Ці стане выбух 4 ліпеня фокусам выбарчай кампаніі?

Дракахруст: “Чаму сьледзтва па справе выбуху 4 ліпеня так зацыклілася на адной вэрсіі: злачынства – справа рук апазыцыі? Наагул кажучы, магчымыя і іншыя варыянты. Але менавіта пра затрыманьні некалькіх апазыцыянэраў у сувязі з гэтай справай было паведамлена публічна. Магчыма, сьледзтва распрацоўвае і іншыя вэрсіі, але пра іх ніякай інфармацыі няма.

А з другога боку – а ці такая ўжо высмактаная з пальца вэрсія пра моладзевых радыкалаў? Усе мы і чулі, і чыталі на блогах у Інтэрнэце, што вось, маўляў, “быдла”, “статак” папёрся на лукашэнкавае шоў, што рашучая і сьвядомая меншасьць павінна вучыць гэтую “біямасу”. Хіба не пісалася такое? І хіба камусьці з такіх “пісьменьнікаў” не магло сапраўды прыйсьці ў галаву “павучыць быдла”, нават і такім чынам? Анатоль Лябедзька, якія Вашы адказы?”

Лябедзька: “Для мяне відавочна, што ўлада цяпер думае не пра пацярпелых, не пра пытаньні бясьпекі людзей падчас правядзеньня такіх мерапрыемстваў, а пра тое, як максымальна выціснуць з сытуацыі дывідэнды для сябе.

Наша першая рэакцыя на тэракт была хуткай, але ўзважанай. Мы не вінавацілі ўлады, а прапаноўвалі ўстрымацца ад спакусы выкарыстаць сытуацыю для барацьбы з апанэнтамі ўлады. Я і сёньня не магу сказаць, што тэракт учынены на загад Лукашэнкі ці Шэймана. Але я сьцьвярджаю, што Лукашэнка скарыстоўвае тэракт, каб "закручваць гайкі" у краіне. І ён нясе пэрсанальную адказнасьць за тое, што невінаватыя людзі апынуліся ў турме, што ўдзельнікаў выбарчай кампаніі звальняюць з працы, што сілавыя структуры вядуць адкрытае паляваньне на людзей з выбарчага сьпісу Аб'яднаных дэмакратычных сілаў (АДС) і чальцоў іх каманд.

Што датычыць таго, як рэагуюць людзі, дык вельмі яскравы прыклад -- вынікі галасаваньня на сайце афіцыйнага тэлеканалу АНТ. Гэтае галасаваньне сьведчыць пра тое, што большасьць менавіта на ўладу ўскладае адказнасьць, як на арганізатара тэракту.

А наконт радыкальнай моладзі я магу сказаць, што заклікаць да нечага ў Інтэрнэце і рабіць гэта на практыцы -- гэта абсалютна розныя рэчы. Для пераважнай большасьці такіх інтэрнэтных "пісьменьнікаў" Інтэрнэт -- гэта іх жыцьцё. Яны калі нешта робяць. то робяць менавіта там".

Дракахруст: "Віктар Івашкевіч, а як бы Вы адказалі на гэтую пару пытаньняў: чаму ўлада гэтак зацыклілася толькі на адной вэрсіі, і ці такая ўжо недарэчная гэтая вэрсія?"

Івашкевіч: "Я, па-першае, хачу падтрымаць Анатоля, што блогавыя радыкалы -- яны толькі там на блогах і радыкалы. Шмат разоў арганізоўваючы масавыя акцыі, я пераканаўся, што ўсе гэтыя крытыкі апазыцыі з пазыцый большага радыкалізму на самой справе не адарвуцца ад крэсла перад экранам кампутара. А тыя, хто хоча нешта зрабіць, як той Мірон, дык ён і робіць: спачатку вывешвае сьцяг, а ўжо потым заяўляе , што гэта ён зрабіў.

Таму я ня веру, і гэта не пацьвярджаецца практыкай, што тыя, хто балбоча на блогах, здольныя на нешта большае, чым балбатаць там.

А тое, што ўлады арыштоўваюць апазыцыянэраў, дык у мяне ёсьць інфармацыя, што спэцслужбам было сказана праверыць усіх падазроных. Ну а каго, якія сьпісы падазроных складзеныя ў спэцслужбаў на працягу 10 гадоў? Гэта апазыцыянэры, вось яны і пачынаюць іх тупа "чысьціць". Хаця, наколькі я ведаю, таксама масава правяраюць і настаўнікаў хіміі ў школах і ВНУ, і даволі шырока гэтая праверка ідзе. Магчыма, нехта і там арыштаваны. Але нашыя настаўнікі хіміі маўчаць і баяцца нешта вякаць. А калі нашых людзей закранулі, то мы, натуральна, пачынаем гвалт. Таму пра гэта і чуваць".

Дракахруст: “Віталь Цыганкоў, а на Ваш погляд , гэтыя дэманстрацыйныя затрыманьні апазыцыянэраў: гэта хітрая палітыка ўлады па дыскрэдытацыі апазыцыі ці тое, пра што ўжо сказаў Віктар -- паліцэйская руціна? Як ў тым анэкдоце -- як міліцыянэр зловіць зайца? Ён спаймае 10 і 9 выпусьціць. Мы бачым, што прыкладна так і адбываецца: траіх з 10 затрыманых апазыцыянэраў па справе выбуху ўжо выпусьцілі.

Ну вось калі, скажам, у Вас крадзёж адбываецца ў кватэры. Калі міліцыя наагул стане займацца гэтым, то што яны найперш будуць рабіць? Глядзець свае тэчкі, свае дасье тых, хто і раней трапляўся на крадзяжы. Тут тое самае. Тэракт -- у іх ёсьць тэчкі "радыкалы". Вось яны па іх і глядзяць. Ім жа “хвост накруцілі”, Лукашэнка сказаў, што калі, як у Віцебску, нікога ня знойдзеце, то ўсім вам на пасадах ня быць. І яны робяць тое, што звычайна, але больш інтэнсіўна. Не?"

Цыганкоў: “Я з Вамі згодны. Напэўна, так усё і адбываецца. Працуе мэханізм, працуе ў меру свайго прафэсіяналізму. Пра ступень гэтай прафэсійнасьці можна судзіць па тым, што паводле паведамленьняў, у адным Пухавіцкім раёне налічылі 34 недобранадзейных, і да ўсіх да іх прыходзяць з пытаньнем, якое стала ўжо анэкдатычным :"Дзе Вы былі ў ноч з 3 на 4 ліпеня?" Сапраўды, ідуць па сьпісах, і ня толькі апазыцыі, але і настаўнікаў хіміі, тых, хто калісьці скончыў хімфак, ёсьць зьвесткі, што выклікаюць былых вайскоўцаў у ваенкаматы.

Усё гэта паказвае, што рэальнай вэрсіі ва ўлады няма. Цікава, дарэчы, што ў СМІ гэтая тэма не распрацоўваецца, акрамя артыкулу , які зьявіўся ў першы дзень пасьля выбуху ў "Советской Белоруссии". Мне здаецца, што тут Павал Якубовіч, як кажуць, наперад бацькі ў пекла палез.
За ўвесь гэты тыдзень "Советская Белоруссия" больш ні радка на гэтую тэму не напісала. Тэма вінаватасьці апазыцыі ў афіцыйных СМІ ніяк не гучыць і не пэдалюецца.

У сёньняшніх дзяржаўных мэдыях дастаткова людзей, якія б і без загаду шчыравалі на гэтай ніве. І калі яны маўчаць, гэта азначае, па-першае, што яны ў разгубленасьці -- яны ня ведаюць, што казаць, каб не памыліцца, а па-другое, яны баяцца, што гэткія шчыраваньні будуць, мякка кажучы, не ацэненыя.
Нагадаю, што ў афіцыйных крыніцах любая інфармацыя пра хаду расьсьледаваньня і пра затрыманьні ў прыватнасьці выціскаецца скрозь зубы.

Ну, а наконт таго, што на блогах людзі пішуць рознае, то наўрад ці магчымае такое грамадзтва, дзе ўсе ўсіх любяць аднолькава. І нескладана патлумачыць, чаму адны людзі ня надта любяць іншых -- тых хто п'янымі ходзяць на гэтыя сьвяты, хто кідае бутэлькі, "размаўляе матам" і робіць усё, каб было вельмі некамфортна знаходзіцца на такіх масавых мерапрыемствах. Так што крыўдныя водгукі кшталту "біямасы" -- гэта не палітычнае, а звычайнае чалавечае, сацыяльнае.

Ну, і дарэчы, нелюбоў гэтая ўзаемная. Колькі на форумах і блогах можа ўбачыць нянавісьці да апазыцыянэраў, якія вінаватыя ва ўсім -- і ў тым, што лаюць Лукашэнку, і ў тым, што дагэтуль яго ня скінулі".

Дракахруст: "Пра "віну" апазыцыянэраў я і хачу працягнуць размову. Віталь пэўна мае рацыю, што афіцыйныя мэдыі асьвятляюць справу досыць стрымана. Сапраўды, нідзе наўпрост не гучаць прамыя абвінавачваньні на адрас статуснай апазыцыі, прадстаўнікі якой ўдзельнічаюць у нашай сёньняшняй перадачы. Але, як прыгадаў Віталь, "Советская Белоруссия" ўжо на наступны дзень пасьля выбуху абвінаваціла статусную апазыцыю ў стварэньні напружанасьці ў грамадзтве, у нацкоўваньні адных беларусаў на іншых, што, маўляў, і стварыла атмасфэру, у якой выбух стаў магчымым. А кіраўнік дзяржавы паабяцаў разабрацца зь вінаватымі, якімі б лідэрамі яны ні былі і якімі б вядомымі ні былі на Захадзе”.

Івашкевіч: “На Захадзе ці на Ўсходзе” было сказана”.

Дракахруст: “Так, на Захадзе ці на Ўсходзе. Беларускія хуліганы ці нейкія неўраўнаважаныя радыкалы вядомасьцю ні там, ні там не карыстаюцца. Так што зразумела, на каго быў намёк. І плюс да таго, затрыманыя ізноў жа чальцы апазыцыйных груповак.

Улада як бы наўпрост нікога не абвінавачвае, але пад ўзьдзеяньнем гэтых намёкаў ці ня створыцца ў значнай колькасьці беларусаў уражаньне, што вінаватая ў злачынстве усе ж апазыцыя. Так бы мовіць, паводле формулы – ці ў яго кажух скралі, ці ён скраў, але штосьці непрыгожае там у яго было?”

Івашкевіч: "Тут ужо Анатоль казаў пра галасаваньне на сайце АНТ, дзе больш за 70% сказалі, што вінаватая ўлада. Я кантактую зь людзьмі, якія даўно адышлі ад актыўнай палітыкі, але я ведаю іх па свабодным прафсаюзе. Дык вось размаўляў зь людзьмі зь Менскага маторнага заводу -- там перакананыя, што гэта ўлада. Зь іншымі размаўляў, скажам, з настаўнікам з Шаркаўшчыны -- яны перакананыя, што гэта апазыцыя.

Я думаю, што гэтая палярызацыя ў грамадзтве аўтаматычна накладаецца на гэтыя вэрсіі. Тыя, хто абсалютна верыць рэжыму і ненавідзіць апазыцыю, упэўненыя, што гэта апазыцыя, а тыя, хто ня любіць уладу, кажа, што гэта ўлада. Пры гэтым яны могуць не любіць і апазыцыю, тыя ж рабацягі з маторнага, якім начхаць і на апазыцыю. і на ўладу.

Я думаю. што ўлады робяць сацыялягічныя замеры і можа менавіта таму і не вядуць агітацыйную кампанію супраць апазыцыі па гэтай тэме. Бо гэтая прапаганда будзе ўспрымацца наадварот: маўляў, ага, яны зараз накінуліся на апазыцыю за выбух, бо яны для таго і зрабілі гэтую правакацыю. Калі ўлады будуць выкарыстоўваць гэта супраць апазыцыі, людзі будуць перакананыя, што ў гэтым і быў плян".

Дракахруст: "Віталь, Віктар распавёў пра сапраўды цікавы псыхалягічны мэханізм, пра такі інфармацыйна-палітычны бумэранг. А як бы Вы ахарактарызавалі ступень распаўсюджанасьці гэтых дзьвюх палітычных вэрсій: "гэта зрабіла апазыцыя" і "гэта зрабіла ўлада"? Тут варта прыгадаць, што ізноў жа на наступны дзень пасьля выбуху лідэр ПКБ Сяргей Калякін першым агучыў вэрсію аб датычнасьці ўлады да арганізацыі злачынства. Потым гэтая вэрсія даволі шырока гуляла па Інтэрнэт-выданьнях і блогах.

Тут мы нават абстрагуемся ад пытаньня, хто ж насамрэч вінаваты, а гаворым пра тое, каго лічыць вінаватым масавая сьвядомасьць. Прычым я прапаную засяродзіць увагу не на палітычна матываваных групах адданых прыхільнікаў улады ці апазыцыі, а на звычайных беларусах".

Цыганкоў: "Насамрэч сёньня і сярод звычайных беларусаў самымі папулярнымі зьяўляюцца менавіта дзьве гэтыя вэрсіі, на мой погляд , самыя неабгрунтаваныя. Прыхільнікі Лукашэнкі адразу вырашылі, што гэта зрабіла апазыцыя, бо апазыцыя ў іх вінаватая ва ўсім і заўсёды. Яны б можа вырашылі б, што гэта зрабілі амэрыканцы, але Лукашэнка нечакана для многіх падзякаваў амэрыканцам за гатоўнасьць дапамагчы. І гэтым ён зьбіў з тропу тых, хто прызвычаіўся лічыць амэрыканцаў вінаватымі ва ўсім.

А зь іншага боку, апанэнты Лукашэнкі адразу ж вырашылі, што вінаватая ўлада. І іх у пэўным сэнсе можна зразумець, бо ўлада пасьля зьнікненьняў яе палітычных апанэнтаў дае падставы верыць, што яна здольная на што заўгодна. Я гэтымі днямі імкнуўся размаўляць на гэтую тэму з самымі рознымі людзьмі, і чуў, напрыклад, ад таксістаў, што калі Лукашэнка пачне ганяць апазыцыю, то гэта будзе сьведчыць пра тое, што ён і арганізаваў выбух. З другога боку, я чуў ад людзей, якія дастаткова крытычна ставяцца да Лукашэнкі, што гэта зрабіла апазыцыя, паколькі яе настолькі заціснулі ў кут, што хтосьці зь іх ня вытрымаў і пайшоў на такое.

Гэта сапраўды сьведчыць пра вельмі моцную палярызацыю грамадзтва. Шмат гаварылася і пісалася, і Вы, Юры, пісалі пра гэта на блогу Свабоды, што з лягічнага пункту гледжаньня гэтыя вэрсіі самыя неймаверныя. Але ў палітры меркаваньня грамадзтва яны, я думаю, займаюць адсоткаў 95.

Я думаю, што Віктар мае рацыю наконт гэтага эфэкту бумэрангу, я таксама казаў пра развагі, якія чуў ад таксістаў. Магчыма, ўсьведамленьне гэтага мэханізму прымушае ўладу ўстрымлівацца ў публічных абвінавачваньнях на адрас апазыцыі і нават вызваляць затрыманых.