Людзі бяз пэўнага месца жыхарства гэтаксама чакаюць навагодніх сьвятаў, як і тыя, у каго жыцьцё склалася больш удала.
Бадзягі ня маюць багатых на стравы сталоў, а іхныя мары і чаканьні ў гэтыя дні будзённыя — як і з чым пражыць. Яны спадзяюцца, што ў Каляды і навагодзьдзе лягчэй будзе знайсьці спажыву. Шмат ім ня трэба — каб адчынілі на сьвяты цёплы падвал, каб была бутэлька ды сякая-такая закусь.
Магілёўскі бадзяга Юры больш за дзясятак гадоў жыве пад мостам у цеплатрасе. Чалавек ён вядомы сярод такіх жа абяздоленых, як сам. Пра яго і сказалі бамжы, якія валацужнічаюць у цэнтры гораду. Жытло старога — у праёме бэтоннай канструкцыі цеплатрасы. Невысокі рост дазваляе дзеду хавацца ў цеснай норцы. Акрамя яго, тут жыве, як ён кажа, шэсьць мышэй. Бамжуе стары 23 гады.
«31 сьнежня мне будзе 75 гадоў. Ні пэнсіі ў мяне, ні пашпарту, ні прапіскі. Ні жытла. Пятнаццаць гадоў не атрымліваю пэнсіі», — наракае на лёс Юры.
У Магілёў лёс закінуў Юрыя Іванавіча, як ён сябе называе, з далёкага расейскага Ўралу — зь Пермі. Там ён прадаў хату і прыехаў у Беларусь да сына. Як сталася, што зрабіўся бамжом, — ня кажа. Цяпер ён марыць, каб хутчэй памерці. Нарадзіўшыся 31 сьнежня, думаў, што жыцьцё выдасца шчасьлівым, але прывык да таго, што ўжо ёсьць:
«Мне зь дзяцінства дасталося. Бацька мой памёр. Нас было васьмёра. Мы з голаду прападалі. Не было чаго апрануць. Вайна тады была. Вось мне дасталося з маленства, таму я і не баюся, і не саромлюся. Цяпер во пайду да студэнтаў — у сталоўку. Бывае, што яны мне нешта выносяць. Бывае, што і сам чаго знайду — і хлеба, і яшчэ чаго. Прайдуся па сьметніках. Кашулі выкідаюць, швэдры, нагавіцы, боты, чаравікі...»
Пад мостам Юры сустрэне навагодзьдзе і Раство
Карэспандэнт: «Набліжаецца Раство і навагодзьдзе — як вы іх адзначаеце? Ці будзе што незвычайнае ў гэты дзень?»
Юры: «Вядома ж — нап’юся. Калі не нап’юся, то пайду да знаёмых. Вось у мяне Шура была — сяброўка. Мы зь ёй усё хадзілі. Бутэлькі зьбіралі ды здавалі. А цяпер яе няма. Трапіла пад машыну. Цяпер я вось адзін блытаюся».
Раней, кажа Юры Іванавіч, разам зь ім пад мостам, акрамя мышэй і пацукоў, жылі каты ды сабакі. Каты разьбегліся, а сабак сёлета пастралялі. Жыло раней у цеплатрасе багата і бамжоў, але калі люкі туды заварылі, сышлі і яны. Застаўся ён адзін.
Карэспандэнт: «Людзі перад навагодзьдзем і Раством становяцца дабрэйшымі. Ці больш даюць, чым у звычайныя дні?»
Кідаюць з вакон пакетамі катлеты і яшчэ шмат чаго. Я неяк сабак карміў катлетамі, так шмат надавалі
Юры: «Шмат хто кажа: „Юрка, падыдзі сюды!“ Кідаюць з вакон пакетамі катлеты і яшчэ шмат чаго. Я неяк сабак карміў катлетамі, так шмат надавалі. Мяне кормяць і яшчэ з сабой даюць. Бутэлькі зьбяру ды здам. Мэтал здам. Курыць куплю ды на гарэлку застаецца».
Гутарка са старым доўжылася паўгадзіны. Дзед зь цяжкасьцю выкараскаўся са свайго жытла і з кульбаю паклыпаў у бліжэйшую краму па цыгарэты і ваду.
Бадзягу Ўладзімера сустрэў у магілёўскім Задняпроўі. Бамжуе ён амаль сем гадоў. Ягоны шлях да бадзяжніцтва — звычайны для такіх людзей, як ён. Значную частку жыцьця Ўладзімер правёў за кратамі. Калі сядзеў апошні раз, трагічна загінула жонка з дачкой. Дом згарэў — і калі выйшаў на волю, то апынуўся без жытла. Уладзімер кажа, што верыць у Бога і чакае Раства. У гэтае сьвята ходзіць да царквы. Вера ў Бога дапамагае яму выжыць.
«Цяпер больш зла, чым дабра, у народзе. Больш чалавеканенавісьнікаў, чым было раней пры камуністах. Пры камуністах было прасьцей. Людзі, напрыклад, ведалі адзін аднаго ў пад’езьдзе. Цяпер жа яны зачыняюцца ў сваіх кватэрах, як у крэпасьці. І мала хто каго ведае. Мне 64 гады будзе ў студзені. Я ніяк не магу атрымаць пэнсію. Мне ня могуць зрабіць пашпарт. А пашпарт ня могуць зрабіць, бо ў мяне няма пасьведчаньня аб нараджэньні. А дзе мне яго ўзяць? Калі б атрымліваў хоць капейчыну пэнсіі, сацыяльную няхай, мільён дзьвесьце, то зьняў бы пакой у прыватным сэктары, а так во даводзіцца бадзяцца як сабаку», — разважае Ўладзімер.
Карэспандэнт: «А навагодзьдзе, Раство — вы неяк па-асабліваму ці адзначаеце?»
Уладзімер: «Анягож. Вазьму выпіць, закусіць — не бяз гэтага. Ноччу звычайна я ня сплю. Уначы я хаджу. Зьбіраю бутэлькі, медзь, латунь. Недзе знайду тэлевізар — разьбяру. Здаю, за гэта і жыву. Дапамагаюць людзі іншым разам. Бывае, дапамагаюць і добра. Грашыма дапамагаюць і ядой».
На разьвітаньне Ўладзімер пажадаў вясёлых Калядаў і такога ж навагодзьдзя ды пасьпяшаўся праводзіць сьлепаватую старую бамжыху ў адзін з адчыненых падвалаў. Пакуль я зь ім гутарыў, тая жабравала. Хворая, апранутая ў рызьзё жанчына ледзь чутна выпрошвала ў мінакоў грошы.
