Што ў нашай краіне лепш, чым у іншых? Ня раз у розных формах задаваў людзям такое пытаньне, а таксама чытаў пра гэта матэрыялы калегаў зь іншых мэдыяў.
Большасьць адказаў зводзілася да непаўторнай прыроды, хоць калі пачынаеш задаваць дадатковыя пытаньні, высьвятляецца, што па пэрымэтры дзяржаўнай мяжы, на тым баку — у суседзяў — прырода такая самая.
На другім месцы сярод адказаў — гісторыка-культурныя прыкметнасьці, зь якіх адразу называюцца Мірскі і Нясьвіжскі замкі, а далей ідзе прабуксоўка. Прычым, за замкі гонар ідзе перад расейскімі турыстамі, бо калі нагадваеш, што эўрапейца замкам ня зьдзівіш, усе пагаджаюцца.
А вось што сапраўды яднае большасьць адказаў — ад дзядзькі, спыненага для размовы каля прахадной «МАЗа» да PR-кансультанта за прыватнай размовай у кавярні. Гэта слова «людзі».
«Я доўга думаў, што б магло быць неафіцыйным брэндам Беларусі ў сьвеце, і пераканаўся, што гэта самі беларусы, — падзяліўся сваім адкрыцьцём прафэсійны піяршчык. — Адказныя, сьціплыя, законапаслухмяныя. Прэтэнзій ні да каго ня маюць. Ідэальны народ!». Апошняе прагучала з сумнай іроніяй.
***
Каб было нешта лепшае, чым у іншых, яно мусіць быць непаўторным, адрозным. Для пачатку — сваім.
Да вялікага можна ісьці ад малога. Напрыклад, называць раку Дзьвіной, а не Заходняй Дзьвіной, бо ў Беларусі Дзьвіна адна, другая — у Расеі.
Можна вярнуць гістарычныя назвы гарадам. Проста, у размове, як гэта актыўна пачало адбывацца зь Вільняй, напрыклад. Прынамсі ў сеціве. Альбо зьвяртацца да чалавека Севярын, а не Северин, як адбываецца ў маім асяродзьдзі ў той частцы, дзе яно расейскамоўнае. Мы ж не перакручваем Рыа-дэ-Жанэйра на Студзеньскую Раку, а Джэрома на Ярому.
І, напрыклад, не спрачацца кожны год пра 17 верасьня 1939. А раз назаўсёды прыйсьці да супольнага адказу. Гэта насамрэч вельмі проста.
Калі мы прызнаем БНР, мы прызнаем, што ў 1921 годзе БНР была акупаваная дзьвюма суседнімі дзяржавамі, а ў 1939 адбылася пераакупацыя заходняй часткі краіны.
Але ж няёмка неяк перад суседзямі, «акупацыя» занадта моцнае слова. Можа неяк сьціплей, законапаслухмяней? Нам жа яшчэ туды езьдзіць, а раптам пакрыўдзяцца?
Гэта ж давядзецца тады глыбей капаць: пра маскоўскія войны, пра непрымальнасьць канстытуцыі 3 траўня 1791, якая ліквідавала дзяржаўнасьць ВКЛ.
Усё насамрэч вельмі проста, як з рашэньнем пра назву Дзьвіны. Чыстая безэмацыйная лёгіка: Полацкае княства — ВКЛ — БНР — Рэспубліка Беларусь. Усё, што паміж — акупацыі. І воля да стварэньня сваёй дзяржавы шматлікіх дзеячоў кожнай з эпохаў.
***
«Калі вяртаесься з Прагі, і едзеш па праспэкце, то думка адна: архітэктурнае ўбоства. ... Але ты мусіш укусіць сябе за палец і любіць гэта. Бо гэта — сваё», — разважае Глеб Лабадзенка.
Што лічыць сваім? Калі я правільна разумею аўтара, то змрочны сталінскі ампір яму не падабаецца эстэтычна, і да таго ж гэтыя будынкі навязаныя Беларусі звонку — захопнікамі. Але паколькі савецкая архітэктура — факт рэчаіснасьці, у якой жыве аўтар, то ён празь «не хачу» будзе любіць, тое, што бачыць.
Зь іншага боку, чэхам архітэктурных прыўкрасаў нямала пабудавалі захопнікі аўстрыйцы. Адрозьненьне толькі ў тым, што там Глебу Лабадзенку архітэктура падабаецца эстэтычна. Таму паставіўшы сябе на месца чэха, ня трэба кусаць сябе за палец.
У маім разуменьні сваё/не сваё — гэта погляд на рэчы, і адпаведныя погляду дзеяньні. Напрыклад, можна ўспрымаць гісторыю праз прызму расейска-польскага канфлікту, і лічыць такі пункт гледжаньня сваім.
А можна лічыць сваёй гісторыю пабудовы ўласнай дзяржавы.
Разважаньні пра свой/ня свой сталінскі праспэкт у Менску — гэта як разважаньне пра сваю/не сваю Кастрычніцкую рэвалюцыю, якая «частка нашай гісторыі». Для кагосьці гэта свая трагедыя, а для кагосьці свая нагода выпіць па звычцы за сьвяточным сталом, як для згаданага вышэй рабочага. (Пытаюся, дык а ў чым сьвята? Адказвае з усьмешкай, маўляў, ды прызвычаіўся з часоў СССР).
Можна лічыць беларускім нацыянальным брэндам сьціпласьць і законапаслухмянасьць (выдатныя работнікі-выканаўцы). А можна лічыць — волю ісьці супраць плыні, каб стварыць сваё новае.
***
Для мяне самае лепшае, цікавае і непаўторнае ў Беларусі — у тым творчым чыне, калі з раскіданых у прасторы і часе невыразнасьцяў ствараецца новае: вялікая карціна візіяў мінуўшчыны і будучыні.
Маючы падобныя візіі, можна пераасэнсаваць і перапрацаваць нават сталінскі ампір. Ёсьць дызайнэрскія задумкі.
Але глябальныя задумкі пачнуцца рэалізоўвацца толькі пасьля таго, як панятак «свайго» станецца адзіным для дастаткова вялікай колькасьці людзей.
Большасьць адказаў зводзілася да непаўторнай прыроды, хоць калі пачынаеш задаваць дадатковыя пытаньні, высьвятляецца, што па пэрымэтры дзяржаўнай мяжы, на тым баку — у суседзяў — прырода такая самая.
На другім месцы сярод адказаў — гісторыка-культурныя прыкметнасьці, зь якіх адразу называюцца Мірскі і Нясьвіжскі замкі, а далей ідзе прабуксоўка. Прычым, за замкі гонар ідзе перад расейскімі турыстамі, бо калі нагадваеш, што эўрапейца замкам ня зьдзівіш, усе пагаджаюцца.
А вось што сапраўды яднае большасьць адказаў — ад дзядзькі, спыненага для размовы каля прахадной «МАЗа» да PR-кансультанта за прыватнай размовай у кавярні. Гэта слова «людзі».
«Я доўга думаў, што б магло быць неафіцыйным брэндам Беларусі ў сьвеце, і пераканаўся, што гэта самі беларусы, — падзяліўся сваім адкрыцьцём прафэсійны піяршчык. — Адказныя, сьціплыя, законапаслухмяныя. Прэтэнзій ні да каго ня маюць. Ідэальны народ!». Апошняе прагучала з сумнай іроніяй.
***
Каб было нешта лепшае, чым у іншых, яно мусіць быць непаўторным, адрозным. Для пачатку — сваім.
Да вялікага можна ісьці ад малога. Напрыклад, называць раку Дзьвіной, а не Заходняй Дзьвіной, бо ў Беларусі Дзьвіна адна, другая — у Расеі.
Можна вярнуць гістарычныя назвы гарадам. Проста, у размове, як гэта актыўна пачало адбывацца зь Вільняй, напрыклад. Прынамсі ў сеціве. Альбо зьвяртацца да чалавека Севярын, а не Северин, як адбываецца ў маім асяродзьдзі ў той частцы, дзе яно расейскамоўнае. Мы ж не перакручваем Рыа-дэ-Жанэйра на Студзеньскую Раку, а Джэрома на Ярому.
І, напрыклад, не спрачацца кожны год пра 17 верасьня 1939. А раз назаўсёды прыйсьці да супольнага адказу. Гэта насамрэч вельмі проста.
Калі мы прызнаем БНР, мы прызнаем, што ў 1921 годзе БНР была акупаваная дзьвюма суседнімі дзяржавамі, а ў 1939 адбылася пераакупацыя заходняй часткі краіны.
Але ж няёмка неяк перад суседзямі, «акупацыя» занадта моцнае слова. Можа неяк сьціплей, законапаслухмяней? Нам жа яшчэ туды езьдзіць, а раптам пакрыўдзяцца?
Гэта ж давядзецца тады глыбей капаць: пра маскоўскія войны, пра непрымальнасьць канстытуцыі 3 траўня 1791, якая ліквідавала дзяржаўнасьць ВКЛ.
Усё насамрэч вельмі проста, як з рашэньнем пра назву Дзьвіны. Чыстая безэмацыйная лёгіка: Полацкае княства — ВКЛ — БНР — Рэспубліка Беларусь. Усё, што паміж — акупацыі. І воля да стварэньня сваёй дзяржавы шматлікіх дзеячоў кожнай з эпохаў.
***
«Калі вяртаесься з Прагі, і едзеш па праспэкце, то думка адна: архітэктурнае ўбоства. ... Але ты мусіш укусіць сябе за палец і любіць гэта. Бо гэта — сваё», — разважае Глеб Лабадзенка.
Што лічыць сваім? Калі я правільна разумею аўтара, то змрочны сталінскі ампір яму не падабаецца эстэтычна, і да таго ж гэтыя будынкі навязаныя Беларусі звонку — захопнікамі. Але паколькі савецкая архітэктура — факт рэчаіснасьці, у якой жыве аўтар, то ён празь «не хачу» будзе любіць, тое, што бачыць.
Зь іншага боку, чэхам архітэктурных прыўкрасаў нямала пабудавалі захопнікі аўстрыйцы. Адрозьненьне толькі ў тым, што там Глебу Лабадзенку архітэктура падабаецца эстэтычна. Таму паставіўшы сябе на месца чэха, ня трэба кусаць сябе за палец.
У маім разуменьні сваё/не сваё — гэта погляд на рэчы, і адпаведныя погляду дзеяньні. Напрыклад, можна ўспрымаць гісторыю праз прызму расейска-польскага канфлікту, і лічыць такі пункт гледжаньня сваім.
А можна лічыць сваёй гісторыю пабудовы ўласнай дзяржавы.
Разважаньні пра свой/ня свой сталінскі праспэкт у Менску — гэта як разважаньне пра сваю/не сваю Кастрычніцкую рэвалюцыю, якая «частка нашай гісторыі». Для кагосьці гэта свая трагедыя, а для кагосьці свая нагода выпіць па звычцы за сьвяточным сталом, як для згаданага вышэй рабочага. (Пытаюся, дык а ў чым сьвята? Адказвае з усьмешкай, маўляў, ды прызвычаіўся з часоў СССР).
Можна лічыць беларускім нацыянальным брэндам сьціпласьць і законапаслухмянасьць (выдатныя работнікі-выканаўцы). А можна лічыць — волю ісьці супраць плыні, каб стварыць сваё новае.
***
Для мяне самае лепшае, цікавае і непаўторнае ў Беларусі — у тым творчым чыне, калі з раскіданых у прасторы і часе невыразнасьцяў ствараецца новае: вялікая карціна візіяў мінуўшчыны і будучыні.
Маючы падобныя візіі, можна пераасэнсаваць і перапрацаваць нават сталінскі ампір. Ёсьць дызайнэрскія задумкі.
Але глябальныя задумкі пачнуцца рэалізоўвацца толькі пасьля таго, як панятак «свайго» станецца адзіным для дастаткова вялікай колькасьці людзей.