Абарваная струна Ігара Сімбірова

«А хто там ідзе?» Паводле верша Янкі Купалы, музыка Курта Вайля

Калі я толькі ўпершыню пачуў ягонае саркастычнае і музычна яскравае пацьвельваньне зь вядомага верша «А хто там ідзе», дык першае жаданьне было — падзяліцца гэтым запісам з усімі сябрамі і знаёмымі. Настолькі дасьціпна і трапна аўтар выявіў сьціплыя мары свайго народу эпохі стабільнасьці. Не абразіўшы пры гэтым Купалы і ня ўпаўшы ў клаўнаду. Яшчэ большым адкрыцьцём сталася тое, што таленавіты сьпявак — родам зь беларускага Ўсходу. З Асіповічаў Магілёўскай вобласьці. Што лішні раз сьведчыла: для беларускага духа краіна ня дзеліцца на Захад і Ўсход, на сталіцу і правінцыю. І Сімбірова хацелася слухаць яшчэ і яшчэ.

Мы ідзем па засьнежанай асіповіцкай вуліцы з Ігаравым сябрам, музыкам Сьцяпанам Саханчуком. Напрыканцы 90-х прафэсійны баяніст Сьцяпан узначальваў асіповіцкі Дом культуры чыгуначнікаў. І дзякуючы сумеснай працы Ігара са Сьцяпанам у Асіповічах зьявіўся надзвычай цікавы гурт «Куцьцякі».

— Гэта быў прафэсійны гулец на басе. На бас-гітары ён быў бог. Ён мне сказаў: «Сьцёпа, ты робіш фальклёр. А давай зробім сучасны фальклёр». І мы за гэтыя «Куцьцякі» ўзяліся. І за пяць гадоў вырасьлі да такога ўзроўню, што ў Асіповічах не выступалі. Выступалі ў Палацы чыгуначнікаў у Менску. На агульнагарадзкія тусоўкі нас не запрашалі, бо мы лічыліся апазыцыйны ансамбль. Нават было такое, што нас выклікаў мэр гораду і казаў — «давайце вы тут арганізуйце акцыю на плошчы „За бацьку“. Нават добра заплацім». Мы адказалі — «не», мы ідэйныя. Мы не пагадзіліся за грошы граць.

Гурт «Куцьцякі» — «Варыганда»

— Чым больш часу праходзіць, тым балючай гэта ўсё перажываецца. Пачынае даходзіць, пачынаеш разумець, што яго ўжо няма. І ніколі не сустрэнесься. А быў сьветлы чалавек. Мы былі лепшыя сябры.

Сьцяпан Саханчук

Да сваёй беларускай сьвядомасьці Ігар Сімбіроў прыйшоў, калі вучыўся ў тэатральнай вучэльні ў Днепрапятроўску, а пасьля працаваў там у лялечным тэатры. На радзіму ён вярнуўся ў 98-м годзе ўжо цалкам сьвядомым чалавекам. І аддзяліць творчасьць ад грамадзкай дзейнасьці ніколі ня мог.

— У Асіповічах няма ніводнага чалавека, які б 15 сутак сядзеў. Ігар сядзеў разоў 15 толькі ў Асіповічах. Ня кажучы пра Жодзіна. Ён за ўсе Асіповічы адседзеў. Як якое мерапрыемства, яго на чыгуначным вакзале хапалі — і на 15 сутак. Ён ледзь ня кожны квартал сядзеў. Ён тут быў цэнтральнай фігурай. Ён пісаў, ён хадзіў, ён гаварыў. Ён заходзіў у райвыканкам, гаварыў, хто яны ёсьць на самой справе. Газэту выпускаў. Ён ім тут жыць спакойна не даваў.

«Шыя мая брудная». Словы Тацяны Барысік, музыка Джыма Морысана

Па словах старшыні Асіповіцкага ТБМ Сямёна Бародзіча, Ігар быў адзіны ў горадзе чалавек, які ніколі і ні пры якіх абставінах не пераходзіў на мову большасьці.

Сямён Бародзіч

— Пастаянна ёй карыстаўся. Паўсюль. З-за чаго меў нямала прыгод. Паколькі патрабаваў, каб усякія пратаколы пісалі па-беларуску. З-за гэтага таксама набіваў сабе шышак. Бо гэта злавала міліцыянтаў. Потым пачалі яго кідаць з работы на работу. Як яго ні паважалі на рабоце, але пад ціскам уладаў яго прасілі сысьці.

Быць беларускім нацыяналістам у правінцыі — гэта штодзённы подзьвіг. Асабліва калі трэба паехаць у сталіцу. Тады райцэнтраўскі вакзал ператвараецца ў непераадольную мяжу.

— Калі яго прыпісалі ў апазыцыю, то яго лавілі на вакзале ў Асіповічах. Не давалі яму сесьці. Ён ці на «Юбілейным», ці на «Савецкім» ад’яжджаў. То ў электрычцы затрымаюць, калі зь Менску вяртаўся. Бывала, і фізычна зьбівалі. Трапляў на суткі.

Ігар жыў у звычайным спальным гета зь некалькіх панэльных хрушчоб. Таксіст, які падвозіў мяне да ягонага дома, аказалася, добра ведаў нашага героя. І ведаў сытуацыю, у якой ён існаваў.

— Раён гэты называюць у нас «Южныя Досы». Тут пражываюць вайсковыя адстаўнікі, у асноўным расейцы. І, вядома, беларусу жыць у такім асяродку вельмі цяжка. Ён быў сапраўды сьвядомы. Яму тут нават і ў сьпіну плявалі. У яго заўсёды было нешта беларускае ў адзеньні. Шалік бел-чырвона-белы. Яму цяжка было ў гэтым раёне.

«Зьелі бусла». Словы Тацяны Барысік

Колькі я ні кантактаваў зь Ігарам, я ні разу ня бачыў яго п’яным ці проста падшафэ. Я толькі па чутках ведаў пра ягоныя праблемы з алькаголем. Што яму зусім нельга было піць. Знакаміты асіповіцкі прасьбітар эвангельскай царквы Эрнст Сабіла лічыць, што галоўная хвароба Ігара была не алькагалізм.

Эрнст Сабіла

— Гэтая хвароба была ў ім не галоўная. Галоўная хвароба была — нязломны імпэт і ганарыстасьць. Бог вёў бітву за ягоную душу. Неаднаразова Бог паказваў яго яму. Пры ўсім гэтым імпэце ён упадаў у хваробу запояў. І пасьля чарговага такога запою трэба было сесьці і падумаць — хто я такі. А гэтага ён ня мог зрабіць. І мама яму паказвала на гэта, і я. Але да глыбіні сэрца гэта не даходзіла. Ён ня бачыў сябе збоку, ён бачыў сябе сваімі самазакаханымі вачыма. Вось які я геній.

Надзвычай цяжка слухаць маці Ігара. Пані Дыяна згадвае апошнія дні жыцьця свайго сына.

Маці Ігара Сімбірова

— Пасьля кожнага запою. «Мама, я выблытаюся». Я кажу: «Сынок, табе кожнага разу ўсё горш». — «Я выблытаюся». На гэты раз ён не казаў, што выблытаецца. Я ўжо спаць клалася. Была адзінаццатая гадзіна. «Я хачу памаліцца». «Давай памолімся». Усталі на калені. Сталі маліцца. Як ён маліўся, як ён спавядаўся. «Божачка, ты ведаеш, што я вельмі вялікі грэшнік. Памілуй мяне. Ты ж бачыш, што я не магу вызваліцца ад алькаголю. Дапамажы мне». Такая малітва была... Унікальная.

Асобная тэма — як нашы мэдычныя работнікі паведамляюць пра сьмерць блізкіх.

— «Дыяна Кузьмінічна?» Я кажу: «Так». — «Гэта вас бальніца непакоіць». — «Што-небудзь трэба?» — «Нічога ня трэба». — «Што-небудзь здарылася?» — «Вы толькі не расстройваецеся». Ну, думаю, зараз скажуць, што ў рэанімацыю паклалі. «Вы толькі не расстройвайцеся». — «Дык што здарылася?» І чую, як мэдсястра ва ўрача пытае: «Гаварыць?» Тая кажа: «Гавары». «Ваш сын памёр». — «Як памёр? Як памёр? Ён жа толькі што жыў! Як ён памёр?»

«Гэй, Ян!» Словы Тацяны Барысік і Ігара Сімбірова

Можна толькі здагадвацца што было б, калі б Ігар нарадзіўся ня ў гэты час, калі б ён застаўся ва Ўкраіне. Калі б ён дажыў да іншай сытуацыі, з сольнымі канцэртамі і запісанымі альбомамі. Але ён жыў тут і цяпер. І пакінуў па сабе заўважны сьлед ня толькі ў беларускай культуры, але і ў жыцьці тых, хто зь ім сутыкаўся. Слова ягонай каханай жанчыне, якая была зь ім апошнія гады.

— Застануся я, новая. З новым сьветаадчуваньнем. Гэтая сустрэча зьмяніла мяне цалкам. Быць самой сабой, не баяцца быць адкрытай душой. Вось тое, што застанецца ўва мне ад яго. Гэта яго рыса. Але яна недзе ўжо і мая.

Ён пайшоў, пакінуўшы нам прыклад — жыць беларускай мовай. Пакінуўшы запісаныя песьні, якія чакаюць выданьня на адным дыску. Пакінуўшы бяз працы кучу супрацоўнікаў спэцслужбаў, якім ужо няма каго будзе лавіць на Асіповіцкім вакзале. І пакінуўшы жаданьне яшчэ раз паслухаць ягоны жывы голас.