У інтэрвію Свабодзе Premium Асада расказаў, чаму і як вывучыў беларускую мову, і паразважаў, як трэба сьмяяцца з Лукашэнкі і іншых дыктатараў.
Сьцісла
- Знаёмы патлумачыў, што калі хтосьці ў Менску размаўляе па-беларуску, то ён або зь вёскі, або з апазыцыі. Я зацікавіўся і пачаў слухаць беларускія песьні — Вольскага, Міхалка, гурт «Ойра».
- Я сачыў за падзеямі 2020 году. Вельмі сумна ўяўляць, што столькі людзей дзясяткі гадоў жывуць, можна сказаць, у турэмным рэжыме.
- У нас меў быць стэндап 26 лютага, і мы ня ведалі, ці трэба яго рабіць, ці людзям не да жартаў. Урэшце сабралі 2 000 чэскіх корун і аддалі іх на дабрачыннасьць ва Ўкраіну. Ад пачатку вайны адправілі больш за 100 000 корун для падтрымкі Ўкраіны.
«У Менску я быў крыху ў шоку, бо беларускую мову чуў толькі ў мэтро»
— Давайце напачатку больш раскажам пра вас нашай аўдыторыі. Я слухала, як вы гэта робіце на сцэне. Раскажыце пра сябе.
— Мяне завуць Асада. Я ўзбэк, нарадзіўся ў Японіі, ужо шэсьць гадоў жыву ў Чэхіі. Мы зь сябрам заснавалі разам стэндап-клюб «Stand Up Cherry». Амаль год выступаем перад мігрантамі і дапамагаем маладым комікам пачаць сваю стэндап-кар’еру.
Мне 22 гады, пасьля Японіі я жыў на Кіпры, цяпер у Чэхіі. Ва Ўзбэкістане я ніколі ня жыў, толькі пашпарт маю. Размаўляю па-ангельску, па-расейску, па-ўкраінску, па-чэску, па-японску, па-беларуску і крыху па-ўзбэцку.
— А якую мову лічыце роднай?
— Ня ведаю. Я б сказаў, што або расейскую, або ангельскую.
— Як вы прыйшлі да беларускай мовы? Як хутка яе вывучылі?
— Насамрэч я ніколі не вучыў беларускую мову спэцыяльна. Калі ўпершыню паехаў у Менск, амаль нічога ня ведаў пра Беларусь. Чуў, што вуліцы чыстыя, згушчанка смачная і «бацька» парадак трымае. Калі я там быў, мне, з аднаго боку, было прыемна, што ўсе размаўляюць на зразумелай мне мове, але, зь іншага боку, я быў крыху ў шоку, бо беларускую мову я чуў толькі ў мэтро. «Асьцярожна, дзьверы зачыняюцца». Я спытаў знаёмага, чаму так, і ён мне адказаў, што калі хтосьці ў Менску размаўляе па-беларуску, то ён або зь вёскі, або з апазыцыі. Я зацікавіўся і пачаў слухаць беларускія песьні — Вольскага, Міхалка, гурт «Ойра».
Я пабачыў, што насамрэч ёсьць песьні, відэа, фільмы па-беларуску. Заўважыў, што беларуская мае шмат супольнага з расейскай і з чэскай мовай, пачаў разумець тэксты песень. Потым далучыўся да беларускамоўнага discord-сэрвэру і нават зьдзівіўся, што мог ужо весьці простую размову з носьбітамі мовы.
«Галоўнае — не баяцца рабіць памылкі, бо з часам іх будзе ўсё менш»
— Патлумачце, калі ласка, як вы вучыліся. Падручнікі, размовы з людзьмі...
— Амаль усё дыстанцыйна адбывалася. Без падручнікаў вучыў мову каля году. Мне было найбольш складана зразумець, дзе мае быць націск у беларускай мове, а таксама як мяняецца е на я перад націскам.
— Што б вы параілі беларусам, якія не гавораць на роднай мове? Якія першыя крокі варта зрабіць?
— Каб пачаць размаўляць на любой мове, яна мае быць на слыху. Слухайце беларускія песьні, глядзіце навіны па-беларуску, калі ёсьць магчымасьць, хадзіце на беларускія стэндапы. Галоўнае — не баяцца зрабіць памылкі, бо з часам іх будзе ўсё менш.
— Вы назвалі песьні Вольскага, Міхалка. Каго яшчэ слухалі зь беларускіх музыкаў? Каго чыталі па-беларуску?
— Я чытаў вершы Янкі Купалы. Слухаў гурты TOR BAND, «Сразу май».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Сацсеткі і песьні гурту Tor Band прызналі «экстрэмісцкімі матэрыяламі», з Youtube-каналу гурта зьніклі відэа зь мільённымі праглядамі— Ці ведаеце, што цяпер музыкі TOR BAND за кратамі?
— Ня ведаў.
— Наколькі сачылі за тым, што адбываецца ў Беларусі — у 2020 годзе і цяпер?
— Я сачыў за падзеямі 2020 году, але не скажу, што ўвесь час чытаю навіны пра Беларусь. Вельмі сумна пра гэта думаць і ўяўляць, што столькі людзей дзясяткі гадоў жывуць, можна сказаць, у турэмным рэжыме.
— Што і хто вас зьвязвае зь Беларусьсю, акрамя мовы?
— Зараз толькі стэндап і сябры. Калісьці я езьдзіў у Менск даволі часта, бо я займаўся японскімі шахматамі сёгі. Гэта японскі аналяг шахматаў, яны маюць супольнага продка — індыйскую чатурангу. Гэта таксама вельмі цікавая гульня, у ёй іншыя правілы. А ў Беларусі рэальна наймацнейшыя гульцы сёгі ў Эўропе, яны неаднойчы перамагалі ў чэмпіянатах і Эўропы, і сьвету.
— А вы на якім месцы ў гэтай гульні?
— У турніры для пачаткоўцаў я займаў першае месца, а ў іншых ужо нават ня памятаю.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Гэта частка барацьбы супраць бессэнсоўнай вайны», — аўтары «ЧынЧынЧэнэл» пра сатыру як тэрапію«Лічу, што жартаваць трэба з усяго. Пытаньне толькі, хто жартуе, як і перад кім»
— Я глядзела відэа з вашымі стэндапамі па-ўкраінску. У вас цудоўная ўкраінская мова. Як да ўкраінскай мовы прыйшлі?
Глядзець з 1:21:45
— Таксама праз знаёмых, празь песьні, празь фільмы. І праз стэндап таксама. Слухаеш украінскіх комікаў і хочаш выступаць на адной сцэне зь імі.
— Украінцы ўмеюць сьмяяцца ў самыя складаныя часы. Цяпер вайна, але ўкраінскі гумар на вайне — гэта нешта непаўторнае. Вашыя стэндапы таксама зьвязаныя з вайной. Як вы для сябе вызначылі, пра што варта жартаваць падчас вайны, а пра што, магчыма, ня варта?
Асада Рахімаў і Артур Валянкевіч. «Stand Up Cherry»
— Лічу, што жартаваць трэба з усяго. Пытаньне толькі, хто жартуе, як і перад кім. Мой партнэр у «Stand Up Cherry» Артур Валянкевіч — з Марыюпалю, і ягоныя жарты я расказваць не магу, бо людзі зразумеюць ня так, як ад яго. Важна, і хто гэтыя жарты слухае. Калі да нас прыяжджала ўкраінская камікеса Насьця Зухвала, яна жартавала перад заляю, поўнаю людзей, якія пераехалі пасьля пачатку поўнамаштабнага ўварваньня Расеі ва Ўкраіну. У іх былі іншыя рэаліі, і таму больш радыкальны, больш агрэсіўны гумар патрапляў лепей яд яе, чым патрапляў бы ад нас.
Калі толькі гэта ўсё пачалося, у нас меў быць стэндап 26 лютага. І мы ня ведалі, ці трэба яго рабіць, ці людзям не да жартаў. Урэшце вырашылі, што мы — блазны, нашая справа жартаваць. Калі ніхто ня прыйдзе на стэндап, значыць, людзям не да сьмеху, а калі нехта прыйдзе, нашая праца іх расьсьмяшыць.
— І што было 26 лютага?
— Мы сабралі 2 000 чэскіх корун і аддалі іх на дабрачыннасьць ва Ўкраіну. Я ўжо ня памятаю, у які фонд, але ад пачатку вайны мы адправілі больш за 100 000 корун для падтрымкі Ўкраіны. Гэта не мільёны, але ўсё роўна адчуваеш, што мы нешта робім.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Беларускі комік Слава Камісаранка: «Трэба было выступаць па-беларуску значна раней, бо Лукашэнка нічога не разумее»«Які крымнаш, баця, ты — узбэк»
— Спадзяюся, што наш запіс шмат людзей паглядзіць і паслухае. Ці маглі б вы пажартаваць так, як 26 лютага, ці так, як зусім нядаўна жартавалі?
Асада падчас стэндапу
— OK. Раскажу пра свайго бацьку. Мой бацька — ватнік. Салаўёва, Кісялёва глядзіць увесь час. Ён сябе лічыць вайсковым стратэгам. Ён, вядома, зрабіў адзін годны стратэгічны ход — кінуў жонку і дваіх дзяцей, але самае дзіўнае, што ён пастаянна крычыць «Крым наш». Я гэтага ніколі не зразумею. Кажу яму: «Які крымнаш, баця, ты — узбэк». Вось такія жарты ў нас гучаць.
— Вы казалі, што думалі, што ў Беларусі «„бацька“ трымае парадак». Ці гэта жарт сапраўды?
— Тады гэта не было жартам. Тады я рэальна думаў — там усё чыста, усё супэр, бо «бацька» ня даў разрабаваць краіну. Але калі я пачаў размаўляць зь беларусамі, якія жывуць у Беларусі, якія мусілі зьехаць зь Беларусі, то, натуральна, зразумеў, што ўсё зусім ня так.
— Часам гавораць, што вельмі доўга з Лукашэнкі іранізавалі, сурʼёзна не ўспрымалі, а трэба было больш сурʼёзна ставіцца да таго, што ён робіць і можа зрабіць. Калі жартаваць, то як, напрыклад?
— Лічу, што трэба адрозьніваць жарты з асобы і зь дзеяньняў. Трэба жартамі паказваць, што ўсе дыктатары — таксама людзі, яны нічым ня лепшыя за нас. Ёсьць youtube-канал 1420, у якім бяруць інтэрвію на вуліцах Расеі. Запытваюць людзей, як яны ставяцца да розных рэчаў. Часта людзі кажуць: «Я, вядома, супраць вайны, але яны там, наверсе, напэўна, ведаюць, што робяць, напэўна, маюць нейкую інфармацыю, якой няма ў нас. Гэта вельмі небясьпечна, што мы так сурʼёзна ўспрымаем прэзыдэнтаў і ўсіх іншых чыноўнікаў, пачынаем думаюць, што яны нечым лепшыя за нас. Адначасова трэба разумець, што калі катуюць людзей, пра гэта трэба гаварыць сурʼёзна, гэта ня жарты, рэальным людзям дрэнна і трэба нешта рабіць.
— Як бы вы з Лукашэнкі пасьмяяліся ці пакпілі?
— У нас ёсьць адзін хлопец, які робіць бліскучую пародыю на Лукашэнку, ён клясна зь яго сьмяяцца. Я ніколі не жартаваў пра Лукашэнку.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «У мяне ёсьць знаёмыя, бабулі і дзядулі якіх „завісьлі“ ў TikTok’у». Як аўтар канала ByLOL стварыў Фонд гумарыстычнай салідарнасьці«Я стэндап-комік, заснавальнік „Stand Up Cherry“. Я праграміст і намагаюся быць добрым чалавекам»
— Ці знаёмыя зь беларускімі стэндап-комікамі?
— Толькі зь Міхасём Ільіным і Андрусём Райнам. Хацелася б пазнаёміцца і з астатнімі.
— На колькіх мовах вы жартуеце?
Глядзець з 50:30
— Я спрабаваў жартаваць па-чэску і па-ангельску. Атрымліваецца, але не адчуваю, што раблю нешта запатрабаванае. Калі мы жартуем па-расейску для эмігрантаў з Казахстану, Расеі, Украіны, Беларусі, я адчуваю, што мы можам ім нешта сказаць такое, чаго ня могуць сказаць іншыя людзі. Таму выступаю па-расейску, па-ўкраінску і аднойчы выступіў па-беларуску. Спадзяюся, гэта было не апошні раз.
— Я назвала б вас чалавекам сьвету. А як вы вызначаеце сваю ідэнтычнасьць? Адкуль вы, хто вы, дзе вы? Якая ваша мова?
— Я стэндап-комік, заснавальнік «Stand Up Cherry». Я праграміст і намагаюся быць добрым чалавекам. Мая мова — расейская, ангельская, чэская, украінская, часам беларуская, японская. Мне важна быць добрым чалавекам найперш.
— У 22 гады якую частку сябе вы рэалізавалі? Якая ваша найвялікшая амбіцыя цяпер — акрамя таго, што трэба быць добрым чалавекам?
— Нашыя амбіцыя як стэндап-клюбу вельмі зьмяніліся сёлета. Мы перайшлі больш на дабрачынныя акцыі, і гэта для мяне таксама вельмі важна, каб езьдзіць ня толькі па Празе, але і ў іншыя гарады Чэхіі і Эўропы. Я хацеў бы рухацца ў гэтым кірунку. Прафэсійна я хацеў бы стаць лепшым праграмістам. Хацеў бы з стэндапам расьці, рабіць дабро і дапамагаць маладым комікам.