Берасьце: Уладзімер Арлоў прэзэнтаваў кнігі «Бібліятэкі Свабоды»

У парафіі сьвятых братоў-апосталаў Пятра і Андрэя пісьменьнік прэзэнтаваў сваю кнігу «Пакуль ляціць страла», а таксама «Слоўнік Свабоды» — апошнія выданьні зь «Бібліятэкі Свабоды».

На сустрэчы Ўладзімер Арлоў распавёў пра гэтыя кнігі, зачытаў урыўкі зь іх. Пісьменьнік сказаў, што хоць ён і ганаровы чытач Берасьцейскай абласной бібліятэкі, запрашаюць з прэзэнтацыямі яго звычайна ў іншыя месцы. Айцец Ігар Кандрацьеў падкрэсьліў, што ў грэка-каталіцкай парафіі заўсёды рады вітаць беларускіх пісьменьнікаў.


Сустрэча зь пісьменьнікам праходзіла незвычайным парадкам. Чытачы адказвалі на пытаньні Арлова пра ягоныя творы, а той за гэта дарыў свае кнігі з аўтографам. Чытачы дзякавалі пісьменьніку. Жыхарка Берасьця Марыя Лукашук зачытала ўрывак зь ягонай апошняй кнігі, які яе найбольш уразіў.


Напрыканцы сустрэчы Ўладзімер Арлоў адказаў на пытаньні сваіх чытачоў, як асабістыя, так і пра гісторыю Беларусі. Не абмінулі і футбольную тэматыку. Уладзімер Арлоў распавёў, што адразу пасьля прэзэнтацыі зьбіраецца глядзець футбольны матч Польшча — Расея па тэлебачаньні ў Берасьці.

Пасьля прэзэнтацыі Ўладзімер Арлоў адказаў на пытаньні карэспандэнта Радыё Свабода:

— Спадар Уладзімер, уявіце, што вам наканавана было жыць у Берасьці і вы маглі б самі абраць час, калі тут жыць. То берасьцейцам якога стагодзьдзя, якіх гадоў вы б хацелі быць?

— Кідаю позірк на мінулае, і ў мяне разьбягаюцца вочы. Мне б хацелася пабыць берасьцейцам розных стагодзьдзяў. Але зараз падумалася, што найперш — берасьцейцам пачатку XV стагодзьдзя і стаць удзельнікам Вялікай вайны, якая прывяла да разгрому тэўтонцаў пад Грунвальдам. Як вядома, менавіта ў Берасьці праходзіла ў 1409 годзе нарада вялікага князя Вітаўта і караля Ягайлы. Тады і было вырашана нанесьці Тэўтонскаму ордэну канчатковы ўдар. А раптам удалося б трапіць на тую сустрэчу?

Мне б хацелася стаць ваяром Берасьцейскай харугвы, якая зрабіла свой унёсак у Грунвальдзкую перамогу. Але тут узьнікае супярэчнасьць, бо я б хацеў быць і рыцарам Полацкай харугвы, якая таксама здабыла сабе славу на полі Грунвальду.

— Якая, на ваш погляд, найбольш значная падзея ў гісторыі Берасьця?

— Для мяне гэта Берасьцейская царкоўная унія 1596 году.

— Калі б вам давялося прымаць удзел у якой-небудзь значнай падзеі ў гісторыі Берасьця, ці хацелі б вы нешта зьмяніць?

— Я хацеў бы нейкім чынам прадухіліць злачынства, якое адбылося ў першай палове ХІХ стагодзьдзя, калі каляніяльныя расейскія ўлады зьнішчылі старажытнае Берасьце — адзін з найпрыгажэйшых гарадоў Усходняй Эўропы, дзеля таго каб на яго месцы збудаваць сваю Берасьцейскую крэпасьць.

— Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт носіць імя вялікага расейскага паэта Аляксандра Пушкіна. Калісьці студэнты гэтай ВНУ дабіваліся перайменаваньня яе, каб яна насіла імя Ўсевалада Ігнатоўскага. Праўда, з гэтага нічога ня выйшла. Вядома, што выдатны беларускі гісторык Усевалад Ігнатоўскі паходзіць зь Берасьцейшчыны. А вось Пушкін жыў і тварыў трошкі далей ад гэтай тэрыторыі. Такое пытаньне — у чый гонар павінен быць названы Берасьцейскі ўнівэрсытэт?

— Лічу, што калі студэнты і выкладчыкі Берасьцейскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту змагаліся за наданьне сваёй вышэйшай школе гэтага імя, яны абсалютна мелі рацыю. Бо Ўсевалад Ігнатоўскі — выдатны гісторык, першы прэзыдэнт Беларускай Акадэміі Навук. Яго імя дагэтуль на высокім дзяржаўным узроўні так і не ўшанавана.

— Колькі гадоў таму ў Берасьці ўсталявалі «помнік тысячагодзьдзя гораду». Тады тачыліся гарачыя дыскусіі, скульптуры якіх дзеячаў павінны быць на гэтым помніку. А каго б найперш адлюстравалі вы на тым помніку?

— Наконт таго, якія дзеячы маглі б быць на гэтым помніку, я мог бы адказваць даволі доўга. Але лічу, што там абавязкова павінен прысутнічаць вобраз вялікага князя і караля Ягайлы, які ў 1390 годзе надаў Берасьцю, першаму з сучасных беларускіх гарадоў, Магдэбурскае права. Потым яго атрымала большасьць нашых гарадоў. Гэта сьведчыла пра арганічную ўлучанасьць радзімы продкаў у агульнаэўрапейскую цывілізацыю.

— Аднойчы адна бабулька з-пад Берасьця задала цікавае пытаньне. Яна сказала: «Вось я ж не размаўляю па-беларуску, тут усе людзі ў вёсках пад Берасьцем размаўляюць на нейкай падобнай да ўкраінскай мове. То вось скажы мне, хлопча, ці маю я права называцца беларускай?» Спадар Уладзімер, а як бы вы адказалі той бабульцы?

— Напэўна, для бабулькі я б падабраў нейкія іншыя аргумэнты. А вам хачу сказаць, што тая супольнасьць, якую мы называем нацыяй, грунтуецца ня толькі на агульнасьці мовы. Яшчэ і на агульнасьці гісторыі, гістарычнага мінулага. На агульнасьці дзяржаўнага патрыятызму. У свой час Яўхім Карскі стварыў «Мапу беларускага племені», якая грунтавалася якраз на моўным прынцыпе. Але значна больш дакладнай і сапраўды навуковай, гістарычнай стала мапа, падрыхтаваная Мітрафанам Доўнар-Запольскім, які разглядаў таксама гістарычны і этнаграфічны чыньнікі, а ня толькі лінгвістычны.

Я думаю, што можна было б знайсьці больш простыя словы, каб данесьці гэтую думку і да бабулі.

— Якія вашыя ўлюбёныя мясьціны на Берасьцейшчыне? Куды вам хочацца вяртацца зноў і зноў?

— Скажу іначай: куды вяртаюся зноў і зноў. Я вяртаюся ў Марачоўшчыну, на радзіму Тадэвуша Касьцюшкі. Адчуваю патрэбу ўбачыць фантастычную калянаду Ружанскага палаца Сапегаў. Некалькі разоў бываў у мястэчку Воўчын, на радзіме нашага апошняга вялікага князя і караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага — асобы супярэчлівай і трагічнай. Вельмі рады, што Траецкі касьцёл у Воўчыне, дзе пэўны час спачывалі парэшткі Станіслава Аўгуста, нарэшце, дзякуючы рэстаўратарам, вяртаецца да жыцьця.

Безумоўна, сярод такіх мясьцінаў і само Берасьце, дзе жывуць мае чытачы, мае сябры. Сярод іх — бацькі Сяргея Бахуна Тамара Ўладзімераўна і Пётар Мацьвеевіч, у гасьцінным доме якіх ня раз адбываліся прэзэнтацыі маіх новых кніг. У Берасьці жыве вельмі сымпатычны мне чалавек — Марыя Пракопаўна Лукашук, мама Аляксандра Лукашука, дырэктара беларускай службы Радыё Свабода і, па сумяшчальніцтве, «бібліятэкара «Свабоды», як ён апошнім часам сябе называе. У Берасьці люблю сустрэцца зь Міколам Кузьмічом, тым чалавекам, які стварыў вобраз крыжа Сьвятой Эўфрасіньні. Можна сказаць, са мною заўсёды маленькі «вобраз гэтага вобраза» — крыжык, які таксама памятае рукі гэтага майстра.

​