Вядомая грамадзкая дзяячка, палітык, кіраўніца грамадзянскай кампаніі «Наш дом» Вольга Карач мае намер балятавацца ў прэзыдэнты Беларусі. І дзеля гэтага спрабуе піярыцца ў самым станоўчым сэнсе гэтага слова. Пра што сьведчыць яе чарговае інтэрвію інтэрнэт-рэсурсу «Беларускі партызан». Вольга Карач — у беларускім дэмакратычным асяродзьдзі чалавек вядомы. Разумніца, актывістка, прыемны чалавек і проста прыгожая жанчына. Асабіста я ёй шчыра зычу посьпеху на яе нялёгкім шляху.
Аднак я бачу шэраг праблемаў, падводных камянёў у рэалізацыі яе амбітных плянаў. Прачытаўшы згаданае інтэрвію, хацеў бы зьвярнуць увагу толькі на дзьве праблемы, якія непазьбежна ўзьнікнуць падчас яе магчымай перадвыбарчай кампаніі.
«Эўрарамонт нашага агульнага дому — Беларусі. Прыйшла пара палепшыць стандарты якасьці жыцьця ўсіх беларусаў. Так, у Беларусі цяпер няма масавых сьмерцяў ад голаду, дзеці ходзяць у школу, людзі атрымліваюць зарплаты і пэнсіі своечасова. Але настаў час працаваць над паляпшэньнем якасьці таго, што мы маем сёньня. Чаму з крана сёньня немагчыма піць ваду? Ці задаволеныя мы якасьцю беларускіх прадуктаў? Экалягічныя яны? Ці задавальняе нас наша мэдыцына? Чаму ў Беларусі падаюць бальконы? Чаму ня ў кожным двары стаяць сучасныя дзіцячыя пляцоўкі? Як павысіць сярэднюю працягласьць жыцьця, у першую чаргу — беларускіх мужчын? Як зрабіць так, каб беларускія пэнсіянэры атрымлівалі асалоду ад свайго жыцьця на пэнсіі, а не дажывалі ў галечы свае гады? Як зрабіць нашы дамы больш энэргазьберагальнымі, пры гэтым не плаціць больш за ацяпленьне і не замярзаць зімой? Пытаньняў шмат, але прыйшоў час працаваць над адказамі. Я хачу бачыць Беларусь як „грамадзтва роўных магчымасьцяў“: для мужчын і для жанчын, для мінчан і жыхароў „глыбінкі“. Гэта роўны доступ — да добрай адукацыі, да якаснай мэдыцыны, да працы, якая годна аплачваецца, да выбару партнэра, рэлігіі, да магчымасьці годна гадаваць і выхоўваць дзяцей».
Праграма добрая. Яна не чапае «вялікай палітыкі», а апэлюе да штодзённых пытаньняў, якія хвалююць звычайных людзей. І я добра разумею сп-ню Карач. Вольга хоча выйсьці за межы традыцыйнага апазыцыйнага электарату і атрымаць падтрымку тых, хто ня вызначыўся, «балота», апалітычных абывацеляў, якія жывуць у нядобраўпарадкаваных пад’ездах зь непрыемнымі пахамі, але трымаюцца за стабільнасьць і баяцца радыкальных перамен. Яна спрабуе выйсьці з таго палітычнага гета, з той пасткі, у якую ўвесь час трапляюць лідэры апазыцыі, калі гавораць пра тое, што хвалюе найбольш іх саміх: сувэрэнітэт, дэмакратыю і правы чалавека, рынкавыя рэформы, лёс беларускай мовы.
Але, падаецца, Вольга незаўважна трапляе ў іншую пастку. Калі падчас мінулых прэзыдэнцкіх выбараў я слухаў выступы па тэлевізіі кандыдата ў прэзыдэнты Яраслава Раманчука, які вёў кампанію пад лёзунгам «Пабудуем новае, зьберажэм лепшае» (маю на ўвазе не надрукаваную ў газэтах ягоную праграму, якую мала хто чытаў, а менавіта выступы на тэлебачаньні), то мяне не пакідала пытаньне: а дзе ж альтэрнатыва? Яраслаў прапаноўваў не зьмяняць сыстэму, а толькі зрабіць у ёй пэўныя ўдасканальваньні, пад якімі цалкам мог бы падпісацца і Лукашэнка. І ў абывацеля лягічна магло ўзьнікнуць пытаньне: навошта нам новы прэзыдэнт, калі гэтыя невялікія недахопы можа лёгка пераадолець і дзейны кіраўнік дзяржавы?
Вось і цяпер падобныя думкі ўзьнікаюць, калі чытаю гэты накід будучай праграмы Вольгі Карач. Зь яго вынікае, што праграма цалкам можа рэалізавацца ў межах цяперашняй сыстэмы. Вольга Карач не прапануе зьмены мадэлі.
Але тады яе праграма ня цягне на альтэрнатыўны праект.
Пра гэтыя праблемы і задачы, якія ўзгадвае Вольга, ня раз выказваўся і Лукашэнка. Ён рэзка крытыкуе непарадкі ў будаўніцтве, камунальнай сфэры, часта кажа пра пытаньні аховы здароўя, клапоціцца пра пэнсіянэраў. Цяпер у Беларусі амаль усеагульная вышэйшая адукацыя. Ён увесь час хваліцца, што пабудаваў «грамадзтва роўных магчымасьцяў», дзе няма багатых алігархаў.
На папрок, чаму ж ты не разьвязаў гэтыя праблемы за 21 год улады, Лукашэнка адкажа (як ужо казаў шмат разоў), што не было магчымасьцяў, бо трэ было выцягваць краіну з прорвы, будаваць дзяржаву з нуля, запускаць заводы, калгасы і інш. А вось цяпер можна ўзяцца за тыя пытаньні, якія пералічвае Вольга Карач. І пад гэтай праграмай ён лёгка можа падпісацца.
А калі так, то, з гледзішча абывацеля, навошта мяняць шыла на мыла? Гэты прэзыдэнт, прынамсі, хоць мае кіроўны досьвед.
І вось тут мы падыходзім да другой праблемы. Вольга Карач шмат разважае пра лёс людзей, якія прышлі ў палітыку зь нейкіх высокіх пасадаў:
«У чым праблема многіх іншых палітыкаў Беларусі? Яны прыходзяць у палітыку, як правіла, ужо рэалізаваўшыся ў іншай сфэры і не разумеючы, што трапляюць у вельмі спэцыфічны асяродак — гэта як Аліса ў Залюстроўі: быццам усё знаёма, але неяк ня так. Але чалавек верыць, што яго папярэдні жыцьцёвы вопыт дапаможа яму ў палітыцы. І чым вышэйшая была пасада, тым складаней яму адаптавацца ў новых умовах, тым складаней яму сказаць: «Цяпер мне давядзецца пачаць усё спачатку».
Вольга закранула важную тэму, якую я б сфармуляваў так: у Беларусі прафэсія палітыка ня лічыцца паважанай. Ва ўмовах адсутнасьці публічнай палітыкі па-іншаму і быць ня можа. Большасьць насельніцтва лічыць, што прэтэндэнт на пасаду прэзыдэнта павінен мець пэўны кіроўны досьвед. Але гэтая сытуацыя ставіць апазыцыйных палітыкаў у непрыемнае становішча. І Вользе Карач трэба рыхтавацца адказваць на ня вельмі зручнае пытаньне: вы прэтэндуеце на тое, каб кіраваць дзяржавай, а чым вы кіравалі ў сваім жыцьці? Магчыма, самой Вользе пытаньне падасца лёгкім: я, скажа яна, шмат гадоў кіравала грамадзянскай кампаніяй «Наш дом». Мяне асабіста такі адказ задаволіць. А ці задаволіць абывацеля, да якога апэлюе сп-ня Карач? Бо той не ўспрымае ўсур’ёз партыі, грамадзкія арганізацыі, грамадзянскія кампаніі, а значыць, і іхніх кіраўнікоў. Кіраваць міністэрствам, раёнам, заводам — вось гэта досьвед, лічыць ён. І пакуль ніхто ня думае над тым, як пераадолець гэтыя стэрэатыпы.
Аднак я бачу шэраг праблемаў, падводных камянёў у рэалізацыі яе амбітных плянаў. Прачытаўшы згаданае інтэрвію, хацеў бы зьвярнуць увагу толькі на дзьве праблемы, якія непазьбежна ўзьнікнуць падчас яе магчымай перадвыбарчай кампаніі.
Вольга Карач
Журналіст пытаецца пра выбарчую праграму будучага кандыдата ў прэзыдэнты. Сп-ня Карач, відаць, шмат думала пра гэта і таму ўпэўнена адказвае:«Эўрарамонт нашага агульнага дому — Беларусі. Прыйшла пара палепшыць стандарты якасьці жыцьця ўсіх беларусаў. Так, у Беларусі цяпер няма масавых сьмерцяў ад голаду, дзеці ходзяць у школу, людзі атрымліваюць зарплаты і пэнсіі своечасова. Але настаў час працаваць над паляпшэньнем якасьці таго, што мы маем сёньня. Чаму з крана сёньня немагчыма піць ваду? Ці задаволеныя мы якасьцю беларускіх прадуктаў? Экалягічныя яны? Ці задавальняе нас наша мэдыцына? Чаму ў Беларусі падаюць бальконы? Чаму ня ў кожным двары стаяць сучасныя дзіцячыя пляцоўкі? Як павысіць сярэднюю працягласьць жыцьця, у першую чаргу — беларускіх мужчын? Як зрабіць так, каб беларускія пэнсіянэры атрымлівалі асалоду ад свайго жыцьця на пэнсіі, а не дажывалі ў галечы свае гады? Як зрабіць нашы дамы больш энэргазьберагальнымі, пры гэтым не плаціць больш за ацяпленьне і не замярзаць зімой? Пытаньняў шмат, але прыйшоў час працаваць над адказамі. Я хачу бачыць Беларусь як „грамадзтва роўных магчымасьцяў“: для мужчын і для жанчын, для мінчан і жыхароў „глыбінкі“. Гэта роўны доступ — да добрай адукацыі, да якаснай мэдыцыны, да працы, якая годна аплачваецца, да выбару партнэра, рэлігіі, да магчымасьці годна гадаваць і выхоўваць дзяцей».
Праграма добрая. Яна не чапае «вялікай палітыкі», а апэлюе да штодзённых пытаньняў, якія хвалююць звычайных людзей. І я добра разумею сп-ню Карач. Вольга хоча выйсьці за межы традыцыйнага апазыцыйнага электарату і атрымаць падтрымку тых, хто ня вызначыўся, «балота», апалітычных абывацеляў, якія жывуць у нядобраўпарадкаваных пад’ездах зь непрыемнымі пахамі, але трымаюцца за стабільнасьць і баяцца радыкальных перамен. Яна спрабуе выйсьці з таго палітычнага гета, з той пасткі, у якую ўвесь час трапляюць лідэры апазыцыі, калі гавораць пра тое, што хвалюе найбольш іх саміх: сувэрэнітэт, дэмакратыю і правы чалавека, рынкавыя рэформы, лёс беларускай мовы.
Але, падаецца, Вольга незаўважна трапляе ў іншую пастку. Калі падчас мінулых прэзыдэнцкіх выбараў я слухаў выступы па тэлевізіі кандыдата ў прэзыдэнты Яраслава Раманчука, які вёў кампанію пад лёзунгам «Пабудуем новае, зьберажэм лепшае» (маю на ўвазе не надрукаваную ў газэтах ягоную праграму, якую мала хто чытаў, а менавіта выступы на тэлебачаньні), то мяне не пакідала пытаньне: а дзе ж альтэрнатыва? Яраслаў прапаноўваў не зьмяняць сыстэму, а толькі зрабіць у ёй пэўныя ўдасканальваньні, пад якімі цалкам мог бы падпісацца і Лукашэнка. І ў абывацеля лягічна магло ўзьнікнуць пытаньне: навошта нам новы прэзыдэнт, калі гэтыя невялікія недахопы можа лёгка пераадолець і дзейны кіраўнік дзяржавы?
Вось і цяпер падобныя думкі ўзьнікаюць, калі чытаю гэты накід будучай праграмы Вольгі Карач. Зь яго вынікае, што праграма цалкам можа рэалізавацца ў межах цяперашняй сыстэмы. Вольга Карач не прапануе зьмены мадэлі.
Але тады яе праграма ня цягне на альтэрнатыўны праект.
Пра гэтыя праблемы і задачы, якія ўзгадвае Вольга, ня раз выказваўся і Лукашэнка. Ён рэзка крытыкуе непарадкі ў будаўніцтве, камунальнай сфэры, часта кажа пра пытаньні аховы здароўя, клапоціцца пра пэнсіянэраў. Цяпер у Беларусі амаль усеагульная вышэйшая адукацыя. Ён увесь час хваліцца, што пабудаваў «грамадзтва роўных магчымасьцяў», дзе няма багатых алігархаў.
"А калі так, то, з гледзішча абывацеля, навошта мяняць шыла на мыла?"
На папрок, чаму ж ты не разьвязаў гэтыя праблемы за 21 год улады, Лукашэнка адкажа (як ужо казаў шмат разоў), што не было магчымасьцяў, бо трэ было выцягваць краіну з прорвы, будаваць дзяржаву з нуля, запускаць заводы, калгасы і інш. А вось цяпер можна ўзяцца за тыя пытаньні, якія пералічвае Вольга Карач. І пад гэтай праграмай ён лёгка можа падпісацца.
А калі так, то, з гледзішча абывацеля, навошта мяняць шыла на мыла? Гэты прэзыдэнт, прынамсі, хоць мае кіроўны досьвед.
І вось тут мы падыходзім да другой праблемы. Вольга Карач шмат разважае пра лёс людзей, якія прышлі ў палітыку зь нейкіх высокіх пасадаў:
«У чым праблема многіх іншых палітыкаў Беларусі? Яны прыходзяць у палітыку, як правіла, ужо рэалізаваўшыся ў іншай сфэры і не разумеючы, што трапляюць у вельмі спэцыфічны асяродак — гэта як Аліса ў Залюстроўі: быццам усё знаёма, але неяк ня так. Але чалавек верыць, што яго папярэдні жыцьцёвы вопыт дапаможа яму ў палітыцы. І чым вышэйшая была пасада, тым складаней яму адаптавацца ў новых умовах, тым складаней яму сказаць: «Цяпер мне давядзецца пачаць усё спачатку».
Вольга закранула важную тэму, якую я б сфармуляваў так: у Беларусі прафэсія палітыка ня лічыцца паважанай. Ва ўмовах адсутнасьці публічнай палітыкі па-іншаму і быць ня можа. Большасьць насельніцтва лічыць, што прэтэндэнт на пасаду прэзыдэнта павінен мець пэўны кіроўны досьвед. Але гэтая сытуацыя ставіць апазыцыйных палітыкаў у непрыемнае становішча. І Вользе Карач трэба рыхтавацца адказваць на ня вельмі зручнае пытаньне: вы прэтэндуеце на тое, каб кіраваць дзяржавай, а чым вы кіравалі ў сваім жыцьці? Магчыма, самой Вользе пытаньне падасца лёгкім: я, скажа яна, шмат гадоў кіравала грамадзянскай кампаніяй «Наш дом». Мяне асабіста такі адказ задаволіць. А ці задаволіць абывацеля, да якога апэлюе сп-ня Карач? Бо той не ўспрымае ўсур’ёз партыі, грамадзкія арганізацыі, грамадзянскія кампаніі, а значыць, і іхніх кіраўнікоў. Кіраваць міністэрствам, раёнам, заводам — вось гэта досьвед, лічыць ён. І пакуль ніхто ня думае над тым, як пераадолець гэтыя стэрэатыпы.