На ўсю Беларусь цяпер толькі адзін дэпутат ад апазыцыі — актывіст БХД Валер Білібуха зь вёскі Кабакі Бярозаўскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Упершыню аднавяскоўцы выбралі яго дэпутатам яшчэ ў 2014 годзе. У 2018-м Валер, які працуе вальшчыкам лесу, перавыбраўся. А пасьля выбараў 9 жніўня 2020 году зазнаў на сабе, што такое ператрус з удзелам байцоў ГУБАЗіКу.
Ужо пасьля масавых акцый жніўня і верасьня нехта размаляваў у Бярозе дом міліцыянта «ўсякімі словамі». Той там яшчэ ня жыў, дом будаваўся, толькі газ быў падведзены. Але шум у раёне падняўся вялікі, пачалі «трэсьці» ўсіх мясцовых актывістаў і незалежную прэсу.
Анамальная зона. Рэпартаж з адзінага сельсавету, дзе другі раз запар на выбарах перамагае апазыцыянэр
Забралі сьцяг і два літры самагонкі
«Праехалі да мяне, шукалі фарбу, — расказвае Валер Білібуха. — Нічога не знайшлі. Чалавек шэсьць было, у сем раніцы прыехалі, 18 лістапада. Адзін міліцыянт зь Бярозы, панятыя і рэшта з ГУБАЗіК Берасьця. Ператрус праводзілі. І да мяне, і да сына ў Бярозе адначасова. Сын яшчэ пасьпеў пазваніць — міліцыя зь ператрусам. Я адразу здагадаўся, у чым справа. А праз 15 хвілін ломяцца ўжо. Пратакол паказалі — і давай шманаць. Потым у Бярозу павезьлі. Нічога не знайшлі, але сьцяг забралі, ноўтбук і два літры самагонкі. Самагонка добрая, 50 градусаў. Цяпер звоняць — прыяжджай забірай сваё палатно. Я кажу, якое палатно? Сьцяг гэта! А самагонку хай толькі мне паспрабуюць разбавіць, знарок сьпіртомэтрам праверу».
Вуліцы вёскі Жычын
Сьцяг на доме Валера Білібухі вісеў зь ліпеня, дэпутат узьняў яго яшчэ да выбараў. Кажа, што быў абураны затрыманьнямі лідэраў і ходам выбарчай кампаніі. У сына Білібухі пасьля ператрусу забралі тэлефон. Дэпутат кажа, што пасьля таго, як міліцыя мабільнік вярнула, у ім сын знайшоў два «жучкі».
«Павезьлі нас у Баранавічы на паліграф, — працягвае Валер расказваць пра свае прыгоды з ГУБАЗіКам. Адну брыгаду зь Берасьця задзейнічалі, адну зь Бярозы, яшчэ трэцюю з Баранавічаў. Прынялі нас, як злосных парушальнікаў. І нічога ў іх на тым паліграфе не атрымалася. Падключылі палец да камп’ютара і пачалі распытваць, ці трымаў я ў руках балёнчык з фарбай, ці мо ведаю, хто фарбаваў. Ці гавару я праўду міліцыі. Па тры кругі адны і тыя ж пытаньні, і нічога. Два на палец датчыкі, яшчэ на грудзі, на руку. І нічога. А назад не павезьлі, толькі на цягнік у Баранавічах пасадзілі».
«Галасаваў за Ціханоўскую. У нас хіба быў выбар?»
Выбары 9 жніўня ў Кабаках прайшлі таксама «весела». Дэпутат кажа, што яго хацелі пакінуць на працы, нават наўмысна паставілі дзяжурствы на 9 і 10 жніўня. Але «нічога ў іх не атрымалася».
«Мы з прыяцелем маім пайшлі на ўчастак, — расказвае Валер пра выбарчы вечар. — Яны нам не давалі пратакол выніковы сфатаграфаваць. Пратаколы ж заўсёды на дзьвярах вывешвалі, а тут няма яго. Спэцыяльна прыехаў без 15 хвілін восем, прагаласаваў і кажу — давайце пратакол сфатаграфаваць. Выклікалі міліцыю на нас у выніку. Але пратакол мы сфатаграфавалі ўсё адно. За гэтага... (фразэалягізм. — РС), мусіць, 370 галасоў было, а за Ціханоўскую 170 недзе».
У такія вынікі дэпутат ня верыць. Кажа, што людзі паўсюль галасавалі за Ціханоўскую, і іх пэўна больш, чым тыя 170 галасоў, якія ёй налічыла выбарчая камісія.
Цяпер, па словах Валера Білібухі, людзі ў Кабаках і навакольных вёсках падзяліліся. Палова падтрымлівае дзейную ўладу, палова супраць. Ад гэтага першыя месяцы пасьля выбараў узьнікалі канфлікты і спрэчкі. Цяпер на вёсцы стала цішэй. Але пра сытуацыю ў краіне, пра колькасьць затрыманых і загінулых ведае ня так шмат людзей, як дэпутату хацелася б. Валер наракае на дзяржаўную прапаганду. Кажа, што раней яшчэ можна было выпісаць недзяржаўныя газэты, а цяпер засталася толькі СБ.
«У нас спакойна, у прынцыпе, тут было, — кажа Валер. — Людзі наглядзяцца тэлевізара і вераць. Хто тут інтэрнэт чытае! А вось у Бярозе выходзілі людзі, шмат сабралася. 120 чалавек схапілі за два дні. І сына майго. Але толькі 12 жніўня. Ён у ЖКГ працаваў на сьмецьцявозе. То ехаў, людзям пасыгналіў, яго і зьнялі. Пратакол склалі і штраф. Стварыў аварыйнае становішча, маўляў. 540 рублёў, ці што. Я на адпачынак грошы атрымаў, то заплацілі».
У вёсцы Жычын
Валер Білібуха таксама расказвае, што пратаколы на сына некалькі разоў перапісвалі, але абышлося без пазбаўленьня правоў кіроўцы. Затое з працы звольнілі. Цяпер сын працуе на таксоўцы, атрымаў правы на кіраваньне фурай і чакае паляпшэньня сытуацыі з эпідэміяй, каб ехаць на працу за мяжу.
«Я за Ціханоўскую галасаваў, у нас хіба быў выбар? — запальваючы чарговую папяросу, працягвае дэпутат. — Выбару ў нас не было. А цяпер гэта ўвогуле беззаконьне. Уладу ўтрымліваюць сілавым шляхам. Але яны доўга не ўтрымаюцца. Да лета гэтае пытаньне вырашыцца. Тым больш у Расеі ўжо людзі паўсталі, усё хутка скончыцца».
«Дзякуй добрым людзям»
Валер ведае і пра лягер у Слуцку, і пра намеры ўлады пераабсталяваць «Воўчыя норы» (калёнія ля Івацэвічаў. — РС). Яны ад Кабакоў зусім блізка. Кажа, што часта кантактуе з жонкай Паўла Севярынца Вольгай. Сам Севярынцу пісаць у СІЗА пабойваецца, «бо я як нешта напішу на эмоцыях, то яшчэ і яму, і сабе нашкоджу». Таму вырашыў лепш дапамагаць па магчымасьці сям’і палітвязьня.
Валер Білібуха ў сваёй хаце пасьля пажару
«Але так агулам я вам скажу, што ў людзей вочы ўсё ж адкрыліся, — кажа дэпутат. — Асабліва як гэтыя зьверствы пачаліся ў Менску, як людзей хапаюць, рэпрэсуюць. І зарплаты ж не растуць ніяк. Як было 300 рублёў два гады таму, то так і засталося. Нічога ж не мяняецца. Таму ўсё будзе добра».
Аптымізму адзінага апазыцыйнага дэпутата краіны можна толькі пазайздросьціць. Тым больш што ў самога Валера Білібухі зусім нядаўна згарэла хата. Засталіся толькі сьцены ды падлога, яны накрытыя цяпер часовым дахам з дошак і цыраты.
Хата Валера Білібухі пасьля пажару
«Загарэлася з гарышча, — расказвае Валер. — У мяне кацёл на дровах і на газе. Я ўначы на газе ацяпляў, а днём яшчэ падцяпляў. Недзе быў перапад тэмпэратур, труба і лопнула. Умомант згарэла ўсё, 18 студзеня. Але хачу сказаць вялікі дзякуй пажарным нашым, хлопцы спрацавалі прафэсійна. Я ім вельмі ўдзячны. Хутка прыехалі, іх выклікалі людзі. У мяне нават рукі трэсьліся, ня мог сам пазваніць. І лясгасу свайму Івацэвіцкаму таксама падзякую, вельмі дапамаглі мне. Вельмі ўдзячны і людзям, якія дапамаглі, і аднавяскоўцам».
Дэпутат перакананы, што пажар быў выпадковасьцю, хоць па вёсцы і ішлі чуткі пра падпал. Цяпер выбарнікі з Кабакоў і ваколіц кідаюць яму на картку, хто колькі можа. Новыя выбары ў мясцовыя саветы ўжо праз год. Валер Білібуха зьбіраецца ўдзельнічаць у іх «жэстачайшым чынам».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Адзіны абраны апазыцыйны дэпутат расказаў, як улады прапусьцілі яго ў сельсавет