25 красавіка
Сьвятая нядзелька. Ды я забашылася на лецішчы, бо ўчора муж “ударна працаваў” на суботніку, а за паўдня пасьля таго ўдарніцтва дзе ж ты пераробіш усю работу? Зазвычай я не пакідаю працы з суботы на нядзелю, а тут во трохі давялося і награшыць. Але Бог дапамог: паслаў дожджык, не даў пакапашыцца ў гародзе. Адно што зрабілі – уторкнулі ў зямлю колькі кусткоў зімовай цыбулі. На радасьць суседзкім курам ды на нячывель суседцы, цётцы Надзі, якая праз нашую цыбулю будзе колькі дзён кідаць па ўласных курах камякамі зямлі ды прыгаворваць:”А каб на вас каршун! А каб на вас ваўкі!” Уявіўшы ланцуг жудасных непрыемнасьцяў, якія прынесьлі на нашыя ціхамірныя хутары некалькі цыбулін, я загадзя гатовая ўтуліць галаву ў плечы. Ды будзем спадзявацца, што бяскрыўдныя цыбуліны – гэта ўсё ж не крыважэрны ўдог Франца Сіўко.
Сьпяшаемся ў Наваполацак, каб памыўшыся ды пераапрануўшыся, паехаць на вечаровую сьвятую Імшу ў Полацак. Дакладней, паеду я адна, бо Міхась з тых “рабят”, якіх старанна аберагалі ад рэлігіі: “религия – яд, береги ребят”. І абераглі. Мяне ж не ўдалося, бо на маёй Глыбоччыне атэісты “дбалі пра народ” толькі ад 1939-га года, а на ягонай Ушаччыне ажно ад 1917-га. Мае ж бацькі былі перакананыя, што опіюм для народа крыецца зусім у іншым.
З касьцёла вярнулася позна, адчыніла дзьверы кватэры і ледзьве не засьпявала ўсьлед за“Крамбамбуляй”: “Панаехала гасьцей...” Ды нашыя госьці пашанотныя, з маёй роднай Глыбоччыны, таму вечар быў па-сапраўднаму сьвяточны.
А на самы сон, як гром з яснага неба, званок Хрысьціны Лялько з Менску:
– Ты ведаеш, што мы сёньня пахавалі Алеся Пісьмянкова?
...
Апоўначы, калі ўсе ў маім доме суцішыліся, іду ў свой працоўны куток і прашу ў Бога шчасьлівай вечнасьці для Алеся. Потым чытаю ягоныя вершы з “Дзеяслова”:
Што ты лёс галёкаеш?
Не прасі падаць.
Пэнсія – далёкая,
Сьмерці – не відаць.
26 красавіка
Амаль увесь дзень, што б ні рабіла, памятала пра Алесеву сьмерць. Узгадваліся кароткія выпадковыя размовы, якіх было зусім няшмат, ды іх і размовамі назваць цяжка: так сабе, перакідваліся пры выпадку слоўцамі. І раптам выразна ўзгадаўся даўні сон, калі я, тады здалося, зусім бяз дай прычыны, прысьніла, як Алесь у чорным адзеньні коціцца са стромкай сьнежнай гары ўніз і на вачах ператвараецца ў вялізную сьнежную качулку. Што да чаго? – падумалася тады. Зноў чытаю ягоныя апошнія вершы ў “Дзеяслове” і вычытваю там такое:
Адно спадзяваньне – на сьнег
Яго зачакаліся ў Менску...
27 красавіка
Скончыла артыкул для “Ave Maria” пра 90-гадовага ксяндза Люцыяна Паўліка, які нядаўна адсьвяткаваў і 60-годзьдзе свайго сьвятарства. Ён адслужыў у нашым задарожскім касьцёле на Глыбоччыне 46 гадоў, прыехаўшы да нас пасьля шасьці гадоў сталінскага лягеру. У адным зь ягоных лістоў зь лягеру да сястры эўхарысткі Апалёніі Пяткун ён напісаў: “Я палюбіў тайгу за яе прыгажосьць, дзявоцкасьць і самотнасьць, але хацелася б як найхутчэй з яе вырвацца, каб апынуцца сярод людзей, у “тайзе маральнай” і там карчаваць грахі ды будаваць масты паміж небам і зямлёю.” Такіх мастоў ён стварыў шмат, і сьведчаньне пра тое не заўсёды можна знайсьці ў парафіяльных кнігах. Усё дзеля таго, каб усыпіць тагачаснае “недремлющее око партии”, якое так “дбала” пра народ.
Патэлефанаваў Вінцэсь Мудроў і голасам правадыра сусьветнага пралетарыяту прызнаўся: ”Чертовски не хочется работать!” І мы доўга рагаталі, прагназуючы рэакцыю правадыра на многія сучасныя падзеі. Калі яшчэ ня скончыліся магнітафонныя стужкі ды ахвота слухаць нашую балбатню ў службістых маёраў, то яны, можа, таксама павесяліліся разам з намі, але, вядома ж, засталіся згодныя з высновай правадыра, якую па-майстэрску агучвае Вінцэсь: “А не мешало б и расстрелять!”
28 красавіка
Запозьнена прачытала сварку шаноўнага Васіля Сёмухі з шаноўным Леанідам Галубовічам у “Нашай ніве” і “ЛіМе” пра тое, што спадару Сёмуху як малазабясьпечанаму (мой Божа!) пісьменьніку выпісалі “ЛіМ” на ганарар, ахвяраваны паэтам Нератком, а Сёмуха адмовіўся ад падарунка ды яшчэ й насварыўся. Ну а Галабовіч (як жа такое сьцярпець!) выдаў яму за гэта прачухвостку ў сваёй “ЛеГалІЗАЦЫІ”. Атрымалася яна настолькі грунтоўная, што заняла амаль усю лімаўскую паласу. Ну, што тут скажаш? “Хлопцы, не сварыцеся!” Ага ж, паслухаюцца нейкай там правінцыялкі, што не бачыць далей сваёй правінцыі. Ды Ясенін жа напісаў у свой час, што “большое видится на расстояньи”... Словам, як па мне, дык не ўсчыналіся б лепш гэтыя сваркі праз паркан, узьведзены руплівымі рукамі тых, каму абрыдлі даўно ўсе беларускія пісьменьнікі разам узятыя ды яшчэ з іхняю мовай. Той, хто геніяльна прыдумаў гэты паркан, нябось, цяпер пасьмейваецца сабе ў вус, а мы, у сваім сьвятым запале не заўважаючы гэтага, усё перакідваемся цераз гэтую спаруду: “А ты такі!..”, “А ты гэтакі!..”, А каб на цябе!..” Як тая цётка Надзя на нашых хутарах. Ды каршун у гэты самы час хіжа кружляе над нашымі палеткамі... Ой, сябры!.. Каб не пахапаў ён нашых курэй ды куранятак! Прызнацца, мяне асабіста дык найбольш засмуціла ва ўсёй гэтай гісторыі тое, што шаноўны спадар Сёмуха апынуўся ў разрадзе малазабясьпечаных, што Галубовіч не напісаў у тым “ЛіМе” свае цікавыя думкі пра новыя кнігі, што паркан усё расьце ды расьце... А найбольш шкада паэта Нератка: добрую ж справу хацеў зрабіць чалавек! Не атрымалася.
Па абедзе паехала ў Полацак, паблукала па ягоных вулках, пастаяла каля знака “Ў”, а потым, забрыўшы да Сафіі ды зачэрпнуўшы ў жменю сьцюдзёнай, празрыстай вады з крыніцы Ўсяслава Чарадзея, сказала тым, хто чхае з вышыні і на наш Полацак, і на беларускіх пісьменьнікаў, і на Слова, народжанае на зямлі Скарыны: “А пайшлі вы ўсе!.. – сказала я ім. – Не дачакаецеся!” Апошняе – плагіят з Уладзі Арлова, для якога я пры сьвятой Сафіі ды пры крыніцы Усяслава прашу ў неба здароўя, натхненьня ды свабоды ў ягоным разуменьні гэтага слова, памятаючы, што “Свабода – гэта...” І няхай жывуць пісьменьніцкія саюзы: “Нашай Нівы” з “ЛіМам”, “Таварыства вольных літаратараў” з “Саюзам пісьменьнікаў” і беларускім “ПЭН-цэнтрам”! І няхай жыве Саюз беларускіх пісьменьнікаў, назву якога цяпер дакладна ведаюць ня толькі самі пісьменьнікі, але і адпаведныя зацікаўленыя органы, якім словамі таго ж Уладзімера Арлова хочацца зноў паўтарыць: “Не дачакаецеся!” Сказаць... і самой паверыць у гэта...
29 красавіка
У Полацку адразу ажно дзьве выставы Васіля Шаранговіча. І гэта, як сказаў на іх адкрыцьці полацкі мэр Уладзімер Тачыла, удала працуе на імідж горада. “Очень верно, батенька!” – прамармытаў Вінцэсь Мудроў голасам правадыра сусьветнага пралетарыяту, і я цалкам згадзілася з усімі трыма: полацкі мэрам, правадыром, чаго амаль ніколі раней не было, і зь Вінцэсем. З апошнім з гэтых трох мы пасьля завіталі да паэткі Надзеі Салодкай і разам з ёю ды ейным братам выпілі смачнай гарбаты з агрэставым сочывам. За наш Полацак, ягоны імідж і проста за тое, што, дзякуй Богу, ён у нас ёсьць.
30 красавіка
У Наваполацку – падзея: наш хірург Ігар Мацьвеенка, які ў свой час і мяне ратаваў зь бяды, сёньня зрабіў сваю тысячную апэрацыю па выдаленьні жоўцевага пухіра. Лепш яно вядома нічога не выразаць з таго, што даў Бог, але калі, як кажуць, прысьпічыла, то жадаю кожнаму патрапіць да такіх дактароў, як наш Мацьвеенка.
