэс. Беларускія сілавікі свайго такога інтарэсу не разумеюць?

— Проста ў нас паміж усімі гэтымі службамі ідзе канкурэнцыя. У нас 8 спэцыяльных службаў, 40 кантрольных органаў — вось і сварацца паміж сабой. Гадамі разьвіваўся «Мінздраўгейт» — карупцыя ў галіне аховы здароўя — і ніхто не зьвяртаў увагі. Але потым іншыя сілавікі нарэшце сказалі: «Колькі гэта можа працягвацца?».

Частка з гэтых людзей сядзяць на грашовых плынях. Але галоўнае, што ніхто не прымае прынцыповых інстытуцыянальных рашэньняў, якія б зрабілі краіну прывабнай для інвэстараў і разьвіцьця прадпрымальніцтва. Сыстэма пабудаваная так, што сілавікі ведаюць нэгатыўнае стаўленьне Лукашэнкі да прыватызацыі. Яны прыладзіліся да існуючай мадэлі і выкарыстоўваюць яе па максымуме.

Гэта загадка году, навошта было мяняць шыла на мыла

— У жніўні Лукашэнка зьмяніў прэм’ера і некаторых міністраў. Напэўна, меліся на мэце нейкія зьмены ў эканамічнай палітыцы. Цяпер, праз 4 месяцы, ужо можна канстатаваць, дзеля чаго гэта было зроблена?

— Гэта загадка году, навошта было мяняць шыла на мыла. Кабякоў — Румас, Турчын — Сямашка. Я паміж імі прынцыповых адрозьненьняў ня бачу. Хіба ў тым, што новыя — маладзейшыя. Урад прыняў праграмы, і я бачу, што там нават няма словаў «лібэралізацыя», «прыватызацыя». Калі там не відаць прынцыповага вырашэньня пытаньняў, які перш за ўсё хвалююць прадпрымальнікаў, дык навошта было мяняць урад?

былыя прэм’ер-міністры, Міхаіл Чыгір, Сяргей Лінг, Уладзімер Ярмошын, Генадзь Навіцкі, Сяргей Сідорскі, Міхаіл Мясьніковіч, Андрэй Кабякоў, Сяргей Румас
былыя прэм’ер-міністры, Міхаіл Чыгір, Сяргей Лінг, Уладзімер Ярмошын, Генадзь Навіцкі, Сяргей Сідорскі, Міхаіл Мясьніковіч, Андрэй Кабякоў, Сяргей Румас

Гэта сьведчыць, што Лукашэнка сам зайшоў у нейкі ідэйны тупік, ён бачыць, што тое, што сёньня робіцца — не працуе. І да выйсьця з гэтага тупіку будзе падштурхоўваць Крэмль, каб Беларусь пазбавілася ад гэтай нафтавай залежнасьці, у якую мы трапілі яшчэ на пачатку 2000-х гадоў. Гэта балючае рашэньне. Я ўпэўнены, што можна да 2025 зрабіць 100 мільярдаў даляраў ВУП. Але я ўпэўнены, што немагчыма гэта зрабіць у рамках той мадэлі, якую Лукашэнка загадаў працягваць у жніўні гэтага году.

  • 16x9 Image

    Віталь Цыганкоў

    Віталь Цыганкоў скончыў факультэт журналістыкі БДУ. Адзін з двух заснавальнікаў першага недзяржаўнага агенцтва навінаў БелаПАН. Працаваў ў газэтах «Звязда», быў карэспандэнтам у Беларусі расейскай «Независимой газеты», Associated Рress, аглядальнікам у газэце «Свабода». На беларускай Свабодзе ад 1994 году. Карэспандэнт расейскай Свабоды ў Беларусі.
     

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG