Удзельніцы перадачы — беларуская мусульманка Раяна Вольга Чарных, кіраўніца праграмы «Ла Страда Беларусь» па бясьпечнай міграцыі Алена Несьцярук і журналістка Адарʼя Гуштын.
«Калі мы прыходзім у іслам, мы самі вырашаем апранаць хустку ці не»
Ганна Соўсь: Нагодай для дыскусіі стала аўтарская калёнка журналісткі агенцтва «Мінск-Навіны» Любові Ягоранкавай «Синенький скромный платочек», якая выклікала шырокі розгалас у сеціве. Журналістка задае і спрабуе знайсьці адказ на пытаньне, што прымушае славянак насіць хіджабы, і разважае пра матывацыю і будучы лёс беларусак, якіх яна цяпер бачыць у мусульманскай вопратцы на вуліцах Менску. Я запрашала спадарыню Ягоранкаву ўзяць удзел у нашай дыскусіі, але яна адмовілася, спаслаўшыся на занятасьць.
Вольга, вы даволі даўно сьвядома прынялі іслам, потым выйшлі замуж за мусульманіна, цяпер жывяце ў Каіры, гадуеце сына. У вас прыняцьце ісламу папярэднічала шлюбу. Часьцей здараецца наадварот. Як бы вы каротка адказалі на правакатыўнае пытаньне журналісткі, што прымушае славянак адзець хіджаб?
Раяна Вольга Чарных
Вольга Чарных: Шчыра кажучы, я не лічу, што нешта ўвогуле прымушае. Бо для нас, беларускіх мусульманак, апранаць ці не апранаць хустку — гэта справа асабістага выбару. Калі мы прыходзім у іслам, калі мы выбіраем сабе гэтую рэлігію, мы самі вырашаем апранаць нам хустку ці не, адпавядае гэта нашаму сьветапогляду ці не. Я ведаю вельмі шмат дзяўчынак-мусульманак у Беларусі, якія хіджаб, увогуле хустку ці закрытую вопратку не апранаюць па нейкіх сваіх прычынах. То бок казаць пра тое, што гэта тэндэнцыя, я не магу.
ведаю вельмі шмат дзяўчынак-мусульманак у Беларусі, якія хіджаб, увогуле хустку ці закрытую вопратку не апранаюць
Канешне, бываюць сытуацыі, мы пра іх ведаем, калі жанчыны-немусульманкі, хрысьціянкі выходзяць замуж за мусульман і пераяжджаюць у розныя мусульманскія краіны, і часамі іх мужы прымушаюць іх закрываць галаву, насіць хустку ці закрытую вопратку і так далей, што абсалютна не адпавядае ісламскай маралі перадусім. То бок гэта ніякім чынам не зьвязана з рэлігіяй — гэта зьвязана перадусім з поглядам непасрэдна асобна ўзятага чалавека. Таму што іслам кажа нам пра тое, што прымусу ў рэлігіі няма.
Калі я, хрысьціянка, выйшла замуж за мусульманіна, ён ня мае права прымусіць мяне рабіць штосьці, што мне не падабаецца, толькі таму, што я — ягоная жонка і я мушу яго слухацца, таму што прымусіць прыняць рэлігію ці выконваць нейкія рэлігійныя правілы ён проста не можа. Таму, напрыклад, мой муж, калі да яго сябры зьвяртаюцца з просьбай дапамагчы знайсьці сабе жонку і гэтак далей, ён кажа, што жонка зь іншай краіны, ці славянка, ці эўрапейка — гэта вельмі вялікія праца. Таму што гэта зусім іншы сьветапогляд, зусім іншая мэнтальнасьць, гэта трэба разумець. Была сытуацыя, калі мужчына нам тэлефанаваў і прасіў нейкім чынам паўплываць на яго жонку, паколькі яна ня хоча апранацца сьціпла і г.д.. Мы яму шчыра сказалі: ты бачыў, зь кім ажаніўся, і цяпер ты мусіш несьці адказнасьць за свой выбар.
Калі я, хрысьціянка, выйшла замуж за мусульманіна, ён ня мае права прымусіць мяне рабіць штосьці, што мне не падабаецца
Падсумоўваючы, у кожнай дзяўчыны гэта свае асабістыя прычыны. Казаць пра тое, што гэта нейкі прымус, што нас хтосьці змушае, я не магу. Больш за тое, я прачытала ў артыкуле, што гэта нейкая мода — апранаць хіджаб і знайсьці сабе багатага мужа з-за мяжы, з арабскай краіны. Па шчырасьці, за 7 гадоў у ісламе, камунікуючы вельмі шчыльна з мусульманкамі ў Беларусі — беларускамі, татаркамі, якія менавіта апранаюць хіджаб — я ніколі ня чула, каб дзяўчына апранула хустку менавіта для таго, каб выйсьці замуж. І яшчэ, каб яна аб гэтым адкрыта размаўляла дзесьці ў тралейбусе, з журналісткай.
Ганна Соўсь: Вольга, вы кажаце пра беларускіх мусульманак. Ясна, што даволі складана ацаніць гэтую лічбу, але тым не менш — гэта сотні, тысячы, колькі іх можа быць?
Вольга Чарных: Ня тысячы, нават ня сотні. У асноўным гэта, канешне, татаркі ці дзяўчыны, якія маюць татарскія карані. Я бы сказала, што беларускіх мусульманак можа быць па-над дзьве сотні. Я асабіста ведаю каля 200 дзеўчын, этнічных беларусак.
«Я ведаю прыклад, калі мужчына прыняў іслам, таму што ён пакахаў жанчыну-мусульманку»
Ганна Соўсь: Адарʼя, на сваёй старонцы ў Фэйсбуку вы наступным чынам пракамэнтавалі згаданую публікацыю: «Беларускі прымаюць іслам, таму што насамрэч яны дармаедкі. За халяву гатовыя прадацца! Гэта я вам у двух сказах пераказала калёнку журналісткі «Мінск-Навіны». Пад вашым допісам узьнікла бурная дыскусія. Чаму вам падаліся спрэчнымі аргумэнты журналісткі? Як бы думаеце, у якой ступені гэтая пазыцыя адлюстроўвае стаўленьне беларускага грамадзтва да гэтай зьявы? Не такой распаўсюджанай, як выглядае.
Адарʼя Гуштын
Адарʼя Гуштын: Мне падаецца, што журналістка «Мінск-Навіны» заняла такую папулісцкую пазыцыю, якая, сапраўды, папулярная ў нашым грамадзтве. Гэта мяне ня тое, каб абурыла, я з іроніяй паставілася да гэтай калёнкі. Я думаю, яна вельмі непрафэсійная, і, сапраўды, яна паказвае толькі адзін матыў, чаму жанчыны прымаюць іслам. Такі момант ёсьць, некаторыя ў пошуку лепшага жыцьця едуць за мяжу, у тым ліку і ў мусульманскія краіны, але гэта толькі адна з прычынаў.
жыцьцё больш разнастайнае, чым журналістка «Мінск-Навіны» паспрабавала вызначыць
Значна больш распаўсюджана, калі жанчына знаёміцца з мужчынам-мусульманінам, у іх пачуцьці, яны вырашаюць ажаніцца, і калі пытаньне веры сапраўды істотнае, тут ужо трэба, каб хтосьці саступіў, калі яны вырашаюць, што павінна быць адна рэлігія ў сямʼі. Журналістка не прывяла розныя прычыны, чаму жанчыны могуць прымаць іслам. Тым больш, прыклад Вольгі кажа пра тое, што яна сьвядома перайшла ў іслам, яшчэ не будучы замужам. Больш за тое, я ведаю прыклад, калі мужчына прыняў іслам, таму што ён пакахаў жанчыну-мусульманку.
Таму жыцьцё больш разнастайнае, чым журналістка «Мінск-Навіны» паспрабавала вызначыць. Даволі такі тэндэнцыйны допіс, і ў мяне ў камэнтарах некаторыя нават абвінавачваюць у расізьме, канешне, я так катэгарычна пытаньне не ставіла б, але, безумоўна, такі погляд — неталерантны і ў нейкім сэнсе абражае мусульманак.
«Трэба, зьняўшы ружовыя акуляры, паглядзець на тое, што гэта будзе за краіна, якія будуць там традыцыі»
Ганна Соўсь: Алена, як кіраўніца праграмы «Ла Страда Беларусь» па бясьпечнай міграцыі, наколькі вы падзяляеце асьцярогі журналісткі Любові Ягоранкавай, што да лёсу беларусак, якія выходзяць замуж за мусульман і пераяжджаюць у краіны, дзе спавядаюць іслам? Самая галоўная асьцярога яе палягае ў тым, што жанчыны пазбавяцца «галоўнай прывілеі славянскай жанчыны — свабоды», і ўсё будуць рабіць з дазволу мужа, і вяртаньне на радзіму, калі там не спадабаецца жыцьцё, будзе праблематычным. Якая пазытыўная, а якая нэгатыўная статыстыка ў такіх сытуацыях?
Алена Несьцярук. Фота "Минск-Новости".
Алена Несьцярук: Статыстыкі, колькі шлюбаў зьяўляюцца няўдалымі ў жанчын, якія выйшлі замуж і паехалі ва ўсходнія краіны, не існуе. Канешне, усе, хто ўступае ў шлюб з прадстаўнікамі розных нацыянальнасьцяў, заўсёды адчуваюць дадатковую псыхалягічную нагрузку, таму што ўсё-такі ёсьць розьніца ў мэнталітэце, традыцыях, рэлігіях, культурах. Гэта зьвязана ня толькі са шлюбамі з мусульманамі і выездам у такія краіны, як ААЭ, Лібан і Іран. Нават з выездам у эўрапейскую краіну жанчына сутыкаецца з тым, што з прычыны розьніцы ў традыцыях часам складана адаптавацца. Канешне, ёсьць дадатковыя складанасьці, калі зьяжджаюць жанчыны ва ўсходнія краіны, таму што ўсё ж тут розьніца мэнталітэтаў бывае вельмі вялікай.
Нават з выездам у эўрапейскую краіну жанчына сутыкаецца з тым, што з прычыны розьніцы ў традыцыях часам складана адаптавацца
І перад тым, як выходзіць замуж за грамадзян гэтых краінаў, заўсёды кажам, зьезьдзіце і паглядзіце, ці зможаце вы наогул адаптавацца і жыць там, таму што ўсё ж мы і па-рознаму апранаемся і да шмат чаго іншага. Выяжджаючы да іншай краіны, трэба разумець, што для таго, каб там адаптавацца, ты павінен кіравацца традыцыямі. Гэта яшчэ залежыць ад таго, якая сям’я таго чалавека, зь якім вы зьбіраецеся рэгістраваць шлюб.
Вельмі многія жанчыны распавядаюць пра тое, што калі яны знаёмяцца са сваім мужам у Беларусі (напрыклад, ён тут вучыцца), яны рэгіструюць шлюб і некаторы час жывуць тут, то ў Беларусі ён больш прытрымліваецца традыцыяў нашай краіны, і тут адносіны складаюцца добра. Але прыяжджаючы жыць у краіну мужа, на яго радзіму, многія сутыкаюцца з праблемамі, таму што цісьне сям’я, атачэньне, ад мужчыны чакаюць, што ён будзе сябе паводзіць так, як прынята ў яго ў краіне.
І тут многія беларускі разумеюць, што, напэўна, такая сытуацыя ім ня вельмі пасуе. І, канешне, ёсьць праблемы, што складана бывае ня проста зьехаць. Часьцей за ўсё складнасьці зьвязаныя з тым, што калі зьяўляюцца дзеці ў такім шлюбе, і калі адбываецца развод, яны застаюцца з мужам і жанчына не жадае зь імі разьвітвацца, можа таксама застацца ў гэтай краіне жыць, ці нават не даводзіць справу да разводу, разумеючы, што ня хоча пакідаць дзяцей і зьяжджаць да сябе на радзіму. Нашы жанчыны, зьяжджаючы ў іншую краіну, часта ня ведаюць законаў, мовы гэтай краіны. Рэгіструюць тут шлюб, але шлюб павінен быць легалізаваны ў іншай краіне. І калі шлюб не легалізуюць, фактычна для гэтай краіны яна нават ня жонка гэтага мужчыны.
трэба, зьняўшы ружовыя акуляры, паглядзець на тое, што гэта будзе за краіна, якія будуць там традыцыі
Часам нават былі такія выпадкі, калі не афармляліся там ніякія дакумэнты, жанчына знаходзілася на тэрыторыі краіны некаторы час нелегальна, і пры гэтым у яе ўжо нараджалася дзіця, і канешне, калі знаходзісься нелегальна на тэрыторыі краіны, тваё дзіця нават не запісанае, няма ніякіх дакумэнтаў, якія пацьвярджаюць, што гэта тваё дзіця, фармальна нават шлюбу няма, і выехаць і табе, і дзіцяці вельмі складана. Тут трэба, зьняўшы ружовыя акуляры, паглядзець на тое, што гэта будзе за краіна, якія будуць там традыцыі, з чым ты можаш сутыкнуцца і ці гатовая ты прыняць гэтага мужчыну з усім тым атачэньнем, у якім ты будзеш жыць.
«Беларуская талерантнасьць — гэта міт»
Ганна Соўсь: На вуліцах Менску адрозна ад большасьці эўрапейскіх сталіцаў ня так шмат сустрэнеш тых, хто выразна адрозьнівацца паводле вопраткі, колеру скуры, рэлігійных праяваў. Лёгка быць талерантным, калі вакол амаль усе такія як ты. Наколькі нецярпімыя беларусы? Вольга, як часта вам даводзілася сутыкацца зь нецярпімасьцю, неталерантнасьцю суайчыньнікаў?
Your browser doesn’t support HTML5
«Ня раю хрысьціянкам выходзіць замуж за арабаў», — беларуска пра жыцьцё ў Беларусі і Эгіпце
Вольга Чарных: Вярнуўшыся пасьля доўгага жыцьця за мяжой у Беларусь, ужо будучы мусульманкай, я зразумела, што беларусы — не талерантныя абсалютна. Беларуская талерантнасьць — гэта міт. На жаль, я мушу гэта канстатаваць. Гэта не толькі сярод людзей з пэрыфэрыі, я маю на ўвазе тых людзей, хто больш звыклы да свайго жыцьця, тых людзей, якія менш адкрытыя сьвету. Гэта ёсьць і ў буйных гарадах. Нецярпімасьць ёсьць, і між іншым менавіта таму я напісала ліст у рэдакцыю да аўтаркі гэтага артыкулу, што вы, калі ласка, ці пераглядзіце свае погляды, ці здыміце артыкул з сайту.
Мы з мужам пасьмяяліся з гэтага. Я яму сказала, што прыняла іслам, каб у яго на шыі сядзець
Яна мне пачала казаць, што калі я вас нечым абразіла, я выбачаюся, але тут не ідзе гаворка, што яна абразіла мяне. Мяне акурат яна не абразіла, таму што мы з мужам пасьмяяліся з гэтага. Я яму сказала, што прыняла іслам, каб у яго на шыі сядзець. Ён пасьмяяўся, сказаў, я ведаў. Проста літаральна за дзень да таго, як гэты артыкул я прачытала, у Харкаве ва Украіне забілі мусульманіна-мараканца, яго забілі за тое, што ён мусульманін і мараканец, разумееце? І таму я запыталася ў аўтаркі, калі заўтра хтосьці прыедзе ў Беларусь, начытаўшыся такіх артыкулаў, маючы ў галаве вось гэты стэрэатып, атакуе майго мужа, і штосьці зь ім здарыцца, хто будзе несьці адказнасьць?
Я даўно ўжо ўсьведамляю, што грамадзтву, беларускаму, эгіпэцкаму, польскаму, няважна, яму трэба кагосьці ненавідзець, то бок канцэнтраваць нэгатыўныя эмоцыі вакол кагосьці. У Беларусі, напрыклад, тэма меншасьцяў, рэлігійных, нацыянальных, сэксуальных, вельмі распаўсюджаная, таму што беларусы даволі замкнуты народ, яны ня так шмат падарожнічаюць, як эўрапейцы, напрыклад, такія open-minded як іншыя нацыі. Мусульмане, арабы ці сэксуальныя меншасьці — мы сталі аб’ектам вось такой агрэсіі. Я гэта адчуваю.
грамадзтву, беларускаму, эгіпэцкаму, польскаму, няважна, яму трэба кагосьці ненавідзець
Такія артыкулы не абражаюць нашыя пачуцьці, мне ўсё роўна, мы перакананыя, што мы верым у Бога, што мы робім правільна. Я шчасьлівая ў сваім шлюбе, я ведаю сотні жанчын-мусульманак, шчасьлівых у шлюбе са сваімі «тыранамі». Нас гэта проста ставіць у сытуацыю небясьпекі. Я б хацела дадаць да нашай суразмоўцы з «Ла Страда», што мой муж на палову мэксыканец. Ён падпісаны на гішпанскія, мэксыканскія суполкі ў Фэйсбуку і чытае там розныя пасты. І яны амаль што ўсюды аднолькавыя: як выйсьці замуж, як разьвесьціся, як забраць дзіцёнка. Гэта не мусульманская краіна — Мэксыка, не мусульманская краіна Гішпанія. Але праблема, што ўсё аднолькавае — як выйсьці замуж, як разьвесьціся, як забраць дзіцёнка. Я б не сказала, што гэта тэндэнцыя менавіта гішпанскіх краінаў, я б не дэманізавала мусульман, таму што гэта небясьпечна перадусім для нас. Мы ніякай небясьпекі для людзей не нясем. Мы — не нейкія тэрарысты, мы — звычайныя людзі, якія хочуць звычайна жыць, будаваць свае сем’і і г.д.
«У беларусаў сапраўды шмат стэрэатыпаў пра мусульман»
Ганна Соўсь: Разам зь беларусамі на тэрыторыі нашай краіны больш за 600 гадоў мірна жывуць татары, мусульмане. Апошнія гадоў сорак у беларускіх ВНУ навучаліся студэнты з мусульманскіх краінаў, і было даволі шмат зьмешаных шлюбаў усе гэтыя гады. Кіраўніцтва Беларусі даволі шмат супрацоўнічае з блізкаўсходнімі дзяржавамі, адпаведна ў Менску ўсё больш і больш можна будзе пабачыць тамтэйшых жыхароў, і напэўна беларусак у мусульманскай вопратцы. Адарʼя, на якія моманты ў гэтай сытуацыі, вы як журналістка зьвярнулі бы ўвагу? І ці варта зьвяртаць увагу?
Адарʼя Гуштын: Беларусь — гэта сьвецкая краіна. Зараз у сеціве абмяркоўваецца гэтае пытаньне, якое ў Беларусі ня так востра праблема стаіць, бо ў нас не так шмат мусульман, асабліва жанчын, якія ў хіджабах, — гэта рэдкасьць. Нават у вялікіх гарадах. Але вы можаце зьвярнуць увагу, што ў эўрапейскіх краінах, напрыклад, ёсьць нават лякальныя забароны, што жанчыны ў такім выглядзе ня могуць выходзіць у грамадзтва. І з боку мусульман, канешне, гэта выклікае нэгатыўную рэакцыю.
У мяне няма адназначнай пазыцыі. Я была сёлета ў Іране, і была вымушаная хадзіць у хіджабе і цалкам адпавядаць сваім выглядам тым нормам, якія прынятыя ў тым грамадзтве. Больш за тое, каб атрымаць візу, я павінна была зрабіць фотаздымак у хіджабе, і каб прайсьці на тэрыторыю амбасады, якая знаходзіцца ў Менску, я таксама павінна была выглядаць паводле мусульманскай традыцыі. І калі я прыходзіла туды проста як журналіст, не за візай, па пытаньнях працоўных, мне таксама сказалі, я павінна выглядаць так, як у іх прынята. Таму нейкія падобныя захады могуць быць прынятыя з боку эўрапейцаў, беларусаў у тым ліку. Вось у мусульманскіх краінах прынятыя такія нормы. Мне асабіста яны не падабаюцца, я не падтрымліваю, мне не падабалася хадзіць у хіджабе, але паколькі я хацела патрапіць у гэтую краіну, мне было цікава, я прыняла іх правілы. Таму калі сёньня ў Беларусі жанчынам-мусульманкам забараняюць фатаграфавацца на пашпарт у хіджабе, і гэта выклікае пэўную незадаволенасьць, я лічу, што мы тут як сьвецкая дзяржава маем рацыю. Таму што ў нашай краіне такія правілы. Тут галоўнае знайсьці вось гэта балянс.
Я была сёлета ў Іране, і была вымушаная хадзіць у хіджабе
У беларусаў сапраўды шмат стэрэатыпаў пра мусульман. Мы іх мала бачым, мала зь імі камунікуем, і навіны, якія найбольш часта трапляюць, зьвязаныя з ісламскімі краінамі, гэта пытаньні небясьпекі. Таму адукацыйная праца можа шмат што зрабіць. Гэта і сустрэчы, на якія прыходзяць мусульмане і расказваюць пра свой лад жыцьця. Я жыла ў інтэрнаце студэнцкім, у нас было шмат мусульман, гэта клясныя людзі, калі ты з імі пачынаеш размаўляць... Проста беларусам трэба больш інфармацыі.
Я веру ў тое, што мы талерантныя людзі, але мы з асьцярогай успрымаем невядомае. Калі мы будзем больш бачыць мусульман, больш у побытавых пытаньнях з імі сутыкацца, я думаю, што сытуацыя будзе зьмяняцца да лепшага, але разам з тым мы — сьвецкая дзяржава, і я б хацела, каб людзі, якія прыяжджаюць у Беларусь, прытрымліваліся б традыцый, і правіл, і законаў нашай краіны. Гэта было б разумна, мне падаецца.
«Сэксуальная эксплёатацыя — гэта праблема не толькі ўсходніх краін, але ўсяго сьвету»
Ганна Соўсь: Алена, з вашага досьведу, калі гэта не добраахвотны шлюб, а пошук працы і прыгодаў у мусульманскіх краінах, на што таксама дарослыя жанчыны маюць права, зь якімі небясьпекамі могуць сутыкнуцца беларускі? Ці былі выпадкі, калі беларусаў і беларусак спрабавала вэрбаваць тэрарыстычная групоўка «Ісламская дзяржава»?
Алена Несьцярук: У нашай арганізацыі не было такіх выпадкаў, калі зьвярталіся б беларусы і беларускі, іх сваякі, з тым, што іх вярбуе тэрарыстычная групоўка «Ісламская дзяржава». А з чым сутыкаюцца беларускі, якія выяжджаюць проста ў пошуках працы, напрыклад, у мусульманскія краіны — напэўна з тым, з чым можна сутыкнуцца пры выезьдзе ў любую краіну.
Жанчына, канешне, не добраахвотна там аказвала сэксуальныя паслугі
У нас былі жанчыны, якія выяжджалі на заробкі ў гэтыя краіны, атрымлівалі прапановы добрай працы, дзе гаварылася пра тое, што яны будуць працаваць у турыстычнай зоне, усё будзе як у сьвецкай дзяржаве, але насамрэч усё заканчвалася іншым, прымусовай сэксуальнай эксплёатацыяй. Калі жанчыны прыяжджалі, у іх не было на руках кантракта, іх сустракалі і проста адвозілі на кватэру, дзе замыкалі. Жанчына, канешне, не добраахвотна там аказвала сэксуальныя паслугі, і з вялікім намаганьнем потым з дапамогай міжнароднай арганізацыі па міграцыі, нашай амбасады, мы спрабавалі дапамагчы вярнуцца такім жанчынам у Беларусь. Сэксуальная эксплёатацыя — гэта праблема не толькі ўсходніх краін, але ўсяго сьвету.
«Чым больш дзяцей, тым больш бязьбедна ты будзеш жыць у старасьці»
Ганна Соўсь: Вольга, што з мусульманскіх сямейных традыцый варта было бы пераняць беларусам, і наадварот, якія беларускія традыцыі маглі бы пасаваць для сямʼі, якая спавядае іслам?
Вольга Чарных: Першае, на што ўсе зьвяртаюць увагу і на што мая мама зьвярнула ўвагу, калі прыехала першы раз у Эгіпет у нашу сям’ю — гэта сямейныя каштоўнасьці. Што сям’я трымаецца адзін за аднаго. Тут у бедных сем’ях нараджаюць вельмі шмат дзяцей не таму, што не ўмеюць карыстацца кантрацэпцыяй, а таму, што яны забясьпечваюць сваю старасьць, сваю будучыню. Чым больш дзяцей, тым больш бязьбедна ты будзеш жыць у старасьці. Не бацькі дапамагаюць, цягнуць дзяцей да сваёй сьмерці, а ўжо з пэўнага моманту дзеці дапамагаюць і забясьпечваюць бацькоў, як, напрыклад, мой муж забясьпечвае маю сьвякроў. Гэта вельмі важна, і гэта для беларусаў было б вельмі карысна цяпер, такія цяжкія часы настаюць, і агульнасусьветны крызыс, і г.д.
Што тычыцца беларускіх традыцый, то я б дадала тут памяркоўнасьць. Таму што арабы, нават больш арабы, не мусульмане, больш экспрэсіўныя, вельмі эмацыйныя яны спачатку зробяць, я пасьля падумаюць.
«Ёсьць мусульманскія краіны, дзе забароненае сьмяротнае пакараньне, адрозна ад Беларусі»
Ганна Соўсь: Адарʼя, вы казалі, што мы насамрэч мала ведаем, як жывуць людзі ў мусульманскіх краінах. Як вам падаецца, якія стэрэатыпы, што да ісламу, шырока распаўсюджаныя ў Беларусі?
Адарʼя Гуштын: Адна з жанчын напісала ў меркаваньнях пад артыкулам, што ў мусульманскіх краінах за тое, што жанчына няправільна апранутая, яе могуць забіць камянямі. Вось я нават ня думала, што такое трызьненьне могуць казаць разумныя людзі. Яшчэ пытаньне ў тым (я была ў многіх мусульманскіх краінах), што яны паміж сабой вельмі адрозьніваюцца. Напрыклад, Турцыя і Іран — гэта вельмі розныя краіны. Альбо яны і Таджыкістан, Казахстан — там па-рознаму да гэтага ўсяго ставяцца. Я ня ведаю, адкуль людзі бяруць інфармацыю, напэўна з нейкіх навінаў пра тэрарыстычныя атакі, пра разводы, і не аналізуюць.
Ёсьць жа мусульманскія краіны, дзе забароненае сьмяротнае пакараньне — больш прагрэсіўна, чым у Беларусі
І нават калі нашы беларусы падарожнічаюць, то гэта, як у Эгіпце, яны трапляюць у турыстычную зону і не выходзяць за яе межы, ня бачаць, як жыве гэтае грамадзтва. Хоць гэта вельмі цікава, там таксама вельмі шмат мяняецца, гэтыя краіны інтэнсіўна разьвіваюцца. Кругагляд людзей трэба пашыраць. А стэрэатыпы вельмі розныя. Сапраўды лічыцца, што жанчыну прымушаюць насіць хіджаб, што яе ня ставяць ні ў што, што яна як рабыня. Хоць у мяне ёсьць знаёмыя, якія перайшлі ў іслам, якія кажуць, што, наадварот, да іх вельмі паважнае стаўленьне з боку мужа, што яна там як каралева. Па-рознаму, і сем’і розныя, і краіны розныя, і законы ў іх розныя. Бракуе ўсё ж адукацыі, інфармацыі. Ёсьць жа мусульманскія краіны, дзе забароненае сьмяротнае пакараньне — больш прагрэсіўна, чым у Беларусі. Калі будзе пашырацца інфармацыя, тады мы будзем больш дасьведчанымі, і больш талерантнымі.
«Загадзя абмеркаваць такія пытаньні, як прыняцьце ісламу»
Ганна Соўсь: Алена, як праваабаронца і як жанчына, што бы вы параілі беларускай жанчыне, якая вырашыла зьвязаць свой лёс з мужчынам з мусульманскай краіны?
Алена Несьцярук: Перш за ўсё трэба вывучыць законы краіны будучага мужа. Я б раіла зьезьдзіць у госьці і да вясельля, пазнаёміцца з сям’ёй, роднымі, сябрамі, толькі потым прымаць рашэньне пра шлюб. Я згодная з Адар’яй, якая сказала, што сем’і розныя. Сем’і сапраўды розныя, розныя і краіны. У мусульманскіх краінах розныя заканадаўства, рознае стаўленьне да жанчыны, вельмі шмат залежыць ад сям’і. Мы разумеем, што ў любой краіне нават у розных сем’ях розныя традыцыі.
Загадзя абмеркаваць такія пытаньні, як прыняцьце ісламу — як муж да гэтага ставіцца, ці чакае ён ад вас гэтага. Таму што мы часам у праваслаўнай веры кажам, так, я веруючы, а вельмі часта гэта паход у вялікія сьвяты ў царкву і не заўсёды выкананьне штодзённых рэлігійных традыцый. А можа аказацца так, што яна прыме іслам і трэба будзе выконваць усе тыя правілы, якія ў ім існуюць. Што гэта не як у праваслаўі, пару раз у жыцьці сходзіць у царкву і ўсё на гэтым. А на самай справе можа быць ад жанчыны будзе чакацца, што трэба будзе выконваць штодзень нейкія традыцыі. Ці гатовая яна да гэтага?
Загадзя абмеркаваць такія пытаньні, як прыняцьце ісламу — як муж да гэтага ставіцца, ці чакае ён ад вас гэтага
Ёй перш за ўсё трэба зразумець, ці гатовая яна да тых правілаў, якія будуць, калі яна прыедзе жыць у гэтую краіну. І ўжо толькі потым прымаць рашэньне, думаць пра нараджэньне дзіцяці, таму што трэба вывучыць культуру і традыцыі, вывучыць законы, каб потым не сутыкнуцца са складанасьцямі, у тым ліку з выездам пасьля рэгістрацыі шлюбу. Трэба разумець, што любая дзяржава стаіць на варце законных інтарэсаў перш за ўсё сваіх грамадзянаў. Калі будзе дзіця — грамадзянін гэтай краіны, тым больш мусульманскай, будуць праблемы, каб вярнуцца на радзіму з дзіцяці.
мы раім вельмі пільна ўзважыць усё і абавязкова дасьледаваць вельмі многа інфармацыі
Трэба памятаць, што дзіця, народжанае ў шлюбе, дзе адзін зьяўляецца грамадзянінам Беларусі, мае права атрымаць беларускі пашпарт, таму мы раім абавязкова афармляць беларускі пашпарт для дзіця. Трэба абмеркаваць многія рэчы і перш за ўсё з мужам да рэгістрацыі шлюбу. Што ён чакае: насіць хіджаб ці не? Будзе яна мець права выходзіць свабодна з дому, ці ён чакае, што яна будзе выходзіць толькі пад наглядам мужа і сваякоў? Калі гэтыя пытаньні ня будуць абмеркаваны і будуць у жанчыны толькі ружовыя акуляры, канешне, яна потым можа сутыкнуцца з праблемамі. Таму мы раім вельмі пільна ўзважыць усё і абавязкова дасьледаваць вельмі многа інфармацыі, зразумець культуру і традыцыі гэтай краіны і культуру і традыцыі, якія ёсьць у гэтай сям’і.