Эўразійскі саюз пасьля Славянску і Адэсы

Здушэньне контррэвалюцыі ці перамовы?

Дракахруст: Як зьмянілася сытуацыя ва Ўкраіне пасьля баёў за Славянск і трагедыі ў Адэсе — гібелі дзясяткаў людзей у падпаленым Доме прафсаюзаў? Украінскія ўлады называюць першае посьпехам антытэрарыстычнай апэрацыі, другое — трагічным зьбегам абставінаў, расейскія ўлады лічаць і першае і другое злачынствам супраць уласнага насельніцтва. Які прагноз разьвіцьця сытуацыі ў самой Украіне? Ці здолее Кіеў узяць пад кантроль Паўднёвы Ўсход і якім чынам?
Мельянцоў: Што датычыць Славянску, то тут украінскія ўлады ўпершыню паказалі сваю цьвёрдасьць, таму што сапраўды ўжо было ня сьмешна, калі ставяцца ўльтыматумы кіеўскай уладай, а потым яны не выконваюцца, альбо прыпыняецца дзеяньне антытэрарыстычнай апэрацыі пасьля некалькіх гадзінаў яе правядзеньня. Вось такая тактыка, якая ўжывалася ў Крыме, да апошняга часу і ўжывалася на ўсходзе краіны. Выглядае, што яна сябе не апраўдвае, бо прыводзіць да дэмаралізацыі войскаў. Так, павялічваецца шанец справакаваць Расею на больш актыўныя дзеяньні масіраванымі контратэрарыстычнымі апэрацыямі з ужываньнем цяжкой зброі, але тут трэба разумець, што дзеяньні Расеі па дэстабілізацыі адбываюцца і так. Да таго ж, як можа астатні сьвет уключыцца ў абарону Ўкраіны, калі сама Ўкраіна сябе не абараняе. Маё меркаваньне палягае ў тым, што антытэрарыстычная апэрацыя ў Славянску была апраўданая і паказала тое, што ўлады ў Кіеве настроены рашуча, каб прыпыняць сэпаратызм і распаўзаньне гэтага сэпаратызму.

Што датычыць Адэсы, то, на маю думку, шматкроць падвысіўся ўзровень прымальнага гвалту з абодвух бакоў. Напачатку было, як мы памятаем, дапушчальна захопліваць будынкі, разганяць мірных дэманстрантаў, а потым стала прымальна кідаць кактэйлі Молатава ў міліцыю і ўжываць агняпальную зброю з абодвух бакоў. А цяпер ужываецца цяжкая зброя і паляць людзей у будынках. З аднаго боку, падвышэньне ўзроўню гвалту, ужываньне зброі — гэта можа спрыяць стрымліваньню сэпаратызму, стрымліваньню тых людзей, якія хацелі б паўдзельнічаць у такіх антымайданных дзеяньнях. Але, з другога боку, такія жорсткія дзеяньні могуць справакаваць сапраўдную грамадзянскую вайну. І тут напэўна нюанс палягае ў тым, якім чынам жорсткія дзеяньні спалучаюцца зь перамоўнымі захадамі.

Тут вельмі цяжка рабіць нейкі прагноз, таму што, па-першае, вельмі шмат актараў і суб’ектаў прымае ўдзел у гэтых дзеяньнях. Мы ня ведаем плянаў гэтых суб’ектаў. Па-другое, тут існуе лёгіка распаўзаньня гвалту і пашырэньня маштабу гвалтоўных дзеяньняў. Гэта сапраўды можа перарасьці ў грамадзянскую вайну, якую напэўна і жадае справакаваць Расея.

Дракахруст: Кірыл, якая ваша ацэнка пэрспэктываў і магчымасьцяў пасьля падзеяў у Славянску і Адэсе?

Коктыш: На маю думку, кіеўскае кіраўніцтва любым чынам імкнецца атрымаць крэдыт МВФ, які заявіў, што крэдыт Украіна атрымае толькі ў тым выпадку, калі будзе кантраляваць Паўднёвы Ўсход. І яны, ня маючы ані маральнай перавагі, ані лягічнага мэсыджу, ані магчымасьці дамовіцца з Паўднёвым Усходам Украіны, пачалі даволі спрэчную апэрацыю. Сёньня былі абвергнутыя паведамленьні кіеўскага кіраўніцтва, што яно нешта там кантралюе ў Краматорску і ў Славянску. Пакуль гэта праца на карцінку, праца на МВФ. Але рэальнага кантролю над становішчам ў Кіева няма.

Дракахруст: Кірыл, вы сказалі, што прычына — жаданьне дагадзіць МВФ. Але хіба жаданьне любой улады ўзяць пад кантроль сваю тэрыторыю патрабуе нейкіх адмысловых матываў?
Коктыш: Гэта патрабуе ўсё ж такі нейкай гатоўнасьці размаўляць. Пакуль я ня бачу ў сёньняшняга кіеўскага кіраўніцтва нейкага маральнага, ідэалягічнага пасланьня да астатняй Украіны. Яно не гатовае размаўляць, і гэта, на мой погляд, найбольш вялікая трагедыя братэрскага народу, бо бяз здольнасьці размаўляць, у кантэксьце разбурэньня, з гістарычным досьведам Калііўшчыны, з традыцыяй анархіі сытуацыя можа прыйсьці да вельмі доўгатэрміновай дэстабілізацыі. У любым выпадку трэба дамаўляцца. Відавочна, што ідзе канфлікт вакол фінансаў, а не вакол нацыянальнага мэсыджу.

Справа ў тым, што без актываў Данецкай вобласьці Кіеў ня шмат чаго можа закласьці і ня шмат чаго можа атрымаць. Калі казаць пра каштоўнасныя ўстаноўкі Паўднёвага Ўсходу, то там яны, паводле апытаньняў, былі і дагэтуль застаюцца не прарасейскімі, а эканамічнымі, бо Паўднёвы Ўсход ня хоча плаціць па рахунках Кіева. Гэта першасны матыў, па якім дамовіцца было ня вельмі цяжка.

Ці магчымы ўкраінскі кансэнсус?

Дракахруст: Наконт дамовіцца — наколькі магчымы дыялёг украінскіх уладаў з палітычнымі сіламі на ўсходзе і поўдні краіны? А з кім там дамаўляцца — з Ахметавым, з Панамаровым, са Стралковым? Ці там аўтарытэтам не карыстаецца ніхто, а рэальны кантроль знаходзіцца ў руках расейскіх дывэрсантаў? У сусьветнай практыцы неяк не прынята дамаўляцца з замежнымі дывэрсантамі.

Коктыш: Пацьверджаньні, што дывэрсанты там ёсьць, пакуль не прад’яўленыя. Гэта даволі зручны мэм для кіеўскага кіраўніцтва — сказаць, што яно ваюе не з уласным народам, а зь нейкімі дывэрсантамі альбо ворагамі. Бо прызнаць, што ідзе вайна з уласным грамадзтвам — гэта, канешне, прызнаньне таго, што ніякіх каштоўнасьцяў, маральнай перавагі няма, і ты нічым ня лепшы за тых, з кім ты канкуруеш і чыю кроў праліваеш. Што тычыцца таго, з кім дамаўляцца, то на першым этапе, магчыма, трэба было дамовіцца з Ахметавым, але, здаецца, што
Ахметаў цяпер становішча ўжо не кантралюе.

Відавочна, што ўтварэньне Данецкай рэспублікі зьвязанае з праблемай Ахметава, бо ён ня будзе верыць гарантыям ні Эўразьвязу, ні Расеі, ні Кіева. Здаецца, тое, што адбываецца, найбольш адпавядае яго бізнэс-інтарэсам. Але гэта выйшла з-пад кантролю і цяпер трэба дамаўляцца з грамадзтвам цалкам. Але што Кіеў можа прапанаваць?

Паводле апытаньняў у Данбасе дамінуе думка, што немагчыма заставацца ў складзе краіны, якая набрала столькі пазыкаў і імкліва працягвае іх набіраць. Гэта як раз той мэсыдж, на які можна было б адказаць, але я ня бачу, які адказ тут можа быць, бо грошай няма. Калі няма ні грошай, ні каштоўнасьцяў, то застаецца толькі адна сіла. Але, як казаў Талейран, на штыхах можна прыйсьці да ўлады, але на іх немагчыма сядзець.

Дракахруст: Дзяніс, як вы бачыце гэтую сытуацыю, калі размова ідзе не пра антытэрарыстычную апэрацыю, а пра размовы зь нейкімі памяркоўнымі сіламі на Ўсходзе, ці з тымі, хто прадстаўляе Ўсход? З кім размаўляць і пра што?

Мельянцоў: Мне падаецца, што насамрэч сытуацыі вельмі розныя ў розных рэгіёнах на Ўсходзе і на Поўдні Ўкраіны — гэта ня ёсьць адзіны рэгіён. Асобна трэба казаць пра Луганскую вобласьць, асобна пра Данецкую, пра Адэскую і г. д. Цяпер мы хутчэй назіраем, што ва ўмовах ня вельмі легітымнай улады ў Кіеве, якая кантралюе ня ўсю тэрыторыю, адбываецца распад Украіны на ўдзельныя княствы, як гэта было ў старажытнай Русі. І якім чынам і колькі часу спатрэбілася ВКЛ і княству Маскоўскаму, каб пазьбіраць гэтыя княствы пад аднаго сувэрэна. Тое самае можа атрымацца ва Ўкраіне.

Ёсьць вельмі шмат розных суб’ектаў, гэта, зразумела, ня толькі Масква і ня толькі расейскія дывэрсанты. Ня варта перабольшваць уплыў Масквы, бо сапраўды нельга кантраляваць рэгіён, увёўшы ў яго некалькі дзясяткаў дывэрсантаў, калі няма падтрымкі мясцовага насельніцтва і мясцовай эканамічнай эліты. У кожным з гэтых рэгіёнаў ёсьць свая эліта, ёсьць свае сілавікі, якія цяпер адкрыта альбо пасіўна падтрымліваюць сэпаратыстаў. Гэта ўсё элемэнты ўлады, зь якімі Кіеву варта дамаўляцца. Зразумела, што рэгіянальныя эліты на Ўсходзе і на Поўдні хутчэй за ўсё не зусім бачаць сваё месца ў складзе Расейскай Фэдэрацыі, таму што натуральна яны будуць там адыгрываць зусім іншую ролю, нашмат меншую, чым яны адыгрываюць у адзінай Украіне.

Таму, хутчэй за ўсё, з гэтымі рэгіянальнымі элітамі будзе можна дамовіцца, і тое, што яны цяпер нібыта падтрымліваюць фэдэралізацыю і сэпаратызм, яны тым самым толькі нарошчваюць свае перамоўныя пазыцыі. Гэта азначае тое, што яны гатовы да перамоваў з Кіевам. Яны чакаюць, што Кіеў можа ім прапанаваць і даць.

Тут, канешне, вялікая праблема і дылема для Кіева. Па-першае, кіеўская ўлада не кантралюе ўсю тэрыторыю краіны, па-другое, ёй проста не стае часу і рэсурсаў, каб дамаўляцца і нешта прапаноўваць усім рэгіянальным элітам. Таму яны спрабуюць наскокам задушыць гэты сэпаратызм. Але тут таксама пытаньне ў рэсурсах і пытаньне ў ляяльнасьці тых самых сілавікоў. Таму што мы бачым, як Славянск спрабавалі вызваліць ужо некалькі разоў, і відавочна, што там адбываецца ўнутраны сабатаж, калі вайскоўцы і спэцслужбісты ня вельмі хочуць ваяваць з тымі сіламі, якія на Ўсходзе Ўкраіны ёсьць. Так што можна сказаць, што дамаўляцца ў прынцыпе ёсьць з кім, іншая справа, хто будзе дамаўляцца, якія мэсыджы будзе прапаноўваць кіеўская ўлада гэтым элітам і колькі часу мае Кіеў на тое, каб гэтыя перамовы праводзіць.

Ці змалпуе Расея лібійскі сцэнар?

Дракахруст: Драматычныя падзеі ва Ўкраіне разглядаліся напрыканцы тыдня ў Радзе бясьпекі ААН, прапанова Расеі асудзіць дзеяньні ўкраінскіх уладаў не знайшла падтрымкі большасьці чальцоў Рады. Якіх дзеяньняў Масквы можна чакаць зараз, у прыватнасьці, ці магчымыя эканамічныя санкцыі адносна Ўкраіны зь яе боку, ці магчымая ваенная апэрацыя, напрыклад, устанаўленьне non-fly зоны на Ўсходзе Ўкраіны?

Мельянцоў: Я думаю, што зараз магчыма абсалютна ўсё. Пару тыдняў таму я быў у Вашынгтоне, меў сустрэчы ў розных дасьледчых цэнтрах, у дзяржаўным дэпартамэнце, і агульнае ўражаньне ад сустрэчаў, што ў Вашынгтоне разгубленыя тым, што Расея кінула выклік дзяржаве № 1. Яны ўпэўненыя ў тым, што Расея гатовая ўзяць тое, што яна хоча. Як ёй адказваць — вялікае пытаньне. Таму мы можам толькі паспрабаваць рэканструяваць лёгіку Крамля, бо насамрэч мы ня ведаем плянаў Пуціна.

Мая гіпотэза палягае ў тым, што ўсім, што робіць ва Ўкраіне Расея, яна вырашае не стратэгічную і не вайсковую, а чыста ўнутрыпалітычную задачу. То бок, навошта забралі Крым? Крым забралі дзеля таго, каб падвысіць рэйтынг Пуціна, каб такім чынам мабілізаваць расейскае грамадзтва, чакаючы, што вельмі хутка будуць праблемы ў эканоміцы і гэта вельмі дапаможа. Вось цяпер мы бачым усплёск патрыятызму ў Расеі. Расеі таксама трэба зрабіць сытуацыю ва Ўкраіне такой, каб немагчымае было далучэньне Ўкраіны да НАТО, каб немагчымай была шчыльная інтэграцыя з Эўразьвязам. Трэба таксама забясьпечыць, каб тыя заводы сыстэмы ВПК, якія ёсьць на Ўсходзе Ўкраіны, далей працавалі на расейскую «абаронку». Перш за ўсё я маю на ўвазе вытворчасьць рухавікоў да расейскіх верталётаў і кампанэнты да расейскіх ракет.

На сёньняшні дзень мне падаецца, што для Расеі ідэальнай была б сытуацыя, каб ва Ўкраіне розныя групоўкі ўкраінскім рукамі змагаліся адна з адной і стваралі сытуацыю дэстабілізацыі. Мне падаецца, што тое самае крыху выгадна ў іншай плоскасьці для ЗША — бо гэта азначае ўцягваньне Расеі ў грамадзянскую вайну ва Ўкраіне на адным з бакоў, каб Расея была занятая і ня лезла ў іншыя пытаньні міжнароднай палітыкі. Што можа зрабіць Пуцін? Калі першая лёгіка пераважыць — рэйтынгавая і палітычная, то цалкам магчымае нейкае вайсковае ўмяшаньне на Ўсходзе. Але хутчэй Расея зацікаўленая ў тым, каб быў доўгі і зацягнуты канфлікт, доўгатэрміновая зона нестабільнасьці ва Ўкраіне.

Дракахруст: Кірыл, ваш прагноз?

Коктыш: Я сказаў бы так: калі вяртацца да Крыму, то там былі ня толькі піярныя мэты, усё ж такі першасныя мэты ў дадзеным канфлікце — ваенна-стратэгічныя. Не сакрэт, што Ўкраіна была краінай-банкрутам і Расея проста першай пасьпела ў чарзе крэдытораў, каб забраць сваё, пакуль гэта не забралі астатнія. Было відавочна, што ўкраінскія актывы пойдуць з малатка па сьмецьцевых коштах. Таму з Крымам гэта былі ваенна-стратэгічныя мэты. Калі паглядзець на мапу, то відавочна, што вайсковая прысутнасьць Расеі ў Крыме робіць бессэнсоўнымі і ўступленьне Ўкраіны ў НАТО, і разьмяшчэньне нейкіх вайскова-марскіх базаў на яе тэрыторыі.

Акрамя таго, разьмяшчэньне стратэгічных бамбавікоў у Крыме таксама робіць відавочным, што адной з мэтаў апэрацыі быў адказ на эўрапейскую супрацьракетную абарону. Цяпер гэтая абарона робіцца з стратэгічнага пункту гледжаньня бессэнсоўнай. Што тычыцца магчымых расейскіх дзеяньняў, то будзе вельмі тонкі балянс. З расейскага пункту гледжаньня цяпер бойка ідзе паміж ЗША і Расеяй за эўрапейскі рынак. ЗША цяпер жадаюць антырасейскай кансалідацыі Эўропы, каб Эўропа па палітычных матывах купляла больш дарагі амэрыканскі газ і «купляла» ў іх бясьпеку.

Для Расеі важна, каб такой кансалідацыі не атрымалася. Таму, мне здаецца, што вайсковая апэрацыя цяпер неверагодная. Эканамічныя санкцыі фактычна ўведзеныя, бо з наступнага месяца Ўкраіна пераведзеная на перадаплату па газе і, мне здаецца, гэта будзе вельмі эфэктыўны інструмэнт. Абвяшчаць беспалётныя зоны, верагодна, было варыянтам учора і, магчыма, гэта спатрэбіцца заўтра, але наўрад ці гэта трэба сёньня з вайскова-стратэгічнага пункту гледжаньня. Магчыма Расея будзе настойваць на скліканьні ня Рады бясьпекі ААН, а генэральнай асамблеі — гэта ня выключаны крок, асабліва пасьля таго, што здарылася ў Адэсе, бо цяпер маральнай перавагі няма ні ў Кіева, ні ў другога боку канфлікту, а трагедыю ў Адэсе трэба неяк асэнсаваць.

Таму мне здаецца, што Расея цяпер будзе засяроджвацца на палітычных дзеяньнях, пазьбягаючы ваенных. Відавочна, што ўкраінская сытуацыя — гэта надоўга. Тое, як паводзяць сябе ўкраінскія эліты ў Кіеве і ў рэгіёнах, тыя «чырвоныя лініі», якія ўжо былі перасечаныя — усё гэта робіць вельмі малаверагодным дасягненьне нацыянальнага кансэнсусу, на вялікі жаль. Кансэнсус быў бы найлепшым варыянтам для Ўкраіны і для яе суседзяў. Але, здаецца, гэтага ня будзе і дэстабілізацыя Ўкраіны — гэта будзе той доўгі трэнд, які, на жаль, мы будзем назіраць на працягу бліжэйшых месяцаў, калі не гадоў.

Эўразійскі саюз на фоне падзеяў ва Ўкраіне

Дракахруст: Як абвастрэньне сытуацыі ва Ўкраіне ўплывае на стасункі Беларусі з Расеяй? На саміце мытнага саюзу ў Менску Аляксандар Лукашэнка ня здолеў дамагчыся ад Уладзіміра Пуціна саступак у пытаньні нафтавага мыта. Беларускі кіраўнік называў урэгуляваньне гэтага пытаньня ўмовай падпісаньня дамовы аб Эўразійскім эканамічным саюзе. Тым ня менш абвешчана, што дамова будзе падпісаная 29 траўня на саміце Мытнага саюзу ў Астане. Аднак напрыканцы тыдня Лукашэнка заявіў: «У канцы траўня мы павінны падпісаць дамову аб утварэньні эканамічнага саюзу, таму ўсе пытаньні павінны быць зьнятыя. У адваротным выпадку мы ня можам пайсьці на шкоду сабе на няроўных умовах у гэты эканамічны саюз». У якой ступені гэты сюжэт — рэха падзеяў ва Ўкраіне? І ваш прагноз — ці будзе падпісаная адпаведная дамова?

Мельянцоў: Я ня думаю, што гэта сытуацыя ва Ўкраіне наўпрост уплывае на працэсы эўразійскай інтэграцыі, хаця, зразумела, ускосны ўплыў ёсьць. Гэтая спрэчка вакол мыта на нафтапрадукты — яна даўняя, яна ўсім вядомая, тут рацыя Расеі зразумелая. Яна ня хоча страчваць дадатковы інструмэнт уплыву на Беларусь, таму што гэтае мыта на 3-4 мільярды дадатковых даляраў для Менску азначае, што ня трэба будзе зьвяртацца па крэдыты да нейкіх МВФ ці да Масквы. І натуральна, што Расея ня хоча страчваць такую магчымасьць уплыву на афіцыйны Менск.

Для Беларусі скасаваньне гэтага мыта было галоўным матывам усяго інтэграцыйнага працэсу, і гэта неаднаразова падкрэсьлівалася і заяўлена было вельмі даўно. Украіна тут проста дадатковы аргумэнт Масквы, што, маўляў, калі вы будзеце занадта незгаворлівыя, то ні Казахстан, ні Беларусь не застрахаваныя ад крымскага сцэнару. Але вось такія мэсыджы з боку Масквы выклікаюць яшчэ большы недавер да Крамля з боку і Астаны, і Менску.

Тое, што было заяўлена публічна і ў штогадовым пасланьні, і падчас саміту, раней было сказана расейскаму боку непублічна. Лукашэнка такім чынам апэлюе да народу, маўляў, глядзіце, гэтыя рускія нас спрабуюць «нахіліць», трэба будзе мабілізавацца на падтрымку беларускай улады, калі сытуацыя выйдзе з-пад кантролю.

Дракахруст: Дзяніс, вы сказалі пра адзін матыў, які можа спараджаць гэтая сытуацыя ва Украіне: Расея можа пагражаць паўтарэньнем крымскага сцэнару сваім саюзьнікам, калі тыя праявяць незгаворлівасьць. З другога боку, вядомая формула Аляксандра ІІІ: у Расеі толькі два саюзьнікі — яе армія і яе флёт, але часам бывае нуднавата з толькі такімі саюзьнікамі. У гэтай сытуацыі хочацца, каб былі добрыя стасункі зь Беларусьсю і Казахстанам. Можа быць, у гэтай сытуацыі якраз ёсьць адваротны матыў — пайсьці на саступкі, каб захаваць саюзьнікаў?

Мельянцоў: Сапраўды, было б прыгожа з боку Масквы, калі б яна зрабіла такі шырокі жэст і сказала: вось, калі ласка, Беларусі адмена гэтага мыта на нафтапрадукты, а Казахстану — доступ да нашай трубаправоднай сыстэмы, давайце будаваць саюз. Але выглядае так, што Масква ўвайшла ў гэты вялікадзяржаўніцкі імпэт, што вось яны забралі Крым, яны — вялікая дзяржава сусьветная, і адпаведна могуць дыктаваць свае ўмовы, у тым ліку маленькай Беларусі.

Але палітыка ёсьць палітыка, я думаю, што усё ж нейкі кампраміс будзе дасягнуты, магчыма ня будзе адмененае для Беларусі гэтае мыта, але будзе нейкім чынам выпустошаная эканамічная цэнтралізацыя, прадугледжаная ў Эўразійскім саюзе, або ўведзены нейкі пераходны пэрыяд, то бок так ці інакш, нейкі кампраміс будзе. Калі гэтая дамова будзе падпісаная ўвогуле безь ніякага кампрамісу — хутчэй за ўсё яна ўсё роўна раней ці пазьней будзе падпісаная — то яна ня будзе выконвацца. Гэта ўжо было і ў межах СНД, і ў межах саюзнай дзяржавы, і Масква гэта цудоўна разумее. Таму, хутчэй за ўсё, нейкі кампраміс так ці інакш будзе дасягнуты.

Дракахруст: Кірыл, і якое вашае тлумачэньне? Я хачу нагадаць, што ў сакавіку, калі быў тэрміновы саміт Мытнага саюзу ў Маскве і там ішла размова ў тым ліку пра Эўразійскі саюз, Лукашэнка сказаў, што калі карціць падпісаць дамову, а дамоўленасьці няма, дык давайце мы проста цяперашняе становішча назавём Эўразійскім эканамічным саюзам і проста яго зафіксуем. Так можа адбыцца, ці будзе кампраміс? Ці ўсё ж Лукашэнку даціснуць, прымусяць пайсьці на дамову на тых умовах, якія ён лічыць невыгоднымі?

Коктыш: Цяпер становішча вельмі складанае, бо ў Беларусі насамрэч куды больш моцная перамоўная пазыцыя, чым нават ёй здаецца, бо заходнія санкцыі супраць Расеі робяць непазьбежнай рэіндустрыялізацыю. Гэта вымагае ператварэньня Мытнага саюзу з саюзу, збудаванага на лібэральных прынцыпах, у пратэкцыянісцкі саюз. І гэта якраз беларуская мара. Беларусі трэба было дамагацца гэтага ад Расеі, дамагацца даволі цяжкім гандлем, але цяпер украінскае разьвіцьцё падзеяў гэта аўтаматычна падаравала.

Беларусі трэба таргавацца за расейскі рынак, таргавацца за тыя сфэры эканомікі, сфэры вытворчасьці, якія Беларусь можа ўзяць на сябе. Гэта насамрэч даволі пэрспэктыўныя рэчы, іх трэба браць, як гарачыя піражкі, бо гэта доўга ня будзе ляжаць, гэта разьбяруць тыя ці іншыя групы. Замест гэтага Беларусь звыкла таргуецца па нафце, пры тым, што гэтае пытаньне сёньня, пры ўсёй яго важнасьці, другаснае, бо можна страціць больш істотны выйгрыш.

Дракахруст: Кірыл, я хачу, каб вы пракамэнтавалі больш такі палітычны аспэкт. Ёсьць праблемы ў двухбаковых адносінах, ёсьць пэрспэктыва падпісаньня Эўразійскага саюзу. Відавочна, што эканамічныя пазыцыі Беларусі больш слабыя, чым пазыцыі Расеі, але тым ня менш Лукашэнка фактычна абвастрае канфлікт, ён робіць яго публічным, ён як бы ставіць на гэта сваю ўласную рэпутацыю. Ён кажа: мы не падпішам невыгодную нам дамову, а вось расейцы нам насустрач не ідуць. Гэта такая «дыпляматыя скандалу». Чаму ён на гэта ідзе, чаму гэта ня робіцца ў кулюарах, тады, калі б ён і прайграў, ён бы захаваў твар.

Коктыш: Відавочна, што калі ў кулюарах гэта ўжо не атрымалася, то застаецца адзіная магчымасьць — ісьці на публічны скандал. Нагадаю, што гэта ня першы раз; калі Беларусь праз такія скандалы выйгравала, калі не выйгравала нічога, калі прайгравала, карта клалася па-рознаму, але гэта не было матывам, каб у гэтую палітыку скандалаў не гуляць. Так што тут існуе пэўны разьлік. Масква можа крыху саступіць, наўрад ці гэта будуць значныя саступкі, зразумела, нешта будзе падпісана. Гэта можа быць проста рамачнае пагадненьне, бо, шчыра кажучы, канструкцыя Эўразійскага саюзу сёньня цалкам лібэральная, яе трэба будзе цалкам перапрацоўваць.

Будзе рамачнае пагадненьне аб тым, што варта рабіць нейкі закрыты рынак. Аб’ектыўна ўсе тыя прынцыпы, якія былі закладзены ў канструкцыю Эўразійскага саюзу, у новых умовах ня будуць працаваць. Чатыры свабоды — руху тавараў, паслугаў, капіталу і працоўнай сілы — гэта тое, што было на тым цягніку, які выехаў учора.