У горадзе Тампа (штат Флорыда) сёньня пачынаецца перадвыбарчы зьезд Рэспубліканскай партыі ЗША. На зьезьдзе, які працягнецца да 30 жніўня, болей за 2 тысячы дэлегатаў маюць афіцыйна вылучыць кандыдатам у прэзыдэнты Злучаных Штатаў былога губэрнатара штату Масачусэтс, бізнэсоўца Міта Ромні. Кандыдатам в віцэ-прэзыдэнты мае стаць кангрэсмэн Пол Райан.
Агенцтвы навінаў паведамілі, што рэспубліканцы могуць адкласьці адкрыцьцё зьезду з-за трапічнага шторму, які насоўваецца на паўвыспу. Тым не менш, зьезд адкрыецца, як і было заплянавана, 27 жніўня, але праграма яго будзе зьмененая.
З ЗША перадае карэспандэнт Радыё Свабода Яўген Аронаў:
Меркаваная траекторыя ўрагану пралягае на шмат кілямэтраў на захад ад Тампы, тым не менш, сыноптыкі прагназуюць моцныя дажджы і ветры, таму, ў адпаведнасьці з рэкамэндацыямі губэрнатара Флорыды (дарэчы, рэспубліканца), заплянаваныя на панядзелак мерапрыемства ў межах зьезду або наогул будуць згорнутыя альбо перанесены на іншы час. У выходныя напярэдадні зьезду былі адмененыя турніры па гольфе і яхтавая рэгата, ў якіх зьбіраліся браць удзел вядомыя рэспубліканскія палітыкі і буйныя партыйныя донары.
Трапічны шторм "Айзэк", які пранёсься над востравам Кі-Уэст ў паўднёвай ускрайку Флорыды, не нарабіў вялікіх нязручнасьцяў. На мацярык, ужо з ураганнай сілай катэгорыі 2 (гэта хуткасьць ветру 150-170 кілямэтраў у гадзіну) ён выйдзе на паўночным узьбярэжжы Мэксыканскай затокі ў раёне Новага Арлеану, у Люізіяне. Губэрнатар штату, таксама рэспубліканец, павінен быў стаць адным з дакладчыкаў на зьезьдзе ў Тампе, але ён абвясьціў, што нікуды не паедзе, бо абставіны патрабуюць яго прысутнасьці на месцы. Тое ж самае заявіў рэспубліканскі губэрнатар Алабамы. А галоўны віноўнік урачыстасьці ў Тампе, Міт Ромні зрабіў заяву, у якой выказвае трывогу з нагоды магчымых наступстваў стыхійнага бедзтва.
Працягласьць зьезду ў выніку скарочаная з-за ўрагану з чатырох дзён да трох. Рэглямэнт зьменены, хоць дэталі пакуль невядомыя. Тым не менш, форум афіцыйна адкрыецца 27 жніўня, і ў зале пасяджэньняў будуць запушчаны гадзіньнік, які вымярае не сэкунды і хвіліны, а велічыні, скажам так, ідэалягічныя: з якой хуткасьцю павялічваецца дзяржаўны доўг ЗША, і на колькі ён вырасьце за тры дні працы зьезду . Рэспубліканцы гэтым як бы дэкляруюць, што час працуе на іх, нават пакуль яны вымушаныя бязьдзейнічаць. Аб намінацыі Ромні і Райана будзе абвешчана 28 жніўня, і ў той жа дзень дэлегаты афіцыйна зацьвердзяць праграму партыі. Прамова Ромні, у якой ён падзякуе партыйцам за давер і прыме намінацыю, прызначаная на 30 жніўня ў прайм-тайм.
У Тампе чакаецца прыбыцьцё каля 70 тысяч гасьцей - дэлегатаў, партыйных дзеячоў, журналістаў і пратэстоўцаў. Намінацыйным зьездам, як звычайна, адкрываецца завяршальная стадыя прэзыдэнцкай перадвыбарчай кампаніі, і рэспубліканцы паспрабуюць на форуме зрабіць усё, каб уступіць у яе максымальна згуртаванымі і заражанымі на барацьбу. Дэвіз зьезду гэтага года - "За лепшае заўтра". Што дае рэспубліканцам падстава верыць у тое, што гэта заўтра належыць ім? Вось, што думае вядомы амэрыканскі палітычны камэнтатар Майкл Бэран:
«Галоўнае гэта тое, што партыя адзіная. І яе актыў, і шэраговыя чальцы партыі прынялі Ромні і Райана як сваіх лідэраў, якія ўтвараюць тандэм палітычнага і кіраўніцкага вопыту, з аднаго боку і ідэалягічнага запалу і энтузіязму - з другога. Кансэнсус склаўся і вакол партыйнай плятформы, якая акцэнтуе ўвагу на паляпшэньні эканамічнай сытуацыі за кошт рынкавых мэтадаў, а не ўзмацненьня ролі дзяржавы, да чаго схіляюцца дэмакраты. Калі казаць пра мінусы, то праблема палягае ў тым, што шырокія масы выбаршчыкаў не вельмі добра знаёмыя з кандыдатамі-рэспубліканцамі, і менавіта гэты прабел зьезд і закліканы запоўніць. Іміджмэйкеры Ромні і Райана павінны будуць пэрсаналізаваць іх, максымальна наблізіць да народу, каб ён паверыў у іх шчырае імкненьне служыць яго інтарэсам».
Партыйныя зьезды ў Амэрыцы ўжо даўно не адпавядаюць свайму першапачатковаму прызначэньню. Закулісная партыйная гульня ў наш век можа трансьлявацца ўжывую хіба што ў фармаце рэаліці-ТБ, але ніяк не навінавых тэлеканалаў, якім неабходна ідэальна зрэжысаванае дзеяньне з мінімумам экспромтаў і нечаканасьцяў. Таму ўсе найважнейшыя рашэньні ўзгадняюцца загадзя, канстатуюць назіральнікі, а зьезд ператвараецца ў сьвята, на якое зазываюць шматмільённую тэлеаўдыторыю, якая слаба цікавіцца палітыкай.
Аднак разьмеркаваньне першых і другіх роляў паміж удзельнікамі зьезду ўсё роўна застаецца важнай складнікам. Напрыклад, колькасьць дэлегацый ад розных штатаў вызначаецца вельмі складанай формулай: колькі ў дадзенага штата галасоў у калегіі выбарцаў, як штат галасаваў на апошніх прэзыдэнцкіх выбарах, колькі з тых часоў выбраў рэспубліканцаў у органы ўлады розных узроўняў. Чым большы дэлегацыя, тым вышэйшае месца штата, які яна прадстаўляе, тым больш міністэрскіх і іншых партфэляў, на якія ён мае права разьлічваць у будучыні кабінэце.
«Па меры паслабленьня значнасьці зьездаў ў вырашэньні задач партыйнага жыцьця на пярэдні плян выходзяць пытаньні антуражнага боку, скажам, да поўнага драмы выбару гарадоў-арганізатараў, - заўважае аглядальнік палітычнага штотыднёвіка National Journal Джым О'Саліван. - У эпоху тэлебачаньня і публічнай палітыкі незвычайную значнасьць набыла таксама барацьба вакол сьпісу дакладчыкаў, уключаючы галоўнага з іх. Мае значэньне таксама чарга, працягласьць і час іх выступу - у прайм-тайм ці не, іх полавая і расава-этнічная прыналежнасьць. У імкненьні набыць больш галасоў жанчын рэспубліканцы на сваім зьезьдзе дадуць слова Кандалізе Райс, першай афра-амерыканцы, якая стала на чале дзярждэпартамэнту, першай жанчыне-губэрнатару Паўднёвай Караліны Нікей Гэйлі і першай жанчыне-губэрнатару Нью-Мэксыка Сусане Марцінэс, якая зьяўляецца да таго ж першай лаціна-амэрыканкай, абранай губэрнатарам. На трыбуну выйдзе таксама абаяльная і тэлегенічная жонка кандыдата ў прэзыдэнты Эн Ромні».
Пытаньнем, як найлепшым чынам выкарыстаць выяўленчыя сродкі тэлебачаньня, заклапочаныя не толькі арганізатары зьезду: у Тампу ўжо зьехалася вялікая колькасьць праціўнікаў Рэспубліканскай партыі, якія плянуюць разнастайныя акцыі пратэсту ў раёне, які непасрэдна прылягае да культурна-спартовага комплексу, дзе будзе праходзіць зьезд. У аднаго зь іх паліцыянты заўважылі прымацаванае да нагі мачэтэ і затрымалі яго.
Арганізатары выдзелілі для пратэстоўцаў так званую "зону свабоднага слова", паблізу ад месца правядзеньня зьезду, дзе яны могуць мітынгаваць, не ўступаючы ў кантакт з дэлегатамі. Актывісты, якія пратэставалі на двух апошніх зьездах рэспубліканцаў, скардзіліся ў суды на неабгрунтаваныя рэпрэсіі з боку паліцыі, і ў шэрагу выпадкаў выйгралі свае пазовы. Казалі, што ўлады Тампы па прыкладзе калег з гораду Сэнт-Пол, дзе рэспубліканцы зьбіраліся чатыры гады таму, могуць абавязаць кіраўніцтва партыі набыць страхавыя полісы, якія пакрывалі б штрафы па скаргах, пададзеных дэманстрантамі на ахоўнікаў парадку.
Некаторыя дзяржаўныя ўстановы ў Тампе будуць зачыненыя на час правядзеньня зьезду; адказнасьць за ахову офіснай нерухомасьці ўскладзеная на яе ўладальнікаў. На гэтыя чатыры дні прыпыняюцца таксама ўсе судовыя разборы з-за складанасьцяў, якія могуць паўстаць у прысяжных з праездам па горадзе, выключэньні робяцца толькі для экстраных слуханьняў, зьвязаных з правапарушэньнямі з боку пратэстоўцаў.
Між тым, у Тампе будзе таксама падведзена рыса пад адной няпісанай традыцыяй палітычнага жыцьця Амэрыкі. Майкл Бэран тлумачыць:
«Калі адна партыя адпраўляе на зьезд іншай свайго прадстаўніка, каб той, размаўляючы з прэсай, мог апэратыўна апаніраваць дакладчыкам з варожага лягера, гэта нармальна. Але на гэты раз дэмакраты адкамандзіравалі ў Тампу аж самога віцэ-прэзідэнта, каб адцягнуць увагу СМІ ад асьвятленьня сьвята рэспубліканцаў. Такога наша гісторыя яшчэ не ведала».
З ЗША перадае карэспандэнт Радыё Свабода Яўген Аронаў:
Меркаваная траекторыя ўрагану пралягае на шмат кілямэтраў на захад ад Тампы, тым не менш, сыноптыкі прагназуюць моцныя дажджы і ветры, таму, ў адпаведнасьці з рэкамэндацыямі губэрнатара Флорыды (дарэчы, рэспубліканца), заплянаваныя на панядзелак мерапрыемства ў межах зьезду або наогул будуць згорнутыя альбо перанесены на іншы час. У выходныя напярэдадні зьезду былі адмененыя турніры па гольфе і яхтавая рэгата, ў якіх зьбіраліся браць удзел вядомыя рэспубліканскія палітыкі і буйныя партыйныя донары.
Трапічны шторм "Айзэк", які пранёсься над востравам Кі-Уэст ў паўднёвай ускрайку Флорыды, не нарабіў вялікіх нязручнасьцяў. На мацярык, ужо з ураганнай сілай катэгорыі 2 (гэта хуткасьць ветру 150-170 кілямэтраў у гадзіну) ён выйдзе на паўночным узьбярэжжы Мэксыканскай затокі ў раёне Новага Арлеану, у Люізіяне. Губэрнатар штату, таксама рэспубліканец, павінен быў стаць адным з дакладчыкаў на зьезьдзе ў Тампе, але ён абвясьціў, што нікуды не паедзе, бо абставіны патрабуюць яго прысутнасьці на месцы. Тое ж самае заявіў рэспубліканскі губэрнатар Алабамы. А галоўны віноўнік урачыстасьці ў Тампе, Міт Ромні зрабіў заяву, у якой выказвае трывогу з нагоды магчымых наступстваў стыхійнага бедзтва.
Працягласьць зьезду ў выніку скарочаная з-за ўрагану з чатырох дзён да трох. Рэглямэнт зьменены, хоць дэталі пакуль невядомыя. Тым не менш, форум афіцыйна адкрыецца 27 жніўня, і ў зале пасяджэньняў будуць запушчаны гадзіньнік, які вымярае не сэкунды і хвіліны, а велічыні, скажам так, ідэалягічныя: з якой хуткасьцю павялічваецца дзяржаўны доўг ЗША, і на колькі ён вырасьце за тры дні працы зьезду . Рэспубліканцы гэтым як бы дэкляруюць, што час працуе на іх, нават пакуль яны вымушаныя бязьдзейнічаць. Аб намінацыі Ромні і Райана будзе абвешчана 28 жніўня, і ў той жа дзень дэлегаты афіцыйна зацьвердзяць праграму партыі. Прамова Ромні, у якой ён падзякуе партыйцам за давер і прыме намінацыю, прызначаная на 30 жніўня ў прайм-тайм.
У Тампе чакаецца прыбыцьцё каля 70 тысяч гасьцей - дэлегатаў, партыйных дзеячоў, журналістаў і пратэстоўцаў. Намінацыйным зьездам, як звычайна, адкрываецца завяршальная стадыя прэзыдэнцкай перадвыбарчай кампаніі, і рэспубліканцы паспрабуюць на форуме зрабіць усё, каб уступіць у яе максымальна згуртаванымі і заражанымі на барацьбу. Дэвіз зьезду гэтага года - "За лепшае заўтра". Што дае рэспубліканцам падстава верыць у тое, што гэта заўтра належыць ім? Вось, што думае вядомы амэрыканскі палітычны камэнтатар Майкл Бэран:
Партыйныя зьезды ў Амэрыцы ўжо даўно не адпавядаюць свайму першапачатковаму прызначэньню
«Галоўнае гэта тое, што партыя адзіная. І яе актыў, і шэраговыя чальцы партыі прынялі Ромні і Райана як сваіх лідэраў, якія ўтвараюць тандэм палітычнага і кіраўніцкага вопыту, з аднаго боку і ідэалягічнага запалу і энтузіязму - з другога. Кансэнсус склаўся і вакол партыйнай плятформы, якая акцэнтуе ўвагу на паляпшэньні эканамічнай сытуацыі за кошт рынкавых мэтадаў, а не ўзмацненьня ролі дзяржавы, да чаго схіляюцца дэмакраты. Калі казаць пра мінусы, то праблема палягае ў тым, што шырокія масы выбаршчыкаў не вельмі добра знаёмыя з кандыдатамі-рэспубліканцамі, і менавіта гэты прабел зьезд і закліканы запоўніць. Іміджмэйкеры Ромні і Райана павінны будуць пэрсаналізаваць іх, максымальна наблізіць да народу, каб ён паверыў у іх шчырае імкненьне служыць яго інтарэсам».
Партыйныя зьезды ў Амэрыцы ўжо даўно не адпавядаюць свайму першапачатковаму прызначэньню. Закулісная партыйная гульня ў наш век можа трансьлявацца ўжывую хіба што ў фармаце рэаліці-ТБ, але ніяк не навінавых тэлеканалаў, якім неабходна ідэальна зрэжысаванае дзеяньне з мінімумам экспромтаў і нечаканасьцяў. Таму ўсе найважнейшыя рашэньні ўзгадняюцца загадзя, канстатуюць назіральнікі, а зьезд ператвараецца ў сьвята, на якое зазываюць шматмільённую тэлеаўдыторыю, якая слаба цікавіцца палітыкай.
Аднак разьмеркаваньне першых і другіх роляў паміж удзельнікамі зьезду ўсё роўна застаецца важнай складнікам. Напрыклад, колькасьць дэлегацый ад розных штатаў вызначаецца вельмі складанай формулай: колькі ў дадзенага штата галасоў у калегіі выбарцаў, як штат галасаваў на апошніх прэзыдэнцкіх выбарах, колькі з тых часоў выбраў рэспубліканцаў у органы ўлады розных узроўняў. Чым большы дэлегацыя, тым вышэйшае месца штата, які яна прадстаўляе, тым больш міністэрскіх і іншых партфэляў, на якія ён мае права разьлічваць у будучыні кабінэце.
«Па меры паслабленьня значнасьці зьездаў ў вырашэньні задач партыйнага жыцьця на пярэдні плян выходзяць пытаньні антуражнага боку, скажам, да поўнага драмы выбару гарадоў-арганізатараў, - заўважае аглядальнік палітычнага штотыднёвіка National Journal Джым О'Саліван. - У эпоху тэлебачаньня і публічнай палітыкі незвычайную значнасьць набыла таксама барацьба вакол сьпісу дакладчыкаў, уключаючы галоўнага з іх. Мае значэньне таксама чарга, працягласьць і час іх выступу - у прайм-тайм ці не, іх полавая і расава-этнічная прыналежнасьць. У імкненьні набыць больш галасоў жанчын рэспубліканцы на сваім зьезьдзе дадуць слова Кандалізе Райс, першай афра-амерыканцы, якая стала на чале дзярждэпартамэнту, першай жанчыне-губэрнатару Паўднёвай Караліны Нікей Гэйлі і першай жанчыне-губэрнатару Нью-Мэксыка Сусане Марцінэс, якая зьяўляецца да таго ж першай лаціна-амэрыканкай, абранай губэрнатарам. На трыбуну выйдзе таксама абаяльная і тэлегенічная жонка кандыдата ў прэзыдэнты Эн Ромні».
Пытаньнем, як найлепшым чынам выкарыстаць выяўленчыя сродкі тэлебачаньня, заклапочаныя не толькі арганізатары зьезду: у Тампу ўжо зьехалася вялікая колькасьць праціўнікаў Рэспубліканскай партыі, якія плянуюць разнастайныя акцыі пратэсту ў раёне, які непасрэдна прылягае да культурна-спартовага комплексу, дзе будзе праходзіць зьезд. У аднаго зь іх паліцыянты заўважылі прымацаванае да нагі мачэтэ і затрымалі яго.
ўсе найважнейшыя рашэньні ўзгадняюцца загадзя, канстатуюць назіральнікі, а зьезд ператвараецца ў сьвята, на якое зазываюць шматмільённую тэлеаўдыторыю, якая слаба цікавіцца палітыкай
Арганізатары выдзелілі для пратэстоўцаў так званую "зону свабоднага слова", паблізу ад месца правядзеньня зьезду, дзе яны могуць мітынгаваць, не ўступаючы ў кантакт з дэлегатамі. Актывісты, якія пратэставалі на двух апошніх зьездах рэспубліканцаў, скардзіліся ў суды на неабгрунтаваныя рэпрэсіі з боку паліцыі, і ў шэрагу выпадкаў выйгралі свае пазовы. Казалі, што ўлады Тампы па прыкладзе калег з гораду Сэнт-Пол, дзе рэспубліканцы зьбіраліся чатыры гады таму, могуць абавязаць кіраўніцтва партыі набыць страхавыя полісы, якія пакрывалі б штрафы па скаргах, пададзеных дэманстрантамі на ахоўнікаў парадку.
Некаторыя дзяржаўныя ўстановы ў Тампе будуць зачыненыя на час правядзеньня зьезду; адказнасьць за ахову офіснай нерухомасьці ўскладзеная на яе ўладальнікаў. На гэтыя чатыры дні прыпыняюцца таксама ўсе судовыя разборы з-за складанасьцяў, якія могуць паўстаць у прысяжных з праездам па горадзе, выключэньні робяцца толькі для экстраных слуханьняў, зьвязаных з правапарушэньнямі з боку пратэстоўцаў.
Між тым, у Тампе будзе таксама падведзена рыса пад адной няпісанай традыцыяй палітычнага жыцьця Амэрыкі. Майкл Бэран тлумачыць:
«Калі адна партыя адпраўляе на зьезд іншай свайго прадстаўніка, каб той, размаўляючы з прэсай, мог апэратыўна апаніраваць дакладчыкам з варожага лягера, гэта нармальна. Але на гэты раз дэмакраты адкамандзіравалі ў Тампу аж самога віцэ-прэзідэнта, каб адцягнуць увагу СМІ ад асьвятленьня сьвята рэспубліканцаў. Такога наша гісторыя яшчэ не ведала».