На гэтае пытаньне на падставе апытаньня, праведзенага Беларускім інстытутам стратэгічных дасьледаваньняў (БІСС) і лябараторыяй “Новак”, адказвае ў “Нашай ніве” дырэктар БІСС Віталь Сіліцкі
Лёзунг "Беларусь у Эўропу" стаў папулярным у сярэдзіне 1990-х. Мэта ўступленьня Беларусі ў ЭЗ пракралася ў праграмы палітыкаў на мяжы тысячагодзьдзя.
Апазыцыя імкнулася «асядлаць» гэтую ідэю. Меркавалі, яе ў іх ніколі не скрадзе Лукашэнка (як гэта сталася зь незалежнасьцю). Здавалася б, тут жалезная прывабнасьць — Эўропа, акіян дабрабыту. Так, давядзецца крыху папрацаваць, каб туды ўвайсьці, але раз ужо залезьлі за перавал, там ужо, як той казаў, "усё схоплена" і для дзяцей, і для ўнукаў. На пытаньне, ці падтрымліваюць яны ўступленьне ў Эўразьвяз, тады адказвала "так" да 60% рэспандэнтаў.
Рэшткі такіх стэрэатыпаў засталіся ў мысьленьні апазыцыі і да сёньня. А вось прывабнасьць ЭЗ у масавай сьвядомасьці зблякла. Колькасьць "эўраэнтузіястаў" скарацілася амаль удвая. Пачала яна скарачацца з таго моманту, калі ў ЭЗ увайшлі цэнтральнаэўрапейскія краіны.
Дык ці варта палітыкам гаварыць з народам пра Эўропу? Як паказала дасьледаваньне, праведзенае BISS сумесна з лябараторыяй «Новак», любое замежнапалітычнае пытаньне актуальнае для выбаршчыка толькі тым, наколькі яно вырашае тыя жыцьцёвыя праблемы,зь якімі сутыкаецца выбаршчык. Гэты фэномэн можна назваць рацыяналізацыяй замежнапалітычнага мысьленьня. Яно ў беларускай грамадзкай сьвядомасьці "вынесена" з культурнай плоскасьці і амаль цалкам знаходзіцца ў плоскасьці рацыянальнага выбару грамадзяніна. Эўропа, Расея і г.д. — не экзістэнцыйныя мэтафізычныя мэты, а сродкі, якія спрыяюць вырашэньню эканамічных праблем.
У анкету было ўключанае наўпроставае пытаньне: "Што, на ваш погляд, мусіць быць галоўным падчас выбару саюзьнікаў Беларусі?" Вынік: зь вялізным адрывам перамагае адказ "наколькі гэта будзе спрыяць паляпшэньню эканамічнага становішча".
Адзіная іншая прыкметная дамінанта — пытаньні бясьпекі, міру і стабільнасьці. "Ідэалягічныя" меркаваньні (пытаньні дэмакратыі і правоў чалавека, захаваньня культуры і самабытнасьці, захаваньня звыклага жыцьцёвага ладу, адраджэньне СССР і г.д.) рэдка набіралі 5—6% адказаў рэспандэнтаў.
Структура адказаў практычна нязьменная сярод прыхільнікаў процілеглых замежнапалітычных альтэрнатываў. Прычым сярод "эўраэнтузіястаў" працэнт тых, хто галасуе "кашальком", найвышэйшы. Ледзь-ледзь на агульным фоне вылучаюцца толькі прыхільнікі "незалежнай Беларусі, якая не ўступае ні ў якія саюзы". Гэта, дарэчы, зусім не нацыяналісты, якія грэбліва ставяцца да разбэшчанай Эўропы, а прыхільнікі Лукашэнкі, запалоханыя "бурлівым морам" і перш за ўсё Расеяй, якія арыентуюцца выключна на беларускую ўладу як на абаронцу.
Менш за палову беларусаў чакае, што ўступленьне ў ЭЗ прывядзе да павышэньня іх жыцьцёвага ўзроўню, нашмат меншая доля чакаепаляпшэньня жыцьця пэнсіянэраў, ключавога электаральнага блёку ў Беларусі. Паляпшэньня сытуацыі з правамі чалавека чакае таксама менш за палову рэспандэнтаў. Найбольш моцнае станоўчае чаканьне — новыя пэрспэктывы для моладзі.
А вось чаканьне нэгатыўных наступстваў уступленьня ў ЭЗ відавочна дамінуе, перш за ўсё чаканьне росту цэнаў і "ўцечкі мазгоў". Што дзіўна, грамадзтва не згаджаецца з высновай прапаганды, што сяброўства ў ЭЗ прывядзе да масавага закрыцьця прадпрыемстваў. У цэлым грамадзкія чаканьні малююць дастаткова адэкватную карціну будучыні, калі ўзгадаць досьвед эўраінтэграцыі суседзяў Беларусі.
За ЭЗ выступае больш за 60% моладзі і толькі 11% пэнсіянэраў, больш за 50% асобаў з вышэйшай адукацыяй і толькі 2—3% — з пачатковай. І справа ня проста ў культурнай адсталасьці ці прапагандзе — розныя сацыяльныя групы добра разумеюць, ці змогуць яны адаптавацца да "новага жыцьця".
Такая карціна чаканьняў павінная даць цалкам выразны ўрок палітыкам, што імкнуцца сабраць палітычны капітал на некалькіх прывабных лозунгах.
У закліку "Беларусь у Эўропу" няма былой сэксапільнасьці. Эўропа — гэта хутчэй ужо абрыдлы сужыцель, ад якога (як і ад Расіі) чакаюць не столькі жарсьці, колькі практычных рэчаў. І таму, размаўляючы з электаратам пра Эўропу, вы не можаце не абыходзіць тэмаў, якія электарат ад ЭЗ адштурхоўваюць. У першую чаргу гэта пытаньні сацыяльнай сфэры, пэнсійнай палітыкі, аховы здароўя, ЖКГ.
Калі вы зможаце пераканаць выбаршчыкаў, што супрацоўніцтва з ЭЗ тут дапаможа — у вас ёсьць шанец, калі не — вы па ранейшаму будзеце зьдзіўляцца, чаму народ не вабіць цукерка ў сіняй абгортцы з бліскучымі зорачкамі.
Лёзунг "Беларусь у Эўропу" стаў папулярным у сярэдзіне 1990-х. Мэта ўступленьня Беларусі ў ЭЗ пракралася ў праграмы палітыкаў на мяжы тысячагодзьдзя.
Апазыцыя імкнулася «асядлаць» гэтую ідэю. Меркавалі, яе ў іх ніколі не скрадзе Лукашэнка (як гэта сталася зь незалежнасьцю). Здавалася б, тут жалезная прывабнасьць — Эўропа, акіян дабрабыту. Так, давядзецца крыху папрацаваць, каб туды ўвайсьці, але раз ужо залезьлі за перавал, там ужо, як той казаў, "усё схоплена" і для дзяцей, і для ўнукаў. На пытаньне, ці падтрымліваюць яны ўступленьне ў Эўразьвяз, тады адказвала "так" да 60% рэспандэнтаў.
Рэшткі такіх стэрэатыпаў засталіся ў мысьленьні апазыцыі і да сёньня. А вось прывабнасьць ЭЗ у масавай сьвядомасьці зблякла. Колькасьць "эўраэнтузіястаў" скарацілася амаль удвая. Пачала яна скарачацца з таго моманту, калі ў ЭЗ увайшлі цэнтральнаэўрапейскія краіны.
Быль і казка разышліся.
Дык ці варта палітыкам гаварыць з народам пра Эўропу? Як паказала дасьледаваньне, праведзенае BISS сумесна з лябараторыяй «Новак», любое замежнапалітычнае пытаньне актуальнае для выбаршчыка толькі тым, наколькі яно вырашае тыя жыцьцёвыя праблемы,
Эўропа, Расея і г.д. — не экзістэнцыйныя мэтафізычныя мэты, а сродкі, якія спрыяюць вырашэньню эканамічных праблем.
У анкету было ўключанае наўпроставае пытаньне: "Што, на ваш погляд, мусіць быць галоўным падчас выбару саюзьнікаў Беларусі?" Вынік: зь вялізным адрывам перамагае адказ "наколькі гэта будзе спрыяць паляпшэньню эканамічнага становішча".
Адзіная іншая прыкметная дамінанта — пытаньні бясьпекі, міру і стабільнасьці. "Ідэалягічныя" меркаваньні (пытаньні дэмакратыі і правоў чалавека, захаваньня культуры і самабытнасьці, захаваньня звыклага жыцьцёвага ладу, адраджэньне СССР і г.д.) рэдка набіралі 5—6% адказаў рэспандэнтаў.
Структура адказаў практычна нязьменная сярод прыхільнікаў процілеглых замежнапалітычных альтэрнатываў. Прычым сярод "эўраэнтузіястаў" працэнт тых, хто галасуе "кашальком", найвышэйшы. Ледзь-ледзь на агульным фоне вылучаюцца толькі прыхільнікі "незалежнай Беларусі, якая не ўступае ні ў якія саюзы". Гэта, дарэчы, зусім не нацыяналісты, якія грэбліва ставяцца да разбэшчанай Эўропы, а прыхільнікі Лукашэнкі, запалоханыя "бурлівым морам" і перш за ўсё Расеяй, якія арыентуюцца выключна на беларускую ўладу як на абаронцу.
Менш за палову беларусаў чакае, што ўступленьне ў ЭЗ прывядзе да павышэньня іх жыцьцёвага ўзроўню, нашмат меншая доля чакае
А вось чаканьне нэгатыўных наступстваў уступленьня ў ЭЗ відавочна дамінуе, перш за ўсё чаканьне росту цэнаў і "ўцечкі мазгоў". Што дзіўна, грамадзтва не згаджаецца з высновай прапаганды, што сяброўства ў ЭЗ прывядзе да масавага закрыцьця прадпрыемстваў. У цэлым грамадзкія чаканьні малююць дастаткова адэкватную карціну будучыні, калі ўзгадаць досьвед эўраінтэграцыі суседзяў Беларусі.
За ЭЗ выступае больш за 60% моладзі і толькі 11% пэнсіянэраў, больш за 50% асобаў з вышэйшай адукацыяй і толькі 2—3% — з пачатковай. І справа ня проста ў культурнай адсталасьці ці прапагандзе — розныя сацыяльныя групы добра разумеюць, ці змогуць яны адаптавацца да "новага жыцьця".
Такая карціна чаканьняў павінная даць цалкам выразны ўрок палітыкам, што імкнуцца сабраць палітычны капітал на некалькіх прывабных лозунгах.
Калі вы зможаце пераканаць выбаршчыкаў, што супрацоўніцтва з ЭЗ тут дапаможа — у вас ёсьць шанец, калі не — вы па ранейшаму будзеце зьдзіўляцца, чаму народ не вабіць цукерка ў сіняй абгортцы з бліскучымі зорачкамі.
