На гэтыя пытаньні у праграме Экспэртыза Свабоды разважаюць выканаўца абавязкаў Старшыні Хэльсынскага камітэту Алег Гулак і палітоляг Уладзімер Роўда.
“Гэта празьмернае пакараньне”
Цыганкоў: “Наперш варта ацаніць сёньняшні прысуд з юрыдычнага і прававога гледжаньня. На вашую думку, ці мае рашэньне суду прававы характар?”
Гулак: “Зразумела, што розныя людзі на гэтае пытаньні адкажуць па-рознаму. Нашы дзяржаўныя юрысты, судзьдзі і пракуроры могуць сказаць, што гэта -- мяккі прысуд у такой сытуацыі, бо магчымае было больш жорсткае пакараньне.
Але, на маю, думку, тое, што адбылося ў судзе – гэта празьмернае пакараньне. Бо “цяжар” таго, што было зроблена гэтымі маладымі людзьмі, неадэкватны прымененаму пакараньню. Дастаткова было ў гэтай сытуацыі прымяніць адміністрацыйна пакараньне.
Увогуле, улада нажыла сабе новую праблему – цяпер ім будзе чым заняцца. Думаць, якім чынам адмыць свой твар, пры гэтым яго не губляючы”.
Цыганкоў: “Давайце ацэнім палітычны аспэкт гэтай справы, наяўнасьць якога выглядае відавочным. Судзілі толькі моладзевых актывістаў розных партыяў, якія бралі ўдзел у акцыі прадпрымальнікаў. Саміх прадпрымальнікаў не краналі. Што ўлада хацела сказаць грамадзтву?”
“Беларускія ўлады працягваюць курс на канфрантацыю”
Роўда: “Па-першае, я хацеў бы падзяліць думку Алега Гулака, што крымінальны прысуд – занадта жорсткі. Гэта азначае, што беларускія ўлады працягваюць рухацца ў тым курсе, які яны праводзяць апошнія месяцы. Гэта курс на канфрантацыю і з грамадзянскай супольнасьцю ўнутры краіны, і з заходняй супольнасьцю.
Нагадаем, што напачатку рэзка абвастрыліся адносіны з ЗША, потым Эўразьвяз працягнуў на год санкцыі да беларускіх кіраўнікоў, далей Эўрапарлямэнт прыняў даволі жорсткую рэзалюцыю. У адказ беларускі рэжым не прыдумаў нічога больш разумнага, як гэтыя крымінальныя справы па цалкам надуманых прычынах.
Тое, што асуджаюць моладзевых актывістаў, якія бралі актыўны ўдзел у акцыях прадпрымальнікаў, сьведчыць, што менавіта рух прадпрымальнікаў і актыўная ягоная падтрымка з боку палітычнай апазыцыі непакоіць беларускі рэжым вельмі моцна”.
Цыганкоў: “Як можна ацаніць прысуд Андрэю Кіму? Чаму ўлада вырашыла зрабіць чарговая палітычнага зьняволенага? Вядома ж, прапаганда скажа, што ніякі ён не палітычны (маўляў, палітычных у нас няма), але таксама відавочна, што на Захадзе ён будзе прызнаны палітзьняволеным. Навошта ўладам зараз такі цяжар?”
Гулак: “Беларуская ўлада сама сябе загнала ў вельмі складанае становішча. З аднаго боку, існуе жорсткае заканадаўства, і відавочна, што ўлада баіцца паказацца слабай у вачах сваіх жа чыноўнікаў. Зь іншага боку, улада вымушаная прыслухоўвацца да таго, што гаворыцца і робіцца з-за мяжы. Таму сёньняшні прысуд – гэта і дэманстрацыя сілы і спроба лявіраваць. Бо калі б было жаданьне паказаць толькі жорсткі прысуд, то ён мог бы быць больш жорсткім. Таму варта бачыць абодва моманты ў гэтым прысудзе.
Чаму пакаралі наперш палітычна актыўную моладзь?.. Па-першае, такія былі падзеі, дзе менавіта моладзь была найбольш актыўнай, і дала нейкія падставы для вонкава законнага перасьледу. Прадпрымальнікі былі больш асьцярожныя, стрыманыя. Зь іншага боку, прадпрымальнікаў перасьледваць было небясьпечна, бо гэта стала б пагаршэньнем адносінаў з прадпрымальніцкімі коламі, і гэта таксама ўлічвалася.
“Улада абавязкова дасьць назад...”
Цыганкоў: “Як можна спрагназаваць падзеі далей? Ці будзе ўлада працягваць свой курс на канфрантацыю ці зробіць паварот назад?”
Роўда: “Я думаю, абавязкова дасьць назад, і гэта адбудзецца ўвосень альбо ўзімку. Бо зноў могуць абвастрыцца адносіны з Расеяй і зноў давядзецца наладжваць дачыненьні з Захадам. Таму беларуская ўлада ня мае трывалай стратэгіі і паводзіць сябе цяпер як дэстабілізаваны рэжым, які ня мае доўгатэрміновай ліні паводзінаў
І зараз мы бачым, што выжываньне гэтага рэжыму залежыць ад пэўнай ласкі, пэўных прывілеяў з боку Захаду альбо Расеі. Калі я кажу захад, то маю на ўвазе, вядома ж, не палітычныя структуры, што кіруюць заходнімі краінамі, а тыя бізнэс-групоўкі, які ўкладаюць свае інвэстыцыі ў Беларусь. Ствараць перад імі добры імідж Беларусі – таксама задача беларускіх кіраўнікоў. І тое, што зроблена сёньня – гэта таксама псуе гэты імідж”.
Гулак: “Як на маю думку, то сінусоіды паляпшэньня і пагаршэньня сытуацыі мы пабачым яшчэ да восені некалькі разоў. Пэрыяды гэтыя карацейшыя чым поўгады. Таму да восені мы пабачым яшчэ і ўзьлёты і падзеньні, і замаразкі і адлігі ў палітычным надвор’і.
