Аўтар дзяржаўнага гімна і нобэлеўская ляўрэатка. Хто кіраваў пісьменьніцкімі арганізацыямі, якія рэпрэсуе рэжым Лукашэнкі

Саюз беларускіх пісьменьнікаў і ПЭН-цэнтар, дзьве найстарэйшыя літаратурныя арганізацыі, трапілі пад рэпрэсіі. Расказваем пра іх.

Саюз беларускіх пісьменьнікаў

Найстарэйшая творчая арганізацыя Беларусі. Была заснаваная ў 1933–1934 гадах.
Першым старшынём СБП быў пазьнейшы аўтар словаў дзяржаўнага гімна Беларускай ССР — «Мы, беларусы» — Міхась Клімковіч. Ён кіраваў арганізацыяй з 1932 па 1937 гады.

Сябрамі СБП былі: Якуб Колас, Янка Купала, Кандрат Крапіва, Максім Танк, Іван Мележ, Уладзімер Караткевіч, Андрэй Адамовіч, Васіль Быкаў, Рыгор Барадулін, Ніл Гілевіч і іншыя знакамітыя беларускія літаратары.
19 сябраў СП маюць званьні народных пісьменьнікаў і паэтаў; 3 — народных артыстаў; 41— заслужаных дзеячоў культуры Беларусі; 10 — заслужаных дзеячоў навукі. 101 сябар арганізацыі — ляўрэаты Дзяржаўнай прэміі Беларусі.
Пры Аляксандру Лукашэнку арганізацыя паступова страчвала сваю маёмасьць — рухомую і нерухомую. Былі адабраныя будынак Дома літаратара ў Менску, літаратурна-грамадзкія пэрыядычныя выданьні, якія засноўваў Саюз. Таксама арганізацыю пазбаўлялі юрыдычнага адрасу, а неляяльных рэжыму сяброў саюзу звальнялі з працы.

У 2005 годзе як альтэрнатыва СБП быў створаны праўладны Саюз пісьменьнікаў Беларусі пад кіраўніцтвам Мікалая Чаргінца.
СБП мае больш за 450 сяброў.

23 ліпеня стала вядома, што ўладамі прынята рашэньне аб яго ліквідацыі.

Беларускі ПЭН-цэнтар быў створаны ў 1989 годзе і зарэгістраваны Мінʼюстам РБ у 1990 годзе.
Як сябар Міжнароднага ПЭН-клюбу Беларускі ПЭН-цэнтар мае статус «А» ў UNESCO і дарадчы статус у ААН.
Заснаваў дзьве штогадовыя літаратурныя прэміі: прэмію імя Алеся Адамовіча і прэмію імя Францішка Багушэвіча. Зьяўляецца сузаснавальнікам іншых значных літаратурных прэмій, у тым ліку прэміі Ежы Гедройця.
У розныя гады прэзыдэнтамі Беларускага ПЭН-цэнтру былі Рыгор Барадулін, Васіль Быкаў, Лявон Баршчэўскі, Уладзімер Някляеў, Андрэй Хадановіч, Тацяна Нядбай.
З 2019 году яго ўзначальвае нобэлеўская ляўрэатка Сьвятлана Алексіевіч.
Беларускі ПЭН-цэнтар вядзе маніторынг парушэньняў правоў культурных дзеячоў. За пэрыяд са студзеня па чэрвень 2021-га было зафіксавана 621 такое парушэньне.