21 лютага ў Магілёве сябры Таварыства беларускай мовы і валянтэры арганізацыі зладзілі акцыю да Міжнароднага дня роднай мовы «Я люблю цукеркі».
Раздаючы салодкія прэзэнты, актывісты падахвочвалі мінакоў згадаць беларускую мову. Кожны, хто напісаў улюблёнае беларускае слова ў спэцыяльным сшытку, меў магчымасьць выбраць сабе слодыч. Андрэй Белагубаў пабываў на акцыі і пацікавіўся ў магілёўцаў, чаму беларусы не гавораць па-беларуску.
Тыя беларусы, зь якімі ўдалося пагутарыць на пляцоўцы перад кінатэатрам «Радзіма» казалі, што беларуская мова застаецца для іх роднай, але ж размаўляць на ёй выпадае зрэдку, альбо наагул не даводзіцца. Чаму?
Малады спадар: «Наша пакаленьне вырасла ў тых умовах, калі культывавалі расейскую мову, а беларуская, на жаль, была набліжаная да замежнай».
Юначка: «Цяпер дужа мала моладзі выкарыстоўвае беларускую мову, як бы гэта ні было сумна. Я вось вучылася дзевяць год у беларускамоўнай школе. Калі прыехала ў Магілёў, мне было складана. Расейскія падручнікі, настаўнікі размаўляюць па-расейску — дужа цяжка было».
Спадар: «Так, відаць, ужо склалася, што ў нас усе ўзаеміны адбываюцца на рускай мове. Мы й думаем па-расейску ўжо».
Карэспандэнт: «Беларуская мова будзе жыць ці застанецца толькі ў фальклёры?»
Спадар: «Безумоўна, будзе жыць. Такая культурная спадчына ня можа зьнікнуць. Але, на жаль, вось у побыце будзе пераважаць расейская мова яшчэ доўга».
Юнак: «Некаторыя не разумеюць беларускай мовы, але калі ёй будуць вучыць у школе, то яна выжыве. Цяпер мэнталітэт у людзей зьмяніўся. Некаторыя саромеюцца гаварыць па-беларуску».
На пытаньне пра беларускую мову адказаў і міліцыянт у званьні капітана. Ён заявіў, што добра ведае беларускую мову і час ад часу на ёй гаворыць. А што трэба, каб «час ад часу» зьмянілася на «стала», пытаю:
«Калі афіцыйна мы пяройдзем толькі на беларускую мову, то тады яна больш будзе ва ўжытку».
Карэспандэнт: «Ці хацелі б вы, каб вашы дзеці гаварылі па-беларуску і што для гэтага трэба?» — зьвяртаюся да спадарыні з двума дзецьмі:
«Так, хацелася б. Трэба, каб з самага маленства і бацькі, і ўсе навокал каб гаварылі па-беларуску. І ў школе каб зь першай клясы ўсе ўрокі былі па-беларуску».
Зьвяртаюся да дачкі спадарыні: «А якія словы беларускія ведаеш?»
«Калі ласка, дзякуй, добры дзень», — адказвае дзяўчынка.
Маладая жанчына напісала ў сшытку ТБМ слова «Дзякуй». Прызнаецца, што ўжывала яго апошні раз, калі вучылася ў школе.
Карэспандэнт: «Ці хацелі б вы, каб вашы дзеці гаварылі па-беларуску?»
«Хацела б, але гэта праблематычна ў наш час. У школе ўсе гавораць па-расейску. Дома таксама. На працы таксама. Паўсюль. Таму й праблематычна».
Тым часам акцыя Таварыства беларускай мовы ў разгары. На яе зьбеглася дзятва. Гутару зь дзецьмі. Якое слова вы напісалі ў сшытку, пытаюся ў адной зь дзяўчатак.
«„Капялюш“. Гэта слоўнікавае слова, якое першае прыгадалася».
Карэспандэнт: «А як часта вам даводзіцца гаварыць па-беларуску?»
Дзяўчаткі: «Часта на ўроку беларускай мовы і літаратурнага чытаньня. А яшчэ мы ня ўсе словы разумеем. Вось на кантрольнай рабоце ці алімпіядзе некаторыя словы — мы іх забываем, як яны перакладаюцца. Ня дужа добра размаўляем».
Карэспандэнт: «А якое слова зь цяжкіх для вас?»
Дзяўчынка: «Відэлец!»
У аднаго з арганізатараў акцыі Сяргея Дымкова пытаю, чаму менавіта цукеркамі вырашылі актывісты завабіць расейскамоўных магілёўцаў у беларушчыну?
«У гэтым слове ёсьць і салодкасьць, і любоў, і ўсьмешка, і нават пацалунак. Мы вырашылі спалучыць наш камэрцыйны праект Cukerki.by з Днём роднай мовы. Ёсьць нейкая частка людзей, якія адмаўляюцца пісаць. Большасьць жа — упадаюць у лёгкі ступар і пачынаюць успамінаць, што ж беларускага яны ведаюць. Найперш людзі задумваюцца над прыгажосьцю і любоўю да радзімы. Такія словы, як „спадчына“, „каханьне“. Гэтыя словы самі па сабе дужа прыгожыя і прыгадваюцца найперш», — кажа Сяргей Дымкоў.
Адна сталага веку жанчына доўга думала, якое беларускае слова напісаць у сшытку. Перабраўшы некалькі ўголас, нарэшце выбрала:
«Напішу, ведаеце, „дабрабыт“. Гэта калі ўсім добра жыць. А яшчэ хачу вам сказаць і напісаць: „Абы не было вайны“. Не магу бяз болю глядзець на Ўкраіну».
Тыя беларусы, зь якімі ўдалося пагутарыць на пляцоўцы перад кінатэатрам «Радзіма» казалі, што беларуская мова застаецца для іх роднай, але ж размаўляць на ёй выпадае зрэдку, альбо наагул не даводзіцца. Чаму?
Малады спадар: «Наша пакаленьне вырасла ў тых умовах, калі культывавалі расейскую мову, а беларуская, на жаль, была набліжаная да замежнай».
Юначка: «Цяпер дужа мала моладзі выкарыстоўвае беларускую мову, як бы гэта ні было сумна. Я вось вучылася дзевяць год у беларускамоўнай школе. Калі прыехала ў Магілёў, мне было складана. Расейскія падручнікі, настаўнікі размаўляюць па-расейску — дужа цяжка было».
Спадар: «Так, відаць, ужо склалася, што ў нас усе ўзаеміны адбываюцца на рускай мове. Мы й думаем па-расейску ўжо».
Карэспандэнт: «Беларуская мова будзе жыць ці застанецца толькі ў фальклёры?»
Спадар: «Безумоўна, будзе жыць. Такая культурная спадчына ня можа зьнікнуць. Але, на жаль, вось у побыце будзе пераважаць расейская мова яшчэ доўга».
Торбы з цукеркамі для тых хто згадае беларускае слова
Юнак: «Некаторыя не разумеюць беларускай мовы, але калі ёй будуць вучыць у школе, то яна выжыве. Цяпер мэнталітэт у людзей зьмяніўся. Некаторыя саромеюцца гаварыць па-беларуску».
На пытаньне пра беларускую мову адказаў і міліцыянт у званьні капітана. Ён заявіў, што добра ведае беларускую мову і час ад часу на ёй гаворыць. А што трэба, каб «час ад часу» зьмянілася на «стала», пытаю:
«Калі афіцыйна мы пяройдзем толькі на беларускую мову, то тады яна больш будзе ва ўжытку».
Карэспандэнт: «Ці хацелі б вы, каб вашы дзеці гаварылі па-беларуску і што для гэтага трэба?» — зьвяртаюся да спадарыні з двума дзецьмі:
«Так, хацелася б. Трэба, каб з самага маленства і бацькі, і ўсе навокал каб гаварылі па-беларуску. І ў школе каб зь першай клясы ўсе ўрокі былі па-беларуску».
Зьвяртаюся да дачкі спадарыні: «А якія словы беларускія ведаеш?»
«Калі ласка, дзякуй, добры дзень», — адказвае дзяўчынка.
Маладая жанчына напісала ў сшытку ТБМ слова «Дзякуй». Прызнаецца, што ўжывала яго апошні раз, калі вучылася ў школе.
Карэспандэнт: «Ці хацелі б вы, каб вашы дзеці гаварылі па-беларуску?»
«Хацела б, але гэта праблематычна ў наш час. У школе ўсе гавораць па-расейску. Дома таксама. На працы таксама. Паўсюль. Таму й праблематычна».
Тым часам акцыя Таварыства беларускай мовы ў разгары. На яе зьбеглася дзятва. Гутару зь дзецьмі. Якое слова вы напісалі ў сшытку, пытаюся ў адной зь дзяўчатак.
«„Капялюш“. Гэта слоўнікавае слова, якое першае прыгадалася».
Карэспандэнт: «А як часта вам даводзіцца гаварыць па-беларуску?»
Дзяўчаткі: «Часта на ўроку беларускай мовы і літаратурнага чытаньня. А яшчэ мы ня ўсе словы разумеем. Вось на кантрольнай рабоце ці алімпіядзе некаторыя словы — мы іх забываем, як яны перакладаюцца. Ня дужа добра размаўляем».
Карэспандэнт: «А якое слова зь цяжкіх для вас?»
Дзяўчынка: «Відэлец!»
У аднаго з арганізатараў акцыі Сяргея Дымкова пытаю, чаму менавіта цукеркамі вырашылі актывісты завабіць расейскамоўных магілёўцаў у беларушчыну?
«У гэтым слове ёсьць і салодкасьць, і любоў, і ўсьмешка, і нават пацалунак. Мы вырашылі спалучыць наш камэрцыйны праект Cukerki.by з Днём роднай мовы. Ёсьць нейкая частка людзей, якія адмаўляюцца пісаць. Большасьць жа — упадаюць у лёгкі ступар і пачынаюць успамінаць, што ж беларускага яны ведаюць. Найперш людзі задумваюцца над прыгажосьцю і любоўю да радзімы. Такія словы, як „спадчына“, „каханьне“. Гэтыя словы самі па сабе дужа прыгожыя і прыгадваюцца найперш», — кажа Сяргей Дымкоў.
Адна сталага веку жанчына доўга думала, якое беларускае слова напісаць у сшытку. Перабраўшы некалькі ўголас, нарэшце выбрала:
«Напішу, ведаеце, „дабрабыт“. Гэта калі ўсім добра жыць. А яшчэ хачу вам сказаць і напісаць: „Абы не было вайны“. Не магу бяз болю глядзець на Ўкраіну».