Якую ролю адыгрывае Беларусь у цяперашняй вайне Расеі з Украінай? Якія мэты ставіць у гэтай вайне Пуцін? Ці можа яна перарасьці ў сусьветную вайну?
На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказвае расейскі палітоляг, выкладчык Карлавага ўнівэрсытэту, экспэрт міжнароднай ініцыятывы iSANS Аляксандар Марозаў.
Марозаў
Аляксандар Марозаў
- Усе краіны сьвету будуць кваліфікаваць расейскую вайсковую апэрацыю як агрэсію. Лукашэнка зрабіў усё магчымае, каб такая агрэсія ажыцьцявілася ў тым ліку і з тэрыторыі Беларусі. І Лукашэнка будзе трактавацца як агрэсар разам з Пуціным.
- Заявы Пуціна, Пяскова і сьпікера Дзярждумы Валодзіна сьведчаць пра тое, што мэтай апэрацыі — захоп ці зьнішчэньне кіраўніцтва Ўкраіны, у тым ліку і прэзыдэнта Зяленскага, словам, зьмяніць уладу ў Кіеве.
- NATO ня хоча інтэрнацыяналізацыі канфлікту. Але некалькі краінаў маглі б аказаць вайсковую падтрымку Ўкраіне для абароны яе кіраўніцтва ў Кіеве. Гэта не ўцягнула б Эўропу ў вайну, але было б добрым сыгналам для Крамля.
- Пазыцыя Захаду будзе мяняцца. Захад рыхтаваўся да шматмесячнай эскаляцыі. Але такога рашэньня чакалі нямногія. І зараз гучаць галасы на карысьць самых жорсткіх дзеяньняў. Будуць перагледжаныя ўсе эканамічныя сувязі Расеі з замежжам, ня толькі з Захадам.
- На мой погляд, Кітай ня ўхваліць гэтую апэрацыю Пуціна, бо гэта разбурае камунікацыі Кітая праз Расею ў Эўропу. Непазьбежная міжнародная кваліфікацыя Расеі як краіны-агрэсара, і Кітаю давядзецца мець з гэтым справу.
- Крэмль даў зразумець, што будзе дамагаецца неўмяшальніцтва іншых краінаў у гэты канфлікт, пагражаючы ядзернай зброяй. Крэмль паказаў вучэньні балістычных ракетаў. У сваёй сёньняшняй заяве Пуцін абяцаў краінам, якія падтрымаюць Украіну, наступствы, зь якімі яны не сутыкаліся ў сваёй гісторыі.
- Захаду давядзецца мець справу з гэтай пагрозай. Гэты канфлікт можа прывесьці да вялікай вайны. На Захадзе будуць галасы, што ў гэтай сытуацыі кропку ставіць трэба зараз. Ядзерная дзяржава пагражае парушыць глябальную бясьпеку. Я мяркую, што будзе абмяркоўвацца ваенны адказ. Заходнім лідэрам давядзецца вырашаць, чым яны адкажуць на ядзерны шантаж і дзе яго мяжа.
- Крамлю было б выгадна інтэрнацыяналізаваць канфлікт, паказаць, што два славянскія народы змагаюцца з «нацысцкай» уладай у трэцяй. Гэта цынічна і падступна, але контур гэтага зразумелы.
- Пуцін можа выкарыстаць беларускую армію не супраць Украіны, а супраць Літвы ці Польшчы.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.