Арганізатары — Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны і аргкамітэт ўнівэрсытэту «Альбарутэнія». Працоўная назва імпрэзы — «Нацыянальны ўнівэрсытэт у ХХІ стагодзьдзі: місія і выклікі».
Да ўдзелу ў дыскусіі запрасілі экспэртаў у галіне адукацыі, прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасьці і афіцыйных структураў, ініцыятыўных студэнтаў, выкладчыкаў і навуковых супрацоўнікаў. Усіх, хто зацікаўлены ў стварэньні сучаснай навучальнай установы эўрапейскага ўзроўню.
Яшчэ ёсьць магчымасьць выправіць хібы ў адукацыі
На парадку дня канфэрэнцыі — пытаньні, якімі сьвядомая частка беларускага грамадзтва задаецца апошнія чвэрць стагодзьдзя. Чаму сыстэма адукацыі замарожаная ў «недабудаваным» выглядзе? Куды падацца выпускнікам беларускамоўных школаў і гімназій пры адсутнасьці беларускамоўнай вышэйшай навучальнай установы?
«Яшчэ ня позна выпраўляць хібы, — перакананы сябра аргкамітэту па стварэньні нацыянальнага ўнівэрсытэту, экспэрт грамадзкага Балёнскага камітэту, прафэсар-этноляг Павал Церашковіч. — На жаль, сыстэма адукацыі на беларускай мове недабудаваная. Хай і не на ўсю моц, але працуе пачатковая і сярэдняя школа, але няма працягу ў выглядзе вышэйшай адукацыі. Гэта пазбаўляе пэрспэктываў перадусім беларускамоўных выпускнікоў. А стварэньне нацыянальнага ўнівэрсытэту дапаможа такую сыстэму зрабіць завершанай».
Якім павінен быць нацыянальны ўнівэрсытэт сёньня і ў чым яго галоўнае прызначэньне? Як рэалізаваць прынцыпы аўтаноміі вышэйшай школы ў сучаснай Беларусі? І галоўнае, калі насамрэч паўстане Нацыянальны ўнівэрсытэт? Гэтыя пытаньні і пошук адказаў на іх стануць стрыжнёвымі ў часе працы канфэрэнцыі.
Як паведамляла Свабода, у канцы верасьня менскія ўлады зарэгістравалі юрыдычны адрас унівэрсытэту «Альбарутэнія». Офіс месьціцца ў камунальным будынку Партызанскага раёну сталіцы на вуліцы Шчарбакова, 32. Функцыі рэктара выконвае Алег Трусаў — шматгадовы старшыня ТБМ, якога на гэтай пасадзе замяніла дэпутатка Палаты прадстаўнікоў Алена Анісім. Пад кіраўніцтвам спадара Трусава чальцы рады засяродзяцца на арганізацыйных пытаньнях, зьвязаных зь дзейнасьцю «Альбарутэніі».
«Падчас канфэрэнцыі будзем абмяркоўваць, што рэальна рабіць далей, — адзначае Павал Церашковіч. — Што тычыцца акрэсьленых пэрспэктываў, то ўсё будзе залежаць ад таго, як шпарка пойдзе працэдура рэгістрацыі. Загадзя пра нешта казаць досыць цяжка, але якраз у гэты момант мы разам зь юрыстамі перапрацоўваем статут, каб усё было бездакорна. Пасьля будзем спрабаваць зарэгістраваць юрыдычную асобу — унівэрсытэт „Альбарутэнія“. І калі гэта будзе зроблена, тады адбудуцца наступныя крокі».
Талакой за аднаўленьне гістарычнай справядлівасьці
Асноўныя тэмы маючай адбыцца канфэрэнцыі, прысьвечанай вышэйшай адукацыі па-беларуску, наступныя.
- Місія нацыянальнага ўнівэрсытэту: case Беларусі
- Мова, ідэнтычнасьць і вышэйшая адукацыя ў сучаснай Беларусі
- Інтэрнацыяналізацыя і нацыянальны ўнівэрсытэт: пазытыўны досьвед Польшчы, Украіны ды іншых
- Нацыянальны ўнівэрсытэт і Балёнскі працэс: каштоўнасьці і інструмэнты
- Нацыянальны ўнівэрсытэт і найноўшыя навучальныя тэхналёгіі.
Паводле арганізатараў, кожнаму ўдзельніку будзе дадзена магчымасьць прэзэнтаваць даклад або паведамленьне пра акрэсьленыя праблемы.
«Значная ўвага да імпрэзы, пададзена больш за 60 заявак, — кажа Павал Церашковіч. — З улікам, што канфэрэнцыя нарадзілася імправізацыйна, вельмі прыемна, што шмат людзей адгукнулася. Гэта найлепшае сьведчаньне, што цікавасьць да тэмы нацыянальнага ўнівэрсытэту сур’ёзная. Асноўнымі выступоўцамі будуць беларусы: каб належным чынам падрыхтаваць міжнародную канфэрэнцыю, трэба як мінімум паўгода. Тут жа ўсё адбывалася, паўтаруся, у імправізацыйным ключы, таму пакуль фармат такі».
Нягледзячы на высілкі грамадзкасьці, у Беларусі за 25 гадоў незалежнасьці так і не зьявілася вышэйшая навучальная ўстанова з роднай мовай выкладаньня.
«Калі ўлада ня хоча ствараць дзяржаўныя ўстановы, трэба ствараць прыватныя», — гэта была асноўная ідэя новага адукацыйнага праекту, ініцыяванага групай аднадумцаў.
Калектыўныя высілкі атрымалі першы плён: 11 верасьня Менскі гарвыканкам прыняў рашэньне аб рэгістрацыі структурнага падразьдзяленьня ТБМ «Унівэрсытэт „Альбарутэнія“».
Менавіта гэтую дату Анатоль Трусаў і ягоныя паплечнікі прапануюць лічыць пачаткам першага беларускамоўнага ўнівэрсытэту ў найноўшай гісторыі незалежнай Беларусі.
