Вугоршчына пераняла старшынства Эўразьвязу. Ці будуць нечаканасьці?

1 ліпеня, паводле прынцыпу ратацыі, старшынства ў Эўразьвязе пераймае афіцыйны Будапэшт. Вугорцы на чале са сваім прэм’ер-міністра Віктарам Орбанам сыстэматычна выступаюць супраць вайсковай дапамогі Ўкраіне, крытыкуюць санкцыі супраць Масквы і Менску, сумняваюцца ў мэтазгоднасьці эўраінтэграцыі Ўкраіны.

Вугоршчына, «нелібэральная дэмакратыя», была пакараная за тое, што афіцыйныя асобы ў Брусэлі лічаць адступленьнем ад дэмакратыі. Пры гэтым ЭЗ замарозіў 6 мільярдаў эўра (6,4 мільярда даляраў) сродкаў, прызначаных для гэтай краіны ў Цэнтральнай Эўропе. Але паўгода старшынства Вугоршчыны не выглядаюць настолькі драматычнымі, як многім можа здавацца. Паводле некалькіх крыніц у Брусэлі, гэта не выклікае вялікага хваляваньня ў іншых краінаў. Шмат у чым гэта зьвязана з двума чыньнікамі: рэальнай роляй прэзыдэнцтва ЭЗ і асаблівасьцямі палітычнага календара.

Кантраляваць парадак дня і кіраваць ім Будапэшт ня зможа, бо з 2004 году дзейнічае рашэньне, згодна зь якім усе важныя саміты праводзяцца ў Брусэлі.

Што канкрэтна застаецца рабіць Вугоршчыне? Іншыя іх міністры, напрыклад адказныя за сельскую гаспадарку або юстыцыю, па-ранейшаму будуць старшынстваваць на пасяджэньнях радаў у сваіх галінах, а вугорскія дыпляматы будуць рабіць тое ж самае ў падрыхтоўчых рабочых групах. Уся ідэя ратацыйнага старшынства заключаецца ў тым, што дзейныя старшыні павінны быць сумленнымі пасярэднікамі і імкнуцца да кансэнсусу паміж дзяржавамі-ўдзельніцамі.

Замест таго, каб ствараць непрыемнасьці, Вугоршчына таксама можа вырашыць паводзіцца добра. У гутарках з афіцыйнымі асобамі з розных дзяржаў-удзельніц некаторыя зь іх адзначылі, што хаця Вугоршчына, безумоўна, мае свой парадак дня — і такі, які часта супярэчыць кансэнсусу, — яе афіцыйныя асобы паводзілі сябе прафэсійна напярэдадні старшынства, падкрэсьліваючы, што ўсё будзе зроблена згодна з правіламі.

Другі чыньнік, які можа абмежаваць вугорскія амбіцыі навязаць свой парадак дня, — палітычны каляндар. Рэальнасьць такая, што ў наступныя паўгода ў Брусэлі мала што адбудзецца з пункту гледжаньня новага заканадаўства. Таксама адбылася ў значнай ступені пасьпяховая спроба папярэдніх старшыняў — Бэльгіі — ачысьціць прастору перад тым, як Вугоршчына пераняла гэтую ролю. Гэта азначала падпісаньне шэрагу новых дакумэнтаў. Чарговы пакет санкцый супраць Расеі прынялі 24 чэрвеня; 26 чэрвеня адбылося ўзгадненьне абмежавальных захадаў у дачыненьні Беларусі. Акрамя таго, Малдове і Ўкраіне далі зялёнае сьвятло на старт перамоваў аб уступленьні ў ЭЗ.

Напярэдадні старшынства Вугоршчыны ЭЗ нават здолеў накіраваць вайсковую дапамогу на суму 1,4 мільярда эўра (1,5 мільярда даляраў), каб падтрымаць Украіну ў абароне ад Расеі. Гэтыя грошы паходзяць з прыбыткаў ад расейскіх актываў, замарожаных у Эўразьвязе. Прычым Брусэль абышоў вэта Будапэшту, адзначыўшы, што Вугоршчына ўстрымалася ад першапачатковага рашэньня выдзеліць гэтыя грошы, таму юрыдычна яна ня мела права голасу ў тым, як гэтыя грошы будуць выкарыстаныя.

Потым ёсьць пытаньне грошай і тых замарожаных сродкаў ЭЗ, прызначаных для Вугоршчыны. У той час як 1,4 мільярда эўра для Ўкраіны былі прынятыя, вэта Вугоршчыны ўсё яшчэ вісіць на сямі іншых траншах вайсковай дапамогі на суму амаль 7 мільярдаў эўра для разбуранай вайной Украіны.

Віктар Орбан і Ўладзімір Зяленскі. Брусэль, 27 ліпеня 2024

Вугоршчына прывыкла таргавацца з Брусэлем і можа паспрабаваць зьвязаць сваю падтрымку дапамогі Ўкраіне з 6 мільярдамі эўра сродкаў ЭЗ, якія яна хоча, каб Брусэль вызваліў. Калі да канца году Будапэшт ня выканае патрабаваньняў ЭЗ у галіне вяршэнства права, краіна назаўсёды страціць 1 мільярд эўра. Гэта адно з пагадненьняў, да якога вугорцы будуць імкнуцца.