Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Навіны 16 лістапада 2000 г.


Любоў Лунёва, Менск

У Жэневе ў Камітэце ААН супраць катаваньняў слухаўся пэрыядычны даклад Рэспублікі Беларусь.

У сваім дакладзе Беларусь паінфармавала ААН пра зьмены ў нацыянальным заканадаўстве ды ў практыцы выкананьня зь верасьня 92-га году па красавік 99-га сваіх абавязкаў у межах Канвэнцыі супраць катаваньняў.

У афіцыйным дакладзе паведамляецца, што нацыянальнае заканадаўства Беларусі не зьмяшчае вызначэньня такога паняцьця, як "катаваньне", але агульнапрызнаныя прынцыпы міжнароднага права й нормы міжнародных дамоўленасьцяў зьяўляюцца часткаю беларускага заканадаўства. Акрамя таго, аўтары дакладу спасылаюцца на 25-ты артыкул Канстытуцыі 96-га году, які прадугледжвае, што ніхто ня можа быць катаваны ці быць (бяз згоды на тое) аб'ектам мэдычных досьледаў.

Аўтары называюць чатыры артыкулы Крымінальнага кодэксу, якія прадугледжваюць пакараньне за перавышэньне ўлады з ужываньнем катаваньняў ці зьдзекаў зь людзей, а таксама падаюць зьвесткі — колькі асобаў было пакарана. Калі ў 92-м годзе іх было 26, дык у 98-м годзе — 58 чалавек. I ніякіх лічбаў ці прыкладаў, як забясьпечваецца прадухіленьне катаваньняў на практыцы.

Між тым шмат беларускіх і міжнародных праваабарончых арганізацыяў маюць сотні фактаў што да зьдзекаў і катаваньня ў Беларусі. Дакладчык спадар Анушчанка мусіў адказваць на ўсе пытаньні экспэрту Камітэту ААН Фэліс Гэйер.

Выканаўчы дырэктар Міжнароднае Лігі правоў чалавека пры ААН Кэтрын Фіцпатрык паведаміла радыё Свабода:

"Даклад вельмі няпоўны. Там папросту цытуюцца агульныя нормы і абавязкі. Звычайна краіны-ўдзельніцы распавядаюць, як яны выконваюць пакты й законы, цытуюць нейкія судовыя справы.

У кожнай краіне бываюць выпадкі катаваньняў, і ў Грэцыі, і ў ЗША, і ў Беларусі. Але ў Беларусі іх значна больш. У дакладзе няма нічога пра тое, як праваахоўная сыстэма прадухіляе гэта. Таму, натуральна, экспэрты будуць задаваць пытаньні менавіта ў гэтым кірунку. Пытаньні беларускаму боку будзе ставіць спэцдакладчык і старшыня камітэту ААН.

Яны будуць запытваць фактычныя дадзеныя. Мы далі свае зьвесткі пра катаваньні — гэта справы палітвязьняў Клімава, Кудзінава, Чыгіра; зьбіцьцё дэманстрантаў, а таксама затрыманьні й зьбіцьцё дзяцей пад час апошняй моладзевай акцыі, дзедаўшчына ў арміі, становішча ў спэцшколах і ў дамах для састарэлых.

Ёсьць яшчэ адзін важны момант: бацькі, жонкі й дзеці зьніклых людзей лічацца ахвярамі катаваньняў з-за становішча, у якое яны патрапілі. Самі зьніклыя — таксама ахвяры катаваньня. Камітэт будзе разглядаць справы Віктара Ганчара, Юрыя Захаранкі, Анатоля Красоўскага, Зьмітра Завадзкага і задаваць пытаньні".

Далей спадарыня Фіцпатрык паведаміла:

"…Трэба адзначыць, што экспэрты — прадстаўнікі розных краінаў, таму нельга казаць, што іхнае заключэньне будзе палітызаваным. Краіна-ўдзельніца мусіць выконваць рэкамэндацыі экспэртаў. У выпадку іх невыкананьня з боку ААН будзе ўжыты ціск на рэжым Лукашэнкі.

Нас непакоіць патураньне ўладаў фашыстоўскім групоўкам кшталту "РНЕ", калі яны зьбіваюць прадстаўнікоў апазыцыі. У такім выпадку дзяржава нясе адказнасьць за бязьдзеяньне, а, калі ўлады маюць дачыненьне да гэтага, тым больш.

Нас абураюць выказваньні Лукашэнкі пра зьніклых людзей. А тое, што ўчора ён назваў Паўла Шарамета выкрадальнікам ЗьмітраЗавадзкага, — гэта здьзек з асобы", — паведаміла Кэтрын Фіцпатрык.

Экспэрты разьлічваюць не раней, як праз два дні, распачаць падрыхтоўку заключэньня пра даклад Беларусі ды сваіх рэкамэндацыяў.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG