«Палітвязынка»
Палітзьняволеная Паліна Шарэнда-Панасюк. Ілюстрацыя з праекту «Палітвязынка»
Мастацкі праект, прысьвечаны палітзьняволеным беларускам, стварылі журналістка Яўгенія Доўгая і мастачка Ганна Татур. Аўтаркі нагадваюць пра страшнае праз далікатныя партрэты палітзьняволеных жанчын.
Паводле Яўгеніі і Ганны, гэта робіцца, каб «зрабіць бачнымі нашых жанчын у рэпрэсіўным апараце самаабвешчаных уладаў Беларусі». На праект падпісаліся ўжо больш за тысячу падпісчыкаў/падпісчыц. Ужо апублікавана 75 гісторыяў беларускіх жанчын, якія знаходзяцца ў турме за грамадзянскую пазыцыю. Азнаёміцца зь дзейнасьцю ініцыятывы можна пад спасылкай.
На гэты момант праект працуе на валянтэрскіх умовах і мае патрэбу ў падтрымцы. У плянах — арганізаваць выставу праекту і выдаць кнігу.
«Бачная»
Праект Беларускага ПЭН-цэнтру пра беларусак, якіх варта ведаць.
У межах праекту аўтаркі расказваюць пра «беларускіх жанчын, якія сваімі талентамі, адвагай і працай заслужылі права называцца вялікімі. Нягледзячы на жыцьцё і станаўленьне ў грамадзтве, дзе дасягненьні — мужчынская прэрагатыва, яны здолелі на сваім прыкладзе паказаць, што гендэр не перадвызначае лёс чалавека, адрозна ад грамадзкіх стэрэатыпаў і ўстановак».
Аўтаркі праекту прапаноўваюць далучацца да спэцыяльнай старонкі ў Instagram, каб даведацца больш пра выдатных беларускіх жанчын — Натальлю Арсеньеву, Ларысу Геніюш, Зоську Верас, Эмілію Плятэр, Салямэю Русецкую ды іншых.
Girl power Belarus
Ініцыятыва Girl power Belarus была створаная яшчэ ў жніўні 2020 году падчас беларускіх пратэстаў, жорсткага гвалту сілавікоў у адносінах да жанчын і плённа працягвала працу ў 2022 годзе.
«У беларускай рэвалюцыі шмат у чым жаночы твар. Менавіта гэтымі жанчынамі мы натхняліся, ствараючы наш канал. Мы ўвесь гэты час пісалі пра нашых неймаверных, моцных і сьмелых беларусак. Мы пішам пра жанчын, падтрымліваем жаночыя правы, змагаемся супраць дыскрымінацыі па палавой прыкмеце. У жанчын не павінна быць менш палітычных, эканамічных і грамадзянскіх правоў проста таму, што яны жанчыны, а яшчэ іх правы павінны выконвацца на практыцы», — пішуць аўтаркі ініцыятывы.
Ініцыятыва працуе на валянтэрскіх асновах, але мае патрэбу і ў дапамозе.
Telegram — https://t. me/girlspowerblr
Instagram — https://www. instagram. com/girls. power. belarus/
«Яе экспэртыза»
Флэшмоб, у якім жанчыны расказваюць пра свае прафэсійныя праблемы і посьпехі.
Згаданая вышэй ініцыятыва Girl power Belarus прапанавала дзяліцца сваім досьведам пад хэштэгам #яеэкспертыза. У рамках флэшмобу многія беларускі расказалі, як ім даводзілася сутыкнуцца з праблемамі ў рэпрэзэнтацыі ці з ушчамленьнем правоў у прафэсійнай сфэры.
«Наша каманда з сумам назірае, як многія жанчыны-экспэрткі хочуць ня быць публічнымі праз атмасфэру ў грамадзтве, якая не дазваляе ім адчуваць свабоду ў выяўленьні. Ці сапраўды жанчын-экспэртак так мала? Можа, дакажам адваротнае?» — так тлумачыла запуск флэшмобу каманда Girl power Belarus.
«Анталёгія паэтак. Выбранае Вальжынай Морт»
Анталёгія паэтак. Выбранае Вальжынай Морт, Пфляўмбаўм 2022
Новая кніга жаночай выдавецкай ініцыятывы «Пфляўмбаўм». У анталёгіі сабраныя вершы ХХІ стагодзьдзя 63 беларускіх паэтак рознага ўзросту, досьведу і моваў.
Як піша ў прадмове паэтка Вальжына Морт, «менавіта таму я і люблю анталёгіі: не асобны прадукт для літаратурнага маркетынгу, а хор галасоў, прастора для мноства; кнігі, у якіх сабраная побач рознасьць і іншасьць. Менавіта таму іх немагчыма поўнасьцю любіць ці не любіць. Гэта кніжкі для пошуку: свайго, патрэбнага ў дадзены момант, новага, іншага. Мой падыход да адбору тэкстаў палягаў на тым, каб падрыхтаваць прастору тэкстаў для вашага плённага пошуку».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Чаму гвалтуюць падчас вайны. Размова зь беларускай, якая дапамагае жанчынам у вайну
#SupportWomen. Дапамога жанчынам ва Ўкраіне, якія пацярпелі ад гвалту
Ініцыятыва беларускіх фэміністак дапамагчы жанчынам ва Ўкраіне, якія зазналі зьдзекі і гвалт падчас вайны.
Было сабрана больш за 10 тысяч эўра на мэдыкамэнты (кантрацэптывы, лекі з рэцэптам, Rape kit), якія перадалі ва Ўкраіну, а таксама на дапамогу і рэабілітацыю жанчын, якія перажылі гвалт ва Ўкраіне.
Women in Tech. Праект, які дапамагае жанчынам увайсьці ў IT
Удзельніцы канфэрэнцыі праекту Women in Tech
У 2022 годзе стартаваў праект Women in Tech, які дапамагае жанчынам увайсьці ў сфэру ІТ і зрабіць кар’еру. Цяпер у праграмах праекту вучацца больш за 500 удзельніц зь Беларусі, Польшчы, Латвіі, Літвы, Украіны, Грузіі, Нямеччыны, ЗША і іншых краін.
Паводле мэнэджаркі праекту Ганны Самарскай, ідэя зьявілася, калі стала зразумела, што спатрэбяцца інфраструктурныя рашэньні для Беларусі, у прыватнасьці для жанчын:
«Унутры Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту нарадзілася ідэя стварыць праект, які б дапамагаў дзяўчатам і жанчынам, якія хацелі б працаваць у ІТ. Альбо тым, якія ўжо працуюць, умацаваць свае пазыцыі і адшукаць новыя кар’ерныя магчымасьці. Ідэю фінансава падтрымаў Эўразьвяз».
Лябараторыя фэм-пісьма «Расьцяжэньне» і зборнік тэкстаў беларусак па яе выніках
Зборнік «Расьцяжэньне» — вынік летняй лябараторыі фэм-пісьма, прысьвечанай пратэставай і эмігранцкай траўме. Лябараторыя працавала з чэрвеня па жнівень 2022 году.
«Раз на тыдзень мы зьбіраліся разам з запрошанымі беларускімі паэткамі і пісьменьніцамі для пошуку спосабаў працы з тэмай траўматычнага досьведу. Мы чыталі тэксты, абмяркоўвалі іх, спрабавалі розныя пісьменьніцкія інструмэнты, каб агучыць важныя для нас тэмы і перажываньні. Мы таксама зрабілі Telegram-групу для камунікацыі паміж удзельніцамі, дзе дзяліся карыснымі матэрыяламі і фасілітавалі працу над тэкстамі. Для падтрымкі групы мы прапаноўвалі індывідуальныя канфідэнцыйныя і ананімныя кансультацыі з псыхалягіняй», — расказваюць аўтаркі праекту.
«Гэта беларуска»
Праект у Instagram, у якім узялі ўдзел больш за актыўных 50 беларусак, якія расказваюць як пра сябе, так і пра тое, што такое беларуская жанчына. Вось некалькі прыкладаў:
- «Беларуска эмпатычная, вельмі моцная жанчына. Яна ведае, чаго хоча і да чаго імкнецца, у яе ёсьць плян і разуменьне, што для яе важна. Я думаю, яна моцна зьвязана зь Беларусьсю — той, якая адгукаецца ў яе сэрцы; яна аддадзена ўласным каштоўнасьцям і стаіць за іх да апошняга».
- «Беларуска — гэта бясконцая моц. Беларуска — гэта вера, клопат і роўнасьць. Беларуска — гэта пра бязьмежную падтрымку, гэта пра самае моцнае сяброўства, гэта пра самае блізкае і самае каштоўнае, што толькі можна мець. Быць беларускай — натхненьне».
Слоўнік беларускіх жанчын. За кім варта сачыць
Натхняльны праект Sojka.io, рэдакцыя сама складала свой сьпіс. Ілюстрацыю стварыла мастачка Ave.
Гэта слоўнік вядомых беларусак. У ім аповеды пра Марыну Адамовіч, Сьвятлану Алексіевіч, Кацярыну Андрэеву, Ніну Багінскую, Насту Дашкевіч, Натальлю Дуліну, Марыю Калесьнікаву, Івонку Сурвілу і многіх іншых беларусак.
«Без сумневаў, цудоўных беларускіх жанчын нашмат больш, але мы выбралі тых, за дзейнасцю і справамі якіх варта сачыць зараз жа», адзначаюць аўтаркі слоўніка.
«Пра многіх зь іх чытаць будзе ледзь не фізычна балюча — ці не палова гэтага слоўніка цяпер знаходзіцца за кратамі ў цяжкіх умовах ды інфармацыйнай ізаляцыі. І тым ня менш мы не вылучаем катэгорыі, не аддзяляем „вольных“ ад „зьняволеных“. Мы верым, што ніхто ня зломіць вольны дух беларускіх жанчын і яны выйдуць з-за кратаў раней, чым мы можам марыць. Верым таксама, што многія з гэтых прозьвішчаў (калі ня ўсе) увойдуць у падручнік па найноўшай гісторыі Беларусі, які раздадуць у школах нашым дзецям і ўнукам», пішуць аўтары слоўніка.
Жаночыя бізнэс-ініцыятывы ў Варшаве
Праект «Жаночы клюб Women Pro у Варшаве» арыентуецца на самарэалізацыю жанчын у самых розных кірунках.
«Мэта нашага клюбу — дапамагчы і падтрымаць кожную ўдзельніцу ўва ўсіх яе пачынаньнях з усіх магчымых бакоў. Таму і тэмы для сустрэчаў мы прапануем розныя», — кажа заснавальніца клюбу Марыя Мароз.
Дасьледаваньне аб пашыранасьці хатняга гвалту сярод беларускіх жанчын за апошнія 12 месяцаў
Яго зрабіла дактарантка фэмінісцкіх і гендэрных дасьледаваньняў Вікторыя Лаўрынюк. У інтэрвію Свабодзе дасьледніца патлумачыла, ад якога тыпу гвалту найбольш цярпяць беларускі ў Беларусі і за яе межамі, якія групы жанчын найбольш уразьлівыя да розных тыпаў гвалту і што рабіць ахвярам гвалту ў цяперашняй сытуацыі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Мы не Папялушкі, мы рэальная сіла». Якая цана ўдзелу жанчын у беларускай рэвалюцыі?Гендэр у эпоху перамен
Адукацыйна-падтрымальны курс для беларусак, падчас якога экспэрткі расказваюць, як «фэмінізм і гендэрная тэорыя дапамагаюць знайсьці арыентыры ў актуальнай рэальнасьці і вызначыць прынцыпы для наладжваньня салідарнасьці і падтрымальных стасункаў».
Падчас інтэрактыўных заняткаў лектаркі Вольга Шпарага, Алена Агарэлышава, Юлія Міцкевіч разам з удзельніцамі курсу абмяркоўваюць такія паняцьці, як салідарнасьць, клопат і чалавечая годнасьць з гендэрнага, філязофскага і праўнага гледзішча. Курс прапаноўвае інтэрактыўныя заняткі ў гендэрнай тэорыі, уключаючы дыскусіі і дэбаты, групы падтрымкі, майстар-клясы і нефармальныя офлайн-вечарыны.
Як адзначаюць аўтаркі курсу, ён «пасуе ўсім, хто хоча адкрыць для сябе нешта новае і абмеркаваць тое, што баліць і хвалюе. Мы робім упор на жывыя зносіны, вітаем асабісты ўклад удзельніц і цэнім іх за ідэі, досьвед і разнастайнасьць поглядаў».
Youtube-канал «Жанчына хоча»
Канал стварылі і вядуць журналісткі Кацярына Пытлева і Саша Раманава. Вось як аўтаркі тлумачаць асноўную ідэю праекту:
«Чаго хоча жанчына? На гэтае пытаньне мы адказваем станоўча. Жанчына хоча. Больш за тое, яна заўсёды ведае, чаго хоча. Пра тое, як гэтага дасягнуць, зь якімі выклікамі сутыкаецца сучасная жанчына і як іх пераадольвае, мы і гаворым у нашым праекце. Натхняльныя гісторыі жанчын і дыскусіі на важныя для ўсіх нас тэмы кожны тыдзень на гэтым канале».
Канал створаны некалькі месяцаў таму, мае пакуль 840 падпісчыц/падпісчыкаў.
Выйшла ўжо 10 відэа. Сярод тэмаў — «Грошы ў жыцьці жанчыны / Карміцелька, утрыманка ці незалежная», «Сэкс падчас вайны», «Алькаголь у жыцьці жанчыны», «Як палюбіць сваё цела» ды іншыя.
Жаночае ня сорамна
Праект для жанчын у Instagram аб жаночым здароўі. Там шмат парадаў ад гінэколягаў і іншых дактароў, карысныя праграмы і боты пра жаночае здароўе.
Тэлеграм-канал BY_FEM_MIG, у якім публікуецца актуальная інфармацыя пра вакансіі, стажыроўкі, вучобу ў Нямеччыне. І не толькі для беларусак
Аўтаркі каналу — беларускі Віка Біран і Яраслава Ананка, якія цяпер жывуць у Нямеччыне. Першапачаткова яны ставілі на мэце інфармацыйную дапамогу людзям, якія хочуць пераехаць у Нямеччыну, каб яны паспрабавалі розныя іншыя магчымасьці пераезду акрамя палітычнага прытулку.
«Пазьней сфэра пашырылася, і цяпер канал чытаюць ня толькі беларускі, але і мужчыны, таксама ўкраінкі і ўкраінцы. Мы разьлічваем на больш шырокую эмігранцкую супольнасьць і дзелімся карыснай інфармацыяй, якая дапаможа знайсьці стажыроўку, працу ці атрымаць стыпэндыю » — кажа Віка Біран.
Удзел беларусак у міжнародным фэстывалі «Не вінаватая» супраць хатняга гвалту
Беларускі ладзілі імпрэзы ў Варшаве і Вільні. Пад час мерапрыемстваў арганізавалі збор сродкаў на падтрымку жанчын зь Беларусі, Армэніі і Ўкраіны, якія сталі ахвярамі хатняга гвалту.
Калі мы нешта прапусьцілі, пішыце пра важныя жаночыя ініцыятывы ў камэнтарах. Мы дадамо да сьпісу.