Па словах кіраўніка Міжнароднага канала Швэдзкага нацыянальнага радыё Інгемара Лёфгрэна, Швэдзкае радые "зрабіла цяпер выбар на карысьць працягу вяшчаньня на адной з вялікіх эўрапейскіх моваў, а менавіта -- рускай, тым больш, што гэта мова, якую разумеюць і ў Беларусі".
Праграма па-беларуску
Беларуская праграма са Стакгольму -- частка грамадзкага сэрвісу швэдзкага радыё і тэлебачаньня, яна выходзіцьу эфір чатыры разы на тыдзень на кароткіх хвалях і у любы час яе можна слухаць у інтэрнэце radiobelarus.se. У праграмы – два супрацоўнікі, якія дзеляць паміж сабой меней чым адну з паловай стаўкі, яшчэ два пазаштатныя супрацоўнікі ў Стакгольме і адзін – у Беларусі.
Плакс: “Як уласную паразу успрымаю гэтае афіцыйнае тлумачэньне, што беларуская служба спыняе вяшчаньне на карысьць вялікай эўрапейскай мовы, як гэта сфармулявана прыгожа... Не таму, што я маю нешта супраць рускай мовы, вядома ж, а таму, што ўся ідэя вяшчаньня на беларускай мове была ў тым, каб вяшчаць па-беларуску. Гэта было вельмі важна для мяне, таму прабіваў гэты праект”.
Ад Канады да Літвы
Тлумачэньне кіраўніцтва пра выбар на карысьць расейскай мовы выклікала пратэсты у беларусаў. На адрас рэдакцыі і кіраўніцтва радыё пачалі прыходзіць лісты з усяго сьвету.
“Вельмі моцную падтрымку мы адчуваем маральную, і гэта было нечакана трохі для мяне. Нашая праца была сьціплай, маленькі аб'ём вяшчаньня, нам ніколі не дазвалялі рабіць рэкляму. А цяпер шмат людзей мне пішуць, і што асабліва прыемна, -- пішуць ня толькі зь Беларусі, але з розных іншых краінаў, ад Канады да Літвы”, -- кажа Дзьмітрый Плакс.
І жыхары Беларусі, і беларусы з розных краін сьвету, і замежнікі падпісваюцца пад зваротам да кіраўніцтва радыё Швэцыя “Выратуйце дэмакратычнае радыё!” з просьбай не спыняць вяшчаньне па-беларуску.
Даведацца пра жыцьцё ў Эўропе
“Праграмы "Радыё Швецыя" на беларускай мове -- значна больш, чым проста навіны. 70% насельніцтва Беларусі ніколі не былі за мяжой і таму не маглі бачыць, як функцыянуе дэмакратычнае грамадзтва. Беларускія праграмы даюць магчымасьць беларусам даведацца пра жыцьцё ў Эўропе, якое будуецца на дэмакратычных законах -- гэта тое, чаго не хапае жыхарам ізаляванай краіны,” -- гаворыцца у звароце.
Падтрымку праграме выказваюць ня толькі слухачы радыё, хаця іх колькасьць апошнім часам вырасла, бо абвестка аб закрыцьці сталася своеасаблівай рэклямай радыё.
Ці мае сэнс?
І мне напісалі беларусы з розных краін, якія раней гэтага радыё не слухалі, што трэба пратэставаць і спрабаваць адстаяць беларускамоўнае вяшчаньне, якое цяпер можа папоўніць сьпіс спыненых беларускіх радыёпраграм. Вестка аб закрыцьці зьявілася у самы час летніх адпачынкаў – што тут можна зрабіць і ці мае гэта сэнс?
Юлія працуе разам з Дзьмітрыем Плаксам у рэдакцыі. Іх праца фактычна сягае за межы чыста журналісцкай сфэры, рэдакцыя зьяўляецца і цэнтрам мясцовых дыяспарных ініцыятываў, і швэдска-беларускіх кантактаў у сфэры культуры, і інфармацыйным цэнтрам пра Беларусь для швэдаў і пра Швэцыю для беларусаў.
Гэта яшчэ адна прычына, чаму варта выступіць гучна з падтрымкай праграмы, мяркуюць беларускія актывісты. У ліку першых гэта зрабілі Міжнароднае грамадзкае аб'яднаньне “Згуртаванне беларусаў свету "Бацькаўшчына” і міжнароднае аб'яднаньне “Кангрэс новай беларускай дыяспары Эўропы і ЗША”.
Цягам пяці гадоў працы гасьцямі рэдакцыі былі многія беларусы. Ва ўсім сьвеце жывуць людзі, якія ведаюць журналістаў беларускай праграмы радыё Швэцыя асабіста, дзякуючы іх адкрытасьці і гасьціннасьці. Павал Марозаў, актывіст з Эстоніі, сябра рады БНР, адзін з ініцыятыраў Кангрэса новай дыяспары, кажа, што выступіў у падтрымку радыё таму, што ведае яго журналістаў асабіста, ведае, як яны працуюць і як шмат робяць для беларускай справы у Швэцыі.
Найперш для Беларусі
Беларускія праграмы радыё Швэцыя былі скіраваныя найперш для Беларусі. Як ставяцца у Беларусі да іх спыненьня? Мой калега Міхась Карневіч распытаў пра гэта жыхароў Горадні.
Залаты фонд
Перадачы пакуль можна слухаць і на сайце беларускіх праграм Швэдзкага радыё, але неўзабаве ён зьнікне.
“Архівы – мы робім усё магчымае, усе гэтыя гады мы захоўваем усе праграмы, яны пакуль на звычайных кампакт-дысках, мы будзем спрабаваць зрабіць штосьці і у інтэрнэце, але пакуль не ведаем, як”, -- кажа Юлія Канавалава.
У любым выпадку, цяпер маўчаць не варта, мяркуюць актывісты і запрашаюць ахвотных далучацца з ідэямі і прапановамі.
СЛУХАЦЬ ПЕРАДАЧУ ЦАЛКАМ
Слухаць беларускія праграмы Швэдскага радыё можна на кароткіх хвалях на частаце 6065 кілягерцаў у дыяпазоне 49 мэтраў і ў інтэрнэце на сайце www.sr.se. (radiobelarus.se)
Зьвязацца з Тацянай Поклад можна праз электронны адрас pokladt@yahoo.co.uk
