Хітраваў з крэдытам? Адбяруць кватэру

Ён загадаў выявіць нядобрасумленных грамадзянаў, якія скарысталі дзяржаўную падтрымку на будаўніцтва часта не адной кватэры, а пасьля здаюць іх у арэнду ці прадаюць. Лукашэнка заявіў, што з такімі ўласьнікамі размова павінна быць кароткая — канфіскацыя нерухомасьці. Тым часам экспэрты нагадваюць: у пагоні за паказьнікамі ўлады самі стварылі ўмовы для масавага крэдытаваньня пад будаўніцтва жыльля.

Дакладваючы прэзыдэнту пра сытуацыю ў эканоміцы і ў будаўнічай галіне ў прыватнасьці, прэм’ер-міністар Беларусі Міхаіл Мясьніковіч паведаміў, што ў 2013 годзе на жыльлёвае будаўніцтва аб’ёмы будуць павялічаныя ў 1,5 раза — да 2,4 мільярда даляраў. Аднак Лукашэнка перапыніў старшыню ўраду літаральна на паўслове, загадаўшы замарозіць пляны да таго часу, пакуль ня будзе высьветлена: хто будуе нерухомасьць на ільготных умовах, а потым на гэтым яшчэ і нажываецца? «Імем рэвалюцыі» акрэсьліў і скрайні тэрмін рэвізіі — красавік наступнага году:

«Ні капейкі грошай не даваць, кватэраў не даваць, пакуль не ўдакладненая будзе
чарга. Дабудуйце тое, што сёньня ёсьць, каб мне лісты не пісалі людзі кожны дзень. Дабудуйце тое, што абяцалі, і тое праверце — каму вы пабудавалі? Хто там здае — не здае, хто ў арэнду пасьля гэтага аддае жыльлё. Здаў у арэнду — забярыце ў яго кватэру. Майце на ўвазе: да красавіка месяца ўсё прасеяць, усё выверыць. А потым выбаркова ўзяць і праверыць. І пасьля гэтага размова кароткая з тымі, хто гэта рабіў. Вось у нас ёсьць людзі, мы па пераліку іх вызначылі. Атрымаў гэтую падтрымку, атрымаў кватэру — ідзі жыві. Гэта шматдзетныя, вайскоўцы і г.д. Усё: разводзься, не разводзься — табе грошай ня будзе. Трэба паправіць закон».

Лукашэнка ўдакладніў, што няма чаго шкадаваць тых, хто пабудаваў сабе другую ці трэцюю кватэру і зарабляе ад здачы жыльля па 300–500 даляраў штомесяц. Міхаіл Мясьніковіч пагадзіўся: праверкі дагэтуль выяўляюць факты незаконнага распараджэньня дзяржаўнай падтрымкай, калі збудаваныя кватэры перапрадаюцца ці здаюцца ў арэнду.

Паводле афіцыйных зьвестак Менгарвыканкаму, дзьве кватэры ва ўласнасьці маюць больш за 55 тысяч менчукоў, тры — амаль 5,5 тысячы чалавек, чатыры — 740, пяць — 170, шэсьць — 140. Аднак чыноўнікі ня могуць дакладна сказаць, колькі грамадзянаў з гэтага ліку ўзьвялі жыльлё зь дзяржаўнай падтрымкай.Пагатоў нарматыўныя акты, якія існавалі да нядаўняга часу, не забаранялі будаваць жыльлё з прыцягненьнем ільготных крэдытаў, што пры наяўнасьці сродкаў дазваляла людзям будаваць па некалькі кватэраў.

Эканаміст Сяргей Балыкін лічыць, што абвінавачваць грамадзянаў у нямэтавым выкарыстаньні ільготных крэдытаў не выпадае. Найперш, самі ўлады стварылі ўмовы для злоўжываньняў на рынку нерухомасьці. Па-другое, у цывілізаваным сьвеце праблема сацыяльнага жыльля вырашаецца інакш:

«Шчыра кажучы, дзяржава сама стварыла такую сытуацыю, і гэта цалкам вынік такой палітыкі — даступных ільготных крэдытаў і магчымасьці атрымаць жыльлё ва ўласнасьць. На мой погляд, сацыяльнае жыльлё ня трэба будаваць за крэдыты, яго ня трэба перадаваць ва ўласнасьць, а трэба перадаваць паводле дамоваў найманьня ці арэнды. Неабходна будаваць, як у цывілізаваным сьвеце, шматпавярховыя муніцыпальныя дамы і здаваць кватэры ў такіх дамах за невялікія кошты паводле ўжо згаданых дамоваў. Але зараз махаць шашкай позна: дзяржава сама стварыла такія ўмовы, і цяпер казаць людзям, што вы ня так выкарыстоўвалі нашы законы, нельга. Таму што гэта ўлады пісалі такія законы і пакідалі там такія вось дзіркі. Адпачатку ня вельмі разумна было праводзіць такую жыльлёвую палітыку, каб кожны набываў на ільготных умовах кватэры ва ўласнасьць».

Ня так даўно віцэ-прэм’ер ураду Анатоль Калінін тлумачыў, што мэханізмы і тэрміны рэгістрацыі жыльля дазвалялі будаваць як мінімум тры кватэры цягам пяці гадоў без афармленьня паўторных даведак. Апроч таго, ранейшыя нормы дазвалялі станавіцца на ўлік тым, хто мае патрэбу ў паляпшэньні жыльлёвых умоваў. Гэта, у сваю чаргу, прывяло да росту чаргавікоў на тле рэзкага павелічэньня аб’ёмаў будаўніцтва. У выніку, словамі Калініна, чарга з тых, хто мае патрэбу, ператварылася ў чаргу па дзяржаўную падтрымку. І прывёў прыклад: у амаль 5-мільённым Санкт-Пецярбургу на чарзе стаяць 190 тысяч сем’яў, а ў менш чым 2-мільённым Менску — больш за 270 тысяч.

Тым часам Аляксандар Лукашэнка выступіў яшчэ з адной ініцыятывай, якая тычыцца ўтрыманьня жыльля. На яго перакананьне, насьпела рэальная патрэба дыфэрэнцыяваць аплату за камунальныя паслугі, калі заможныя павінны плаціць у разы болей за бедных:

«Давайце зробім так: багаты чалавек 120–150% хай плаціць камунальныя выдаткі. А бедны чалавек, зь якога ўзяць сёньня няма чаго, — 25–30%. І мы вырашым праблему. Але вы нават ня зрушыліся ў гэтым кірунку ва ўрадзе, таму што думаеце, што і вам жа трэба будзе — вы ж ня бедныя людзі — 120% плаціць. Але вы вычленіце, няхай дзесьці хібнасьць дапусьціце: багаты чалавек не павінен плаціць 25% ці 30% камунальных. Вы да яго прыйдзіце і скажыце: ты мусіш заплаціць столькі і столькі. А то ў нас у кабінэце вырашылі чохам усё: бабах — плаці. Мы ж не прывыклі дыфэрэнцыявана працаваць».

Паводле праекту ўрадавай праграмы, ухваленай кіраўніком краіны, да 2015 году ўсё насельніцтва Беларусі мусіць выйсьці на 100-працэнтны паказьнік аплаты камунальных паслугаў.