Суседзтва з Украінай дапамагае выжываць шмат каму з жыхароў памежных раёнаў Беларусі. Людзі едуць у суседнюю краіну абуць і адзець сябе і сваіх дзяцей. Купляюць там і шмат патрэбнага ў хатняй гаспадарцы — посуд, побытавыя рэчы і нават рыбацкія снасьці.
На рынках Чарнігава багата беларусаў нават у будні. Едуць сюды пераважна жыхары Гомеля, Брагіна ды іншых памежных раёнаў — хто грамадзкім транспартам, а хто й на ўласных аўтамашынах.
На вуліцы Шчорса, дзе месьцяцца бліжэйшыя ад чарнігаўскага вакзалу аптовыя склады і крамы, — дзясяткі легкавікоў зь беларускімі нумарамі.
З аднаго зь іх высаджваюцца трое: бацька, маці, сын-падлетак. Яны з Гомеля:
«Галіна. Мы прыяжджаем раз на месяц, калі атрымаем заробак. Заробак малы — у Гомелі яго практычна ні на што не хапае».
Кабета тлумачыць, што яе сям’я езьдзіць у Чарнігаў адзецца, абуцца, набыць некаторыя прадукты і побытавыя рэчы:
«Напалову тут таньней, чым у нас — можна напалам дзяліць адразу. Беларускія тавары вельмі дарагія. Кашуля, напрыклад, калі яна добрай якасьці, моладзевага крою — гэта ўжо 580 тысяч. Ёсьць і вышэй. Альбо сукенка на мяне — 800 тысяч, мільён, а то і болей. Гэта ў беларускіх рублях у нашых крамах. Тут сукенкі такія напалову таньнейшыя, дакладна —тысяч 500 на нашы грошы. У грыўнях гэта 600–700, верх ужо — 800 грыўняў».
Каля аптовых складоў у Чарнігаве поўна беларускіх легкавікоў
Гамельчукі на закупах у Чарнігаве
Такія суадносіны коштаў і на дзіцячыя тавары:
«Дзіцячыя тавары нашмат таньнейшыя — адзеньне, цацкі, вазкі, ровары».
Як бы падсумоўваючы гаворку, спадарыня Галіна кажа, чаго едуць гамельчукі ў суседні Чарнігаў: «У асноўным адзяваюцца і дзяцей сваіх адзяваюць. І абуваюцца таксама. (Сьмяецца.) Тут таньнейшае ўсё для дому, гаспадаркі — посуд ды ўсякая іншая драбяза. Апрача таго, садавіна, арэхі — усё гэта ў іх таньнейшае».
Выгадна купляць ва Ўкраіне і рэчы для розных аматарскіх заняткаў, напрыклад, рыбалоўства. Пра гэта распавядае муж Галіны:
«Мужчыны купляюць тут неабходнае для рыбалкі. Практычна ўсё таньнейшае — і сьпінінгі, і вуды. Я тут раней для зімовай рыбалкі браў вуды. У нас яны 35–45 тысяч, тут — 25 грыўняў. Боты зімовыя для рыбалкі купляў — на нашы грошы 140 тысяч, а ў нас такія — 250–300 тысяч».
Украінцы ва ўсю гандлююць і на вуліцах
Наконт таго, чаму ва Ўкраіне таньней, меркаваньні гамельчукоў розныя:
«Ніжэйшы ўзровень жыцьця ва Ўкраіне, таму й тавары таньнейшыя. І паколькі пакупніцкай здольнасьці няма, таму й таньней».
Спадарыня Алена мяркуе, што, нягледзячы на цяжкое эканамічнае становішча, на вайну, разьвязаную сэпаратыстамі пры падтрымцы Расеі на паўднёвым усходзе, Украіна не загарадзілася ад імпартных тавараў, якія завозяць з Турцыі, Польшчы, некаторых іншых краінаў. Гэта стварае канкурэнтнае асяродзьдзе, не дае разгуляцца цэнам на тавары ўласных вытворцаў:
«Чаму таньнейшыя тавары? Там жа побач заходнія межы. Адусюль ідзе пастаўка — яны ж не адцураліся ад шматлікіх паставак. Адусюль. І Польшча больш любіць Украіну, чым Беларусь».
Гомельскі незалежны эканаміст Мікалай Новікаў лічыць, што беларусаў на шоп-туры ва Ўкраіну штурхаюць яшчэ і невысокія рэальныя даходы бальшыні сем’яў. Намінальна ў Беларусі ўсе даўно ўжо мільянэры, а ў рэальнасьці шмат хто паводле ўзроўню даходу не нашмат адрозьніваецца ад украінцаў:
«Рэальныя даходы не растуць. А калі ўзяць Гомельскую вобласьць, то грашовыя даходы — адны з самых нізкіх у краіне. Гамельчукі маюць найбольшы працэнт бедных людзей, хоць мы ў лідэрах па прамысловай вытворчасьці. У нас шмат буйных прадпрыемстваў, але заробкі не растуць, а кошты лезуць уверх. Спрычыняецца інфляцыйная крэдытная палітыка дзяржавы, пры якой кошты ўсё растуць і растуць. Відавочна, што Ўкраіна — гэта такая аддушына, дзе чалавек можа купіць сабе нешта таньнейшае. Цяжка цяпер краіне і асобнаму чалавеку. Таму мяркую, што колькасьць нашых вандроўнікаў ва Ўкраіну будзе толькі павялічвацца».