Як паставіліся да нападу Расеі на Ўкраіну іншыя краіны АДКБ і СНД? Навошта прэзыдэнт Францыі Макрон тэлефанаваў Лукашэнку? Ці ёсьць пэрспэктывы перамоваў паміж Кіевам і Масквой?
На пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказваюць расейскі палітоляг Аркадзь Дубноў і палітычны аглядальнік Радыё Свабода Валер Карбалевіч.
Дубноў
Аркадзь Дубноў
- Словы Лукашэнкі — словы чалавека, які ў стане безупыннага нэўрозу, страху, няўпэўненасьці і адчуваньня велізарнай адказнасьці лідэра, з дазволу якога Беларусь стала адным з тэатраў ваенных дзеяньняў у Эўропе.
- Я не чакаў, што Беларусь будзе ўцягнутая ў вайну. Пуцін мне як расейскаму грамадзяніну забараніў ужываць слова «вайна» замест «спэцапэрацыя». Але калі запускаюць ракеты — гэта вайна.
- Беларускі кіраўнік зь цяжкасьцю «малюе нулікі». Ён спрабуе абнуліць расейскія вайсковыя дзеяньні з тэрыторыі Беларусі. Беларусь не абвяшчала рэжыму «спэцыяльнай апэрацыі», але яна дазволіла выкарыстаць сваю тэрыторыю.
- Лукашэнка — як дзіця, ён нават ня змог пераканаўча гэта абгрунтаваць. Паранаідальнае тлумачэньне: а яны самі пачалі, яны ж маглі стрэліць па нас. А расейцы стрэлілі.
- Беларусь не мяжуе з «ЛДНР». Таму нават калі Лукашэнка прызнае гэтыя самаабвешчаныя «рэспублікі» і пашле беларускія войскі празь мяжу, гэта будзе ўварваньне Беларусі ва Ўкраіну.
- Калі ў Маскве вырашаць, што беларускія войскі ім патрэбныя для вайны, то ў Менску адрэагуюць, як у Данецку і Луганску. Звароты Пушыліна і Пасечніка былі запісаныя за некалькі дзён да таго, як яны былі агучаныя. Ім сказалі з Масквы, яны зьвярнуліся. Калі з Масквы папросяць, Лукашэнка зробіць тое, чаго ад яго чакаюць.
- Я не магу ацэньваць як верагодныя паведамленьні з Астаны, Бішкеку і Ерэвану пра пазыцыю іх кіраўніцтва. Фэйкі, якія даюць адмыслова навучаныя расейскія рэсурсы аб адмове Астаны падтрымаць Расею, як і аб падтрымцы з боку Бішкеку. Гэта не паддаецца вэрыфікацыі.
- Зыходзячы з майго досьведу, думаю, што стаўленьне ўсіх краінаў СНД да расейскай ваеннай апэрацыі ва Ўкраіне вельмі нэгатыўнае. Яны разумеюць, што гэта «прывітаньне» ім усім.
- Самае важнае тут — гэта пазыцыя Астаны. Першая рэакцыя Такаева была — быць гатовымі да розных нэгатыўных наступстваў. Прэзыдэнт Кіргізстану імкнецца «трымацца правільнага курсу». Урад Грузіі не падтрымаў санкцыяў супраць Расеі, але заявіў, што «ўсёй душой з Украінай».
- Чаму ўсё ж важнае прызнаньне ці непрызнаньне «ЛДНР» з боку Менску? Цяпер, акрамя Расеі, іх на постсавецкай прасторы прызнаюць толькі такія ж, як яны, сусьветна не прызнаныя ўтварэньні — Абхазія, Паўднёвая Асэтыя, Прыднястроўе.
- Калі прызнае і Беларусь, гэта будзе азначаць стварэньне вакол Расеі нейкага поясу самых ляяльных Маскве ўтварэньняў, зь якога, магчыма, будзе створаная нейкая супольнасьць.
- Пра гэта Пуцін гаварыў прэзыдэнту Абхазіі Бжанія 13 лістапада 2020 году, на наступны дзень пасьля завяршэньня вайны на Паўднёвым Каўказе. Усё ўкладаецца ў сцэнар, які ў Крамлі даўно прапісаны.
- Званок Макрона Лукашэнку — дзеяньне, якое падвышае рэйтынг Макрона ў Францыі.
- Калі Макрон хацеў убачыць у Лукашэнку траянскага каня ў лягеры тых, хто сёньня ваюе з Украінай, ён ня ўбачыў у ім самастойнага гульца. Ён убачыў у ім абсалютнага васала, прычым нэўратычнага і непрадказальнага.
Карбалевіч
- Лукашэнка ў стане стрэсу. Яго вельмі закрануў зварот Зяленскага да беларусаў, у якім той сказаў, што Беларусь удзельнічае ў вайне.
- Лукашэнка спрабуе выкручваецца, яму трэба зьняць зь сябе віну за тое, што з тэрыторыі Беларусі ідзе напад на Ўкраіну, але пры гэтым даказаць, што ён яшчэ кантралюе сытуацыю ў Беларусі, што ён яшчэ ня поўная марыянэтка.
- Пытаньне пра прызнаньне ці непрызнаньне «ЛДНР» было важным да пачатку вайны Расеі супраць Украіны. Але пасьля пачатку вайны перастала быць важным.
- На пачатку нападу Пуцін заявіў, што трэба ўкраінцам вярнуць права на самавызначэньне. У выпадку ваеннай перамогі Расеі гаворка будзе ісьці аб стварэньні некалькіх «народных рэспублік». Г. зн. аб падзеле Ўкраіны.
- Прызнаньне «ЛДНР» з боку Беларусі ня выкліча вялікай рэакцыі ў Расеі і ў сьвеце.
- Макрон зараз прэтэндуе на ролю галоўнага палітыка ЭЗ, на тое, каб гаварыць ад імя Эўропы. Ён сёньня хіба не адзіны лідэр, які размаўляе па тэлефоне і з Масквой, і з Кіевам, спрабуе прапанаваць нейкі дыялёг, прэтэндуе на ролю пасярэдніка ў канфлікце.
- Пазыцыя Макрона — калі ёсьць крызіс сусьветнага маштабу, то трэба размаўляць з усімі, у тым ліку і з асобамі ў статусе Лукашэнкі.
- З інфармацыі, абнародаванай Парыжам, Макрон заклікаў Лукашэнку ня быць васалам Масквы, Пуціна. Званок Макрона падвышае статус Лукашэнкі як фактычнага кіраўніка дзяржавы. Як гэта было летась са званком Мэркель у разгар міграцыйнага крызісу.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.