Культура

«Хто ня скача, зразу ў рай», — у інтэрнэце прапанавалі неэкстрэмісцкія варыянты забароненай крычалкі

Францускі навуковец і літаратар Блез Паскаль, партрэт работы Філіпа дэ Шампеня

За «экстрэмісцкі» арыгінал крычалкі пагражае штраф ад ад 10 да 50 базавых велічынь альбо адміністрацыйны арышт.

Крычалка «Хто ня скача, той м...ль» стала шырока вядомая пасьля Эўрамайдану і Рэвалюцыі годнасьці 2014 году ў Кіеве. Увесну 2015 году група маладзёнаў выкарыстала крычалку з такім тэкстам падчас сьвяткаваньня Дня Волі ў Менску — Рэспубліканская экспэртная камісія прызнала відэа пра гэта экстрэмісцкім, але сама крычалка заставалася легальнай. 23 верасьня суд Цэнтральнага раёну Менску прызнаў крычалку экстрэмісцкай.

24 кастрычніка крычалка зьявілася ў беларускім сьпісе экстрэмісцкіх матэрыялаў: яна лічыцца экстрэмісцкай «незалежна ад носьбіта інфармацыі (сьцягі, транспаранты, вымпелы, эмблемы, шаўроны, нашыўкі, стыкеры, налепкі, значкі, элемэнты адзеньня, прадметы быту і да таго падобнае), а таксама створаны і разьмешчаны ў якасьці прадукцыі для сродкаў масавай інфармацыі (у любых падзеях, сцэнах, эпізодах, і кадрах), а роўна сама гукавая абалонка тэксту, вымаўленая ў выглядзе словаў, якія могуць суправаджацца дзеяньнямі ці зьявамі, а роўна трансьляцыя вымаўленага тэксту з аўдыёносьбітаў».

У шэрагу беларускіх СМІ цяпер ужываюць фармулёўку «Хто ня скача, той [рускі]» (і называюць крычалку «русафобскай»). Карыстальнікі сацсетак жа адзначылі, што забароненыя не асобныя словы з крычалкі (у тым ліку ня слова «маскаль»), а толькі крычалка цалкам, і толькі ў «расейскім» варыянце (а не варыяцыях зь іншых краінаў). У сацсетках прапануюць іншыя варыянты, як то:

Іншыя падобныя фразы не забароненыя, таму карыстальнікі прыйшлі да высновы, што яе можна мадыфікаваць, як то «Дзякую табе, Божа, што я скачу» (ва Ўкраіне прадаюцца розныя віды адзеньня з надпісам падзякі Богу за непрыналежнасьць да маскалёў).

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Бульбаш» — гэта абраза? А «маскаль», «жыд» і «нігер»? Інстытут мовазнаўства даў афіцыйны адказ

Само слова «маскаль» (вядомае прынамсі з XIV ст. у значэньні «жыхар Масковіі» або расейскі вайсковец царскіх часоў), паводле экспэртызы дзяржаўнага Інстытуту мовазнаўства НАН Беларусі, ня ёсьць абразьлівым аўтаматычна: яно цяпер мае «выразна нэгатыўную канатацыю», але выявіць абразьлівы характар можна толькі пры ўжываньні ў пэўным тэксьце, у канкрэтнай камунікатыўнай сытуацыі.

Але ў сьпісе матэрыялаў ёсьць яшчэ адна забароненая незалежна ад носьбіту фраза на ўкраінскай мове, якая перакладаецца як «Ня важна, маскаль ты ці не. Галоўнае, каб не маскаль».

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Каму яшчэ нельга скакаць? Што такое «экстрэмісцкі матэрыял» у Беларусі — 10 прыкладаў