Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Як ва Ўкраіне на дзяржаўным узроўні ўшаноўваюць 100 гадоў УНР ці ўкраінскай рэвалюцыі


Украінская Цэнтральная Рада на паштоўцы пачатку XX стагодзьдзя (архіў Украінскага інстытута нацыянальнай памяці)
Украінская Цэнтральная Рада на паштоўцы пачатку XX стагодзьдзя (архіў Украінскага інстытута нацыянальнай памяці)

Пакуль у Беларусі ўлады чыняць рэпрэсіі напярэдадні Дня Волі з нагоды 99-й гадавіны абвяшчэньня Беларускай Народнай Рэспублікі, ва Ўкраіне стварэньне аналягічнай народнай рэспублікі ў 1917 годзе лічаць пачаткам фармаваньня дзяржаўнай незалежнасьці ды ўкраінскага парлямэнтарызму. Гэтую гістрачную падзею адзначаюць на дзяржаўным узроўні.

17 сакавіка ва Ўкраіне пачаліся афіцыйныя ўрачыстасьці, прымеркаваныя да 100-годзьдзя ўкраінскай рэвалюцыі, у выніку якой была створаная Ўкраінская народная рэспубліка (УНР). З гэтай нагоды да ўкраінцаў зьвярнуўся прэзыдэнт Пятро Парашэнка, у Вярхоўнай радзе адбылося ўрачыстае пасяджэньне. Па ўсёй краіне адкрываюцца мастацкія і дакумэнтальныя выстаўкі.

Украінская рэвалюцыя пачалася ў сакавіку 1917 году, калі была створана Цэнтральная Рада — парлямэнт будучай УНР, а завяршылася ў 1921 годзе, калі ва Ўкраіне канчаткова ўсталявалася бальшавіцкая ўлада. Гэтыя падзеі толькі нядаўна пачалі называць «украінскай рэвалюцыяй» як альтэрнатыву «Кастрычніцкай рэвалюцыі», якую выкарыстоўвала савецкая гісторыяграфія.

Украінская народная рэспубліка з 1917 да 1920 году кантралявала тэрыторыі цэнтральнай, усходняй і паўднёвай Украіны. Да сьнежня 1918 году яна кіравалася Цэнтральнаю Радаю на чале з Міхаілам Грушэўскім — менавіта яго і лічаць першым прэзыдэнтам Украіны. Пазьней галоўнымі органамі кіраваньня УНР былі Гетманат і Дырэкторыя. За няпоўныя чатыры гады свайго існаваньня УНР устанавіла дыпляматычныя дачыненьні больш чым з 20 краінамі сьвету.

Мітынг на вуліцах Кіева з нагоды абвяшчэньня УНР. 7 лістапада 1917 году (архіў Украінскага інстытуту нацыянальнай памяці).
Мітынг на вуліцах Кіева з нагоды абвяшчэньня УНР. 7 лістапада 1917 году (архіў Украінскага інстытуту нацыянальнай памяці).



«І Цэнтральная Рада, і Ўкраінская народная рэспубліка, і Гетманат, і Дырэкторыя праклалі той шлях, якім Украіна зараз ідзе ў будучыню. І за гэта мы павінны быць удзячныя такім выбітным постацям таго часу, як Міхаіл Грушэўскі, Уладзімер Віньнічэнка, Павел Скарападзкі, Сымон Пятлюра, Яўген Канавалец, Дзьмітры Данцоў, Яўген Петрушэвіч ды іншыя. І ўдзячныя мільёнам ўкраінцаў, якія ўсьвядомілі свае нацыянальныя і грамадзянскія правы. І больш за ўсё — тым, хто
за незалежнасьць змагаліся са зброяй у руках, хто былі сапраўднымі салдатамі рэвалюцыі, — салдатамі не ў пераносным, а ў прамым сэнсе слова», — сказаў Пятро Парашэнка.

Пятро Парашэнка на ўрачыстых зборах (фота прэсавай службы)
Пятро Парашэнка на ўрачыстых зборах (фота прэсавай службы)


Сучасныя гісторыкі мяркуюць, што паражэньне той украінскай рэвалюцыі было абумоўлена ідэалёгіяй «сацыяльнага папулізму», на якую абапіраліся першыя кіраўнікі УНР. А яшчэ — невялікай міжнароднай падтрымкай, адмовай ад стварэньня свайго войска, але галоўнае, што тады не дало паўстаць украінскай незалежнай дзяржаве — недахоп унутранага адзінства, палітычныя звады, анархія ды атаманшчына. На гэты аспэкт сёньняшні ўкраінскі прэзыдэнт зьвярнуў асаблівую ўвагу, засьцерагаючы палітыкаў ад паўтарэньня гістарычных памылак.

І Цэнтральная Рада, і Ўкраінская народная рэспубліка, і Гетманат, і Дырэкторыя праклалі той шлях, якім Украіна зараз ідзе ў будучыню

«Я яшчэ раз заклікаю ўсе партыі — прадстаўленыя ў Вярхоўнай Радзе і пазапарлямэнцкія, у жорсткай ўнутрыпалітычнай барацьбе, уласьцівай кожнай дэмакратыі, ўзважваць на тыя самыя складаныя зьнешнія абставіны, у якіх мы будуем эўрапейскую Ўкраіну. Хочаце змагацца супраць прэзыдэнта — калі ласка! Вы на тое і апазыцыя. Але Украіна — не разгойдвайце і не падпальвайце! За чатыры гады ўкраінскай нацыянальнай рэвалюцыі мінулага стагодзьдзя ўлада ў Кіеве зьмянілася як мінімум 14 разоў. Каму ад гэтага стала лягчэй? Каму, акрамя Крамля, які атрымаў поўны кантроль над Украінай на цэлых семдзесят гадоў. Таму Масква хоча, каб і цяпер улада ва Ўкраіне зьмянялася б з такой жа рэгулярнасьцю», — перакананы Пятро Парашэнка.

Заклікі не паўтараць памылкі мінулага луналі сёньня і на ўрачыстым пасяджэньні Вярхоўнай Рады з нагоды стагодзьдзя стварэньня Цэнтральнай Рады. У ім узялі ўдзел ня толькі дэпутаты і сябры ўраду, але й грамадзкія актывісты, гісторыкі, прадстаўнікі розных рэлігійных канфэсій, што дзейнічаюць ва Ўкраіне.

«Сёньня, як ніколі, мы павінны засвоіць урокі стогадовай даўнасьці і зрабіць высновы: Украіне патрэбна адзінства, баяздольная армія. Вораг у нас адзін і той самы — маскоўская арда, падступная і сьмертаносная, і мэтады тыя ж — пасварыць, падзяліць, спаліць і зьнішчыць» , - заявіў старшыня Вярхоўнай Рады Ўкраіны Андрэй Парубій.

Згодна з указам прэзыдэнта, захады дзеля ўшанаваньня ўкраінскай рэвалюцыі будуць трываць да 2021 года і будуць прымеркаваныя да 100-гадовага юбілею стварэньня першага ўкраінскага ўраду, дыпляматыі і войска.

Музэй гісторыі ўкраінскіх урадаў прадстаўляе вялікую экспазыцыю пра кіраўнікоў урадаў ад 1917 года
Музэй гісторыі ўкраінскіх урадаў прадстаўляе вялікую экспазыцыю пра кіраўнікоў урадаў ад 1917 года



«Захады, якія нагадваюць нам пра страшныя ўрокі ўкраінскай рэвалюцыі 1917-1921 гадоў, вельмі важныя для таго, каб мы не паўтаралі тых памылак, якія былі зроблены 100 гадоў таму. Каб не паўтаралі іх ня толькі палітыкі, але і ўкраінскае грамадзтва», — перакананы кіраўнік Украінскага інстытута нацыянальнай памяці Ўладзімер Вятровіч.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG