Каб правесьці ў Беларусі канцэрт ці фэстываль, трэба атрымаць на яго гастрольнае пасьведчаньне ад уладаў. Таксама арганізатары павінны быць у рэестры тых, каму дазволена рабіць культурныя імпрэзы. Аднак усё гэта не гарантуе выніку: ужо ўзгодненае мерапрыемства могуць адмяніць. Глядзім, якія падзеі сёлета адмянялі і што на гэта ўплывала.
Выстава жывапісу
Першага сьнежня ў музэі Янкі Купалы ў Менску мелася адкрыцца выстава жывапісу мастака Алеся Сушы «Добры вечар добрым людзям». Працаваць яна павінна была да 17 студзеня. Гэтай падзеяй абурылася прарасейская актывістка Вольга Бондарава з Горадні. Яна публічна абразьліва выказалася і пра дзяржаўны музэй, і пра Міністэрства культуры. А таксама запрасіла на адкрыцьцё ГУБАЗіК. У выніку выставу адмянілі. Канкрэтныя прычыны такога рашэньня не агучваліся.
Канцэрт на Дзяды
Трэцяга лістапада ў клюбе «Рэактар», які наноў адкрыўся, плянаваўся канцэрт з удзелам Івана Кірчука, Івы Сацівы і фальклёрнага гурту Guda. Аднак за тыдзень стала вядома, што канцэрт адменены.
Раней гэтай імпрэзай у гонар традыцыйнага беларускага сьвята таксама абуралася прарасейская актывістка Вольга Бондарава.
Канцэрт «Псыхеі»
21 верасьня ў тым жа клюбе «Рэактар» меўся даць канцэрт расейскі гурт «Псыхея». Аднак выступ адмянілі. У сваім інстаграм-акаўнце гурт патлумачыў, што гэта адбылося «зь незалежных ад іх прычынаў».
Яшчэ ў жніўні творчасьцю гурту абурылася тая ж даносчыца Бондарава, згадаўшы песьню «Забі мянта», забароненую ў Расеі (калектыў не выконвае яе на канцэртах з 2010 году).
Фэстываль касплэю
У Гомлі сёлета адмянілі фэстываль касплэю, заплянаваны на 11 траўня. Арганізатары паведамілі, што «вышэйшыя інстанцыі не гатовыя на цяперашні момант падтрымаць правядзеньне фэстывалю».
Фэстываль Free Time Fest ладзіцца ў Гомлі з 2015 году. У 2022 годзе яго не праводзілі ў сувязі з пачаткам расейскага ўварваньня ва Ўкраіну. Летась ён адбыўся ў моцна скарочаным фармаце.
Канцэрты расейскіх музыкаў MZLFF і Алены Швец
Увесну ў менскім Палацы спорту рыхтаваліся канцэрты папулярных у падлеткаў выканаўцаў з Расеі: рэпэра MZLFF (21 красавіка) і індзі-поп-сьпявачкі Алены Швец (18 траўня).
Да гэтых выканаўцаў у Бондаравай таксама ўзьніклі прэтэнзіі, у іх творчасьці актывістка ўбачыла «вялізны дэструктыўны складнік». Абодва выступы ў выніку адмянілі. Прычына была названая ў адказе зь Мінкульту, які атрымалі арганізатары. Гэта «дзяржаўная палітыка ў сфэры культуры, накіраваная на стварэньне і ўмацаваньне традыцыйных духоўна-маральных каштоўнасьцяў, грамадзянска-патрыятычнага выхаваньня дзяцей і моладзі».
Паказ фільмаў расейскага рэжысэра
11 і 13 сакавіка ў Менску ў Falcon Club меліся паказваць фільмы рэжысэра Аляксандра Сакурава. Паўдзельнічаць зьбіраўся сам Сакураў, а таксама рэжысэр Аляксандар Залатухін. Аляксандар Сакураў зьбіраўся прадставіць новы фільм «Казка» і стужку «Сонца» 2005 году, а ягоны вучань Залатухін — фільм «Хлопчык рускі». Паказы адмянілі «з тэхнічных прычынаў».
Да гэтага супраць паказаў выступілі беларускія прапагандысты Рыгор Азаронак і Вадзім Гігін. Прэм’ера фільму «Казка» адбылася ў жніўні 2023-га на кінафэстывалі ў Лякарна. У карціне Сталін, Гітлер, Мусаліні і Чэрчыль сустракаюцца ў пекле.
Фэномэн Бондаравай
Як бачым, некаторыя імпрэзы адмянялі пасьля абурэньня прарасейскай актывісткі Вольгі Бондаравай, хоць яна не чыноўніца і не рэгулюе сфэру культуры ў Беларусі. Пры гэтым ейныя скаргі прыводзяць да забарон не заўжды. Напрыклад, канцэрт расейскага музыкі GSPD прайшоў у Менску, нягледзячы на скаргі Бондаравай. Артыст выступіў 15 сакавіка ў Палацы спорту.
У жніўні Бондарава патрабавала ад уладаў забараніць гарбату з Украіны. На гэта ў Менгарвыканкаме ёй адказалі, што «Ўкраіны няма ў пераліку краін, якія «зьдзяйсьняюць недружалюбныя дзеяньні ў дачыненьні да беларускіх юрыдычных і (або) фізычных асоб». Таму «забараніць рэалізоўваць украінскія тавары ў нашай краіне немагчыма».
У чэрвені Вольга Бондарава абвінаваціла ў паклёпе начальніка абласной міліцыі Дзьмітрыя Разянкова, а пасьля два дні выбачалася перад усімі. «Прашу прабачэньня ва ўсіх, каго магла пакрыўдзіць неасьцярожным словам ці неабгрунтаванымі прэтэнзіямі: дэпутатаў, грамадзкіх дзеячоў, супрацоўнікаў праваахоўных органаў», — казала прапагандыстка.
Адзін з суразмоўцаў, знаёмы са сфэрай культуры ў Беларусі, у размове са Свабодай патлумачыў, што «Бондарава піярыць свае посьпехі, а таксама яе вобразу падыгрываюць СМІ». І такім чынам «складаецца ўражаньне, што ўсе яе скаргі дзейнічаюць, хоць гэта ня так».
Чыноўнікі на такія скаргі вымушаныя фармальна рэагаваць, хаця ў іншым выпадку («пры адсутнасьці „неабыякавых грамадзян“ з альтэрнатыўнай думкай»), «магчыма, не рабілі б гэтага», адзначыў суразмоўца.
«Няма правілаў гульні»
Паводле аўтара YouTube-праекту «Міністэрства сэпультуры», журналіста Аляксандра Чарнухі, да адмены імпрэзаў у Беларусі прыводзіць, сярод іншага, адсутнасьць «правілаў гульні».
«У Беларусі адсутнасьць нейкіх умоваў, правілаў гульні. Незразумела, як сябе паводзіць і што рабіць, каб тваё мерапрыемства на 100% не адмянілі. Частка чыноўнікаў перастрахоўваецца, частка проста не дазваляе нечага, бо бачаць паўсюль крамолу. А ёсьць яшчэ і актывісты, якія ня факт, што працуюць у адным рэчышчы з чыноўнікамі», — кажа журналіст.
Што да актывістаў, празь якіх у тым ліку адмяняліся канцэрты, то, на думку Чарнухі, няясна, чые гэта агенты ўплыву.
«Даносы могуць пісаць і на праўладныя мерапрыемствы, але актывісты са сваімі даносамі не на ўсё могуць паўплываць, бо апошняе слова за ўладамі», — зазначае суразмоўца.
Беларускі ПЭН-цэнтар, які робіць маніторынг парушэньняў правоў у сфэры культуры, заяўляе пра 67 фактаў цэнзуры ў Беларусі ў пэрыяд са студзеня па верасень гэтага году. Гэта адмена або прыпыненьне працы зацьверджаных выстаў, спэктакляў, кінапаказаў або канцэртаў індывідуальных выканаўцаў ці гуртоў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: У Горадні з Новага замку зьнялі мэмарыяльную шыльду ў гонар Касьцюшкі