Яўгену Гараднічуку з Жабінкі 21 год. Ён малюе, фатаграфуе, піша вершы. Адразу пасьля школы пайшоў працаваць. Трапляў пад затрыманьні, адбыў «суткі». У траўні яго пабілі ў ІЧУ за тое, што ў Жабінцы нехта разьвесіў папсаваныя партрэты Лукашэнкі.
«Той травеньскі досьвед у ІЧУ я буду памятаць доўга. 15 сутак раней у параўнаньні з травеньскім затрыманьнем – проста благі піянэрскі лягер. Я і цяпер не магу спаць, усё цела сьвярбіць. Лекары кажуць, што гэта ад стрэсу», – кажа Яўген.
«Сьвятлашумавыя гранаты, гумавыя кулі – і гэта ў нашай ціхай Жабінцы!»
«Я ня быў прыхільнікам улады. Бо з боку ўлады было вечнае ўшчамленьне правоў. Калі мы зь сябрамі спрабавалі пачаць дробны бізнэс, то натыкаліся на непрыемныя рэчы кшталту абмежаваньняў, падаткаў і гэтак далей. У нас бізнэс, калі ён «чысты», то добра, калі выйдзе ў нуль.
У жніўні выйшаў на пратэсты сьвядома. Не чакаў, што будзе менавіта так, як здарылася. Думаў, мо людзі пашумяць, як у 2010-м, іх «супакояць» і ўсё будзе, як раней. 9 жніўня ў Жабінцы сабралася шмат людзей, у асноўным была моладзь. Дачакаліся вынікаў «выбараў», паглядзелі на кардон вайскоўцаў з тэрміновай службы і разышліся.
Акцыя пратэсту ў цэнтры Жабінкі ў жніўні 2020
10 жніўня людзі мірна сабраліся на плошчы. Калі супраць людзей пачалі раптам ужываць сьвятлашумавыя гранаты ды гумавыя кулі, мы проста ў шоку былі! Бо ў нашым горадзе такога век ніхто ня бачыў. І 10-га, і 11 жніўня працягвалі хапаць людзей. Шмат маіх знаёмых пацярпелі і маральна, і фізычна.
У верасьні людзей ужо «пакавалі» па рэшткавым прынцыпе – проста тых, хто на вочы трапляўся. Заявіліся міліцыянты і да мяне дахаты, правялі ператрус, мяне кінулі на 15 сутак. У Жабінцы ў нас тады падстаў для затрыманьня была процьма: ці белыя з чырвоным пальчаткі для агароду, ці біта на сьцяне ў некага вісела, ці салетра была – нібыта тэарэтычна зь яе можна зрабіць выбухоўку... У мяне знайшлі сьцяг, ды і на той момант мы ў прынцыпе яшчэ ня так хаваліся – тэлефоны тады яшчэ не прывучыліся чысьціць.
Калі пачалі ўсіх трэсьці, затрымліваць, людзі сьцішыліся. Менш стала партызанскіх і дывэрсійных акцый.
Яўген Гараднічук
Раскажу адзін прыклад, як я страціў свайго сябра. Мы хадзілі разам у дзіцячы садок, потым у школу. Потым ён паступіў у Вайсковую акадэмію. Пад здымкамі ў інтэрнэце пра розныя акцыі ён пачаў пісаць: «Жывёлы, сукі, так ім і трэба!» – і гэта ў бок людзей! Карацей, больш я ня маю сябра.
Узімку яшчэ мяне цягалі па судах, атрымліваў штрафы. Потым усё заціхла. Было вельмі ціха – люты, сакавік, красавік. А ў траўні пачалося».
«Мае ныркі адчулі грубую мужчынскую сілу»
«Неяк жыцьцё пачало наладжвацца. Я зьбіраўся на заробкі ў Польшчу ехаць. І тут зноў прышлі. Ды ня толькі па мяне. Мне здаецца, у тыя дні, 19-20 траўня, схапілі да 35 жыхароў Жабінкі. Калі я вярнуўся з ІЧУ, то ў маім пад’езьдзе засталіся адны жанчыны. Усіх мужчын з пад’езду затрымалі. Да мяне прыйшоў АМАП і некалькі ў цывільным. Я зразумеў, што нічога вясёлага тут ня будзе. У мяне якраз адпачываў таварыш зь дзяржаўнай структуры. Ён пачаў задаваць пытаньні – чаму, за што? Забралі і яго. Кватэру перавярнулі дагары нагамі, мяне павезьлі зь мехам на галаве і ў кайданках у Берасьце, у ГУБАЗіК.
Потым мы даведаліся, што нехта разьвесіў па Жабінцы партрэты Лукашэнка ў г...не. Вось так шукалі вінаватых. Нават бралі аналіз калу.
Нас, затрыманых, завезьлі ў Кобрынь, у ІЧУ. І там трохі памялі косьці. Мае ныркі адчулі грубую мужчынскую сілу. Карацей, «выбівалі з нас дурыкі». У ІЧУ не было ні бялізны, ні матрацаў, і праз кожныя дзьве гадзіны нас «правяралі» – выводзілі на калідор, «шманалі», лаяліся матам.
Яўген Гараднічук
На трэці дзень у мяне быў допыт. Была нейкая сьледчая зь Пінску і дзяржаўная адвакатка, якая не напружвалася. Па выніку пасьля допыту (яны хацелі ведаць, хто разьвесіў тыя партрэты) мяне адпусьцілі. Але, як толькі вярнуўся дахаты, мне сказалі, што з панядзелка будуць браць усіх паўторна. Ды і сьледчая мне казала, што яшчэ будзе выклікаць і дапытваць.
Ранкам я паехаў на Маскву, адтуль – у Кіеў».
«Лёс паскорыў мой ад’езд»
«Я ўжо быў за межамі Беларусі, калі прыяцелі напісалі, што мяне шукае міліцыя. Потым пачалі цягаць у аддзел усіх, хто сябраваў ці кантактаваў са мной.
Я не аматар скардзіцца, але спаць я ня мог нават у Кіеве. Пачую стук – і прачынаюся з думкай, што я ў ІЧУ, прыйшла праверка, а я сплю. Здаецца, тут я ў бясьпецы, але мяне не адпускае. Сьвярбіць усё цела. Лекары кажуць, што ад стрэсу, і таму нічога нельга зрабіць, пакуль ня пройдзе стрэс. Той травеньскі досьвед даўся мне ў знакі.
Пакуль жыву ў Кіеве, але пляную ехаць у Польшчу працаваць. Я яшчэ ў траўні зьбіраўся ды не сабраўся. А тут лёс паскорыў мой ад’езд.
Яўген Гараднічук
Пакуль я не пляную вяртацца. Нават калі ўлада зьменіцца. Хачу застацца жывым, здаровым, і каб усё было добра з блізкімі і роднымі.
Я трымаю сувязь з Жабінкай і ведаю, што там абстаноўка дагэтуль гарачая – людзей затрымліваюць, вечарам па горадзе патрулі ходзяць. На мой погляд, наш горад нароўні зь іншымі зрабіў вялікі ўнёсак у пратэсты, і гэта ня мусіць забывацца. Веру ў сваіх землякоў, выказваю ім падзяку і падтрымку.
Я ўдзячны за падтрымку ад маёй маці, удзячны тату за выхаваньне, хоць яго цяпер няма з намі. Але ён бы не застаўся ўбаку».