Слова брук - зь нямецкага Brucke - зьявілася разам з нараджэньнем мадэрнага
беларускага гораду. Яно прыйшло да нас з Эўропы разам з магдэбуркім
правам, гарадзкой прадстаўнічай дэмакратыяй, цэхавой культурай, кнігадрукаваньнем
ды іншымі цывілізацыйнымі зрухамі XV-XVI стагодзьдзяў.
Старадаўнія актавыя кнігі фіксуюць шмат вытворных словаў - брукаваць
(масьціць брукам), брукаваньне, брукар (той, хто брукуе), брукавыя грошы
або брукавое (падатак за пераезд і пастой на бруку).
Брук зазначыў новы ўздым пабытовай культуры. Разам з дахоўкай
ён стаўся на стагодзьдзі сымбалем новай эстэтыкі беларускіх гарадоў - местаў
і мястэчак.
З часам брук наагул стаў азначаць горад як месца сацыяльнага дзеяньня.
На бруку - значыць: у горадзе. На віленскім бруку - гэта ня проста
на пэўнай вуліцы, на пэўным чынам замошчанай паверхні, гэта - у тым сацыяльным
сусьвеце, які завецца Вільняю.
Але нашы зваяваныя каралі паснулі на пагорках нашай Эўропы, і наўзамен
з Усходу прыйшла іншая культура. Мястэчкі ператварыліся ў посёлкі
городзкого тіпа, замест разбураных старасьвецкіх камяніцаў нарасьлі пачварныя
спаруды з шкла й бэтону, замест дыхтоўнай дахоўкі на стрэхах ляжыць прагнілы
шыфэр, а наш брук заліты сьмярдзючым асфальтам.
Выглядае, што ў ХХІ стагодзьдзі нас чакаюць цяжкія рэмонтныя працы...
Сяргей Шупа
