Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У Менску адкрылі помнік габрэям з Бэрліну


На вуліцы Сухой усталявалі помнік ахвярам менскага гета, якіх у часе другой сусьветнай вайны прывезьлі ў Беларусь з Бэрліну. Помнік стаў адным са зьвёнаў мэмарыялу, прысьвечанага габрэям краінаў Заходняй Эўропы.


На ўрачыстым адкрыцьці прысутнічалі прадстаўнікі Сэнату Бэрліну, адукацыйнага цэнтру Дортмунду, амбасады Нямеччыны і АБСЭ, а таксама нямецкіх і беларускіх габрэйскіх арганізацый.

Помнік ахвярам менскага гета, якія трапілі ў Беларусь з краінаў Заходняй Эўропы, усталявалі на месцы, дзе год таму быў пакладзены памятны камень з надпісам, што якраз тут знаходзілася гета для іншаземцаў.

Габрэяў зь Нямеччыны, Францыі, Бэльгіі, Польшчы ды іншых краінаў прывозілі ў Беларусь цягнікамі. Іх трымалі ў асобным гета побач з гета для беларускіх габрэяў.

Габрэі, якія выжылі ў менскім гета, распавядалі, што грамадзянаў краінаў Заходняй Эўропы некалькі разоў перавозілі з краіны ў краіну, пакуль яны не патрапілі ў Беларусь. Таму, калі іх у Менску везьлі на расстрэл, яны не падазравалі, што гэта быў іх апошні шлях.


Гаворыць аўтар помніка, старшыня аб’яднаньня габрэйскіх суполак Леанід Левін:

“Ідэя ўзьнікла спантанна. Першы камень усталявалі габрэям Гамбургу, а потым пачалі думаць пра тое, што трэба ўшаноўваць памяць сваіх суайчыньнікаў. Вось тады зьявіўся чацьвёрты, пяты камень... Хутка будзе камень габрэям з Аўстрыі, зь Вены.

Цяпер гэта такі пантэон з камянёў. Трэба больш працаваць мясцовым габрэйскім арганізацыям. Сюды ж прывозілі габрэяў ня толькі зь Нямеччыны, але й з Польшчы, Чэхіі... Будзе яшчэ працяг”.

На адкрыцьці помніка выступіў Райнэр Клемке, сябра бэрлінскага Сэнату, які працуе ў аддзеле культуры.

“Трэба пакінуць памяць нашчадкам пра гэтую страшную вайну, каб яны захавалі мір і жыцьцё на гэтай зямлі. Таму я хачу ад кіраўніцтва гораду падзякаваць прадстаўнікам Бэрліну за гэтую акцыю.

Я спадзяюся, што мы ўсе разам прыкладзем усе намаганьні, каб гэтая вайна не паўтарылася, каб мы яе прыгадвалі па кнігах і ўспамінах і па такіх памятных знаках і мэмарыялах”.



Старшыня Дортмундзкага адукацыйнага цэнтру Матыяс Цюмпэль таксама прыехаў на цырымонію.

“Летась спадар Гэрбэрт Шнур, які шмат гадоў курыраваў наш міжнародны адукацыйны цэнтар, тут на адкрыцьці помніка габрэям з Рэйнлянду — з Кёльну і Бону — казаў, што адчувае вялікі сорам за злачынствы, якія зьдзейсьніла Нямеччына і немцы. Але адкрыцьцё памятнага знаку мяне радуе, бо ўпэўнены, што нам удасца паставіць адзін ці два такія памятныя знакі.

Я рады, што спадзяваньні сп.Шнура спраўдзіліся і мы сёньня адкрылі памятны знак габрэям з Бэрліну. Няма жыцьця бяз памяці. Мы, немцы, будзем заўсёды помніць тыя забойствы, зьдзейсьненыя немцамі”.

Прадстаўнікі нямецкіх арганізацый усклалі вянкі і кветкі. Напрыканцы цырымоніі прагучала малітва. Пасьля гэтага ўдзельнікі цырымоніі прайшлі да помніка беларускім габрэям, які знаходзіцца за некалькі мэтраў ад мэмарыялу.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG