Лідэры правацэнтрысцкай кааліцыі — старшыня АГП Анатоль Лябедзька, кіраўнік руху «За свабоду» Юрась Губарэвіч і сустаршыня БХД Віталь Рымашэўскі — вярнуліся з паездкі ў ЗША, дзе сустракаліся зь вядомымі палітыкамі, адказнымі супрацоўнікамі Дзярждэпартамэнту і прадстаўнікамі беларускай дыяспары.
Размовы пра Беларусь далі пэўны вынік, заявілі апазыцыянэры на прэсавай канфэрэнцыі ў офісе АГП 23 траўня.
Слуханьні па Беларусі ў Кангрэсе — рэальнасьць
Анатоль Лябедзька сказаў, што амэрыканскія кангрэсмэны-рэспубліканцы Крыстафэр Сміт і Джон Шымкус зацікавіліся прапановай беларускіх гасьцей правесьці ў Кангрэсе слуханьні па праблемах адносін зь Беларусьсю. «Нам адказалі, што гэта магчыма, цікаўнасьць да Беларусі ёсьць». Неабходнымі ўмовамі правядзеньня такіх слуханьняў старшыня АГП назваў зацікаўленасьць і актыўнасьць дэмакратычных сіл Беларусі ды інтарэс беларускай дыяспары ў ЗША — выбарцаў, да якіх прыслухоўваюцца амэрыканскія палітыкі.
Бакі дамовіліся, што будуць рыхтаваць такія слуханьні з разьлікам на восень 2018 году.
Акт аб дэмакратыі ў Беларусі не адменяць
Перад паездкай у ЗША беларускія апазыцыянэры чулі, што адміністрацыя Дональда Трампа нібыта зьбіраецца адмяніць Акт аб дэмакратыі ў Беларусі, прыняты на пачатку 2000-х гадоў дзеля стымуляваньня палітычных рэформаў у краіне.
«Нас запэўнілі, што ёсьць разуменьне, што пакуль гэта немагчыма. Вядома, што беларускі МЗС гэтага дамагаецца, кажа, што Акт не дазваляе разьвіваць узаемныя адносіны. Але пакуль ён будзе дзейнічаць, бо прагрэсу ў палітычным рэфармаваньні ў Беларусі амэрыканцы не назіраюць», — кажа Анатоль Лябедзька.
Паводле палітыка, беларусы пераконвалі амэрыканскіх чыноўнікаў і кангрэсмэнаў, што варта далей дапамагаць дэмакратычнай супольнасьці ў Беларусі ды незалежным мэдыям.
«Мы распавядалі і пра „Белсат“, пра закрыцьцё сайту Charter97, пра праблемы праваабаронцаў, пра справу незалежных прафсаюзаў. Падтрымка будзе».
Паводле Лябедзькі, мэсыдж ЗША ў выглядзе ўвагі да Беларусі патрэбны, «каб захаваць лічбу ў 30–40% дэмакратычна настроеных беларусаў». Калі ж у Беларусі ня будзе прысутнасьці Эўропы, ЗША, Эўразьвязу, дык, паводле Анатоля Лябедзькі, «тут яшчэ больш будзе „русского мира“».
Анатоль Лябедзька, Юрась Губарэвіч і Віталь Рымашэўскі падчас візыту ў Вашынгтон
Юрась Губарэвіч да гэтага дадаў, што пакуль Беларусь не ўспрымаецца амэрыканскім істэблішмэнтам асобна ад Расеі, таму беларускім дэмакратычным палітыкам варта больш актыўна працаваць з амэрыканскімі палітыкамі, абмяркоўваць зь імі пэрспэктывы Беларусі як самастойнай дзяржавы. Амэрыканцаў вельмі цікавіць, ці ня ёсьць Беларусь «марыянэткай у плянах Расеі па ваеннай агрэсіі супроць суседніх дзяржаў, у тым ліку Ўкраіны», сказаў Юрась Губарэвіч.
Я б не выключаў сустрэчы Трампа з Лукашэнкам, — віцэ-прэзыдэнт Atlantic Council
Ці магчымая сустрэча Дональда Трампа з Аляксандрам Лукашэнкам?
Віталь Рымашэўскі мяркуе, што пакуль такая сустрэча немагчымая, бо не стаіць на парадку дня ўладаў ЗША.
Анатоль Лябедзька лічыць, што калі задаць пытаньне Трампу пра Лукашэнку, той будзе ў разгубленасьці.
«Чаму я лічу, што ён не зразумее, пра каго гаворка? Бо Беларусь пад кіраўніцтвам Лукашэнкі апынулася на міжнароднай узбочыне. Замест таго каб будаваць з ЗША нармальныя адносіны, каб прыцягваць ад іх мільярды даляраў інвэстыцый, 24 гады Лукашэнка разбураў нашы стасункі. Мы нават амбасадараў ня маем, і гэта па віне Лукашэнкі», — кажа старшыня АГП Анатоль Лябедзька.
Юрась Губарэвіч лічыць, што перадумовай такой сустрэчы павінны стаць эканамічныя і палітычныя рэформы ў Беларусі, у тым ліку выбарчая, што дазволіла б беларусам вольна абіраць кіраўніцтва краіны і сапраўдны парлямэнт. Але, лічыць палітык, на гэта Аляксандар Лукашэнка сьвядома не ідзе.
«Лукашэнка хоча захаваць статус-кво, але гэта немагчыма зрабіць у ізаляцыі. Нават Расея перастае быць донарам Беларусі».
Лябедзька: «Да 90% маладых беларусаў хацелі б вярнуцца»
Паводле Віталя Рымашэўскага, у ЗША жывуць «некалькі соцень тысяч» беларусаў, зь дзясяткамі зь іх лідэры правацэнтрысцкай кааліцыі бачыліся і кантактавалі ў Вашынгтоне і Нью-Ёрку.
«Але, на жаль, ня ўсе зь беларусаў у ЗША далучаюць сябе да беларусаў. Некаторыя далучаюцца да дзейнасьці расейскай дыяспары, што вельмі прыкра і сумна. Таму падтрымка нацыянальных цэнтраў беларусаў у ЗША — гэта адна з задач, якія мы перад сабой ставім», — сказаў Віталь Рымашэўскі. Паводле сустаршыні БХД, беларускі ўрад зусім не дапамагае дыяспары, у тым ліку не стварае ўмоваў для вяртаньня беларусаў на радзіму.
«Да 90% маладых беларусаў хацелі б вярнуцца, распачаць тут уласны бізнэс», — такую выснову па выніках сустрэч з суайчыньнікамі зрабіў Анатоль Лябедзька. «Але замест падтрымкі на радзіме гэтых людзей запісалі ў дармаеды і патрабуюць грошай», — абураўся Віталь Рымашэўскі.
Паводле Анатоля Лябедзькі, грошы на паездку трох апазыцыйных палітыкаў у ЗША даваў не Дзярждэпартамэнт гэтай краіны. «Адзін беларус даў грошы на квіткі, другі — на пражываньне».