На мінулым тыдні ў «ДНР» адмянілі другую дзяржаўную мову, украінскую. Тлумачыць карэспандэнт Радыё Свабода Дзьмітрый Кірылаў.
Мясцовы «народны савет», як заўсёды аднагалосна, прагаласаваў за «ініцыятыву Кіраўніка ДНР па ўнясеньні зьмяненьняў у канстытуцыю» — з 10-га артыкулу прыбралі згадку пра ўкраінскую мову, а заадно ўнесьлі зьмены ў заканадаўства аб адукацыі. Цяпер у бюджэтных адукацыйных установах вучыць у Данецку будуць выключна на расейскай.
Адмена ўкраінскай мовы некалі была адным з «пасланьняў» з Данецку напярэдадні саміту кіраўнікоў дзяржаў «нармандзкага фармату» ў Парыжы. Тады Масква грала ролю добрага паліцыянта, а кіраўніцтва самаабвешчаных рэспублік Данбасу злога — цалкам сынхронна дэманстравала сваю непрымірымасьць і «самастойнасьць». 2 сьнежня 2019 году перад самым самітам адзін з кіраўнікоў «ДНР» Дзяніс Пушылін ў Данецку прапанаваў адмяніць ўкраінскую мову як дзяржаўную. Тады ж на цэнтральнай плошчы Данецку — імя Леніна — спусьцілі сьцяг «ДНР» і паднялі сьцяг Расеі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Сьведка ў справе малайзійскага «Боінга» расказаў пра супрацоўнікаў ФСБ, якія знаходзіліся побач з «Букам»Цяпер, у сакавіку, сьцяг Расеі паднялі на новым месцы — побач са сьцягам «ДНР» над кантрольна-прапускным пунктам ўезду і выезду ў Горлаўцы. І менавіта цяпер, праз тры месяцы пасьля «ініцыятывы кіраўніка», падчас падрыхтоўкі новага саміту ў Бэрліне, прызначанага на красавік, і перамоваў аб абмене палоннымі, які павінны адбыцца нібыта ўжо ў сакавіку, мясцовы «народны савет» раптам пачаў галасаваць за зьмены «канстытуцыі» і падымаць новыя сьцягі Расеі пад кананаду на фронце, у тым ліку і на Горлаўскім кірунку.
У так званай «Луганскай Народнай Рэспубліцы» ўкраінская мова фармальна захоўвае статус лругой дзяржаўнай, хоць «афіцыйнай» мовай зьяўляецца толькі расейская.
Мясцовыя жыхары ў «ЛНР», 23 лютага 2020
«У цяперашні час згодна з артыкулам 10 канстытуцыі ДНР дзяржаўнымі мовамі зьяўляюцца расейская і ўкраінская. Аднак ужываньне ўкраінскай мовы як дзяржаўнай не знайшло сваёй практычнай рэалізацыі за пэрыяд з 14 траўня 2014 году да гэтага часу», — гаворыцца ў адмысловай заяве на сайце «народнага савету ДНР» з нагоды рэзананснага галасаваньня.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: У Докшыцах скасавалі канцэрт сьпевака, якога крытыкавалі за ўсхваленьне «русского мира» і «блатной рамантыкі»14 траўня 2014 году, апошні тыдзень перад апошнім званком, у Данецку працавалі 34 школы і 750 клясаў з украінскай мовай навучаньня. Мэр Данецку Аляксандар Лук’янчанка ў 2013 годзе казаў пра амаль 30 працэнтаў дзяцей, якія навучаюцца на ўкраінскай мове ў школах, і 48 працэнтах — у дзіцячых садках. Амаль усе ўкраінскія школы і клясы працягнулі працу, нягледзячы на зьмену ўлады.
Вясной 2015 году ўсе бацькі дзяцей, якія працягвалі навучаньне на ўкраінскай мове, павінны былі напісаць заяву пра тое, ці жадаюць яны гэтага і ў будучыні. Нягледзячы на тое, што пасьля ўсё школы перавялі на расейскую мову, украінскамоўныя клясы захоўваліся.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Грамадзяніна Беларусі перадалі ў «ДНР» падчас абмену палонныміУвесь 2014-2015 навучальны год вучні і настаўнікі карысталіся школьнымі бібліятэкамі і старымі падручнікамі, пры гэтым было строга забаронена выдаваць на рукі падручнікі па ўкраінскай гісторыі і геаграфіі.
Усе спрэчныя з пункту гледжаньня ўладаў тэмы на геаграфіі і гісторыі былі заменены на ўрокі, зьвязаныя з «родным краем». У верасьні 2015-га двума афіцыйнымі гуманітарнымі канвоямі ў самаабвешчаную «ДНР» завезьлі новыя падручнікі — пад праграмы, уніфікаваныя з расейскімі. У 2016-м перад пачаткам навучальнага году «міністар адукацыі ДНР» Ларыса Палякова адрапартавала пра закрыцьцё ўсіх украінскіх клясаў у сувязі з «адсутнасьцю жадаючых».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Расейскія пашпарты атрымалі 125 тысяч жыхароў «ДНР» і «ЛНР»Але нават нягледзячы на ўсё гэта ўкраінская мова ў школах прысутнічала. Раз на тыдзень у малодшых клясах, напрыклад, праводзілі адзін урок: 20 хвілін на мову, 20 — на літаратуру. У старэйшых таксама быў адзін сумешчаны ўрок украінскай мовы і літаратуры. На неафіцыйным рынку адукацыйных паслуг рэпэтытары па ўкраінскай мове самыя дарагія — бяз мовы цяжка атрымліваць адукацыю ва ўкраінскіх ВНУ, паток абітурыентаў з Данбасу ў Кіеў, Харкаў і Адэсу па-ранейшаму ёсьць — для такіх хлопчыкаў і дзяўчынак існуюць дзяржаўныя льготныя праграмы.
Цяпер — каб выканаць рашэньне «народнага савету» — гэты адзіны ўрок украінскай ў школах адменяць.
Адмена ўкраінскай мовы як дзяржаўнай прынясе жыхарам «ДНР» пэўныя праблемы. Пра гэта цяпер шмат пішуць у данецкіх групах у сацыяльных сетках. Большасьць дакумэнтаў на кватэры, шлюбы, нараджэньні, сьмерці і зямельныя ўчасткі ў людзей заставаліся з даваенных часоў — гэта значыць на ўкраінскай мове. Дагэтуль такія дакумэнты выкарыстоўваліся без праблем як складзеныя на «другой дзяржаўнай» мове. Цяпер іх давядзецца перакладаць.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: 500 за сэпаратыстаў, 300 за Ўкраіну — як беларусы ўдзельнічаюць у канфлікце на Данбасе