Я во нідзе не была і жывая, - сьцьвярджала калісьці мая бабуля, якая нарадзілася і жыла ўвесь час на Бабруйшчыне. Я хоць і люблю вандроўкі, на жаль, далей за паўднёвы захад Магілёўшчыны з дому выбіраюся рэдка. Але прызнаю – за Бабруйскам таксама ёсьць зямля і жыцьцё. Калі вы са мною згодныя і прыгожыя краявіды ды далягляд вабяць вас, запрашаю далучыцца да разнастайных падарожжаў, удалых і ня вельмі, надараюцца ж і такія, у кампаніі беларускіх ды замежных пісьменьнікаў.
Гэтыя падарожныя нарысы запрашаюць усіх жадаючых, дарослых і школьнікаў, падзівіцца хараству і разнастайнасьці прыроды і гістарычнай своеасаблівасьці нашай бацькаўшчыны. Першая іх частка - “Палёт скрозь стагодзьдзі” - захапляльная вандроўка на кіліме-самалёце па-над абшарамі Беларусі даўнейшых часоў цікава і зразумела знаёміць з гісторыяй і прыродай старажытнасьці. Прычым, акцэнт робіцца ня столькі на войны і палітычныя падзеі, колькі на побыт, штодзённыя клопаты нашых продкаў, жывёлах і расьлінах, што калісьці тутака расьлі і вяліся.
Наступныя часткі нарысаў клічуць у Белавескую пушчу, Бярэзінскі запаведнік, на беларускае Паазер’е, на Палесьсе. Тут знойдзеце малавядомыя падрабязнасьці з жыцьця жывёлаў птушак, краявіды, не кранутыя чалавекам. Толькі, на жаль, гэта таксама падарожжа ў часе, хаця ва ўступным слове абяцалі сучаснасьць. Дзе там! З часоў напісаньня нарысаў у 40-60-я гады шмат вады сплыло. На некаторых з апісаных земляў, дзякуючы мэліярацыі і чарнобылю, не засталося ўжо ані тых зьвяроў, ані людзей.
Падарожжы часам надараюцца і ня толькі з цікавасьці, а і з неабходнасьці. Вось і селянін Кантэн выпраўляецца напярэдадні Калядаў у горад, каб прывезьці на сьвяты дадому дачку Марыю-Луізу. Яна некалькі гадоў таму з’ехала зь вёскі ў Ліён па лепшае жыцьцё, каб “зрабіць сябе самой”, кажучы сучаснаю мовай. Мяркуючы па лістах бацькам і падарункам сястры, ёй гэта ўдалося. Марыя-Луіза працуе настолькі дбайна, што нават Каляды ня мае магчымасьці правесьці зь сям’ёй. Бацька вырашае паехаць да яе гаспадароў і паразмаўляць. Але дабраўшыся да месца, ён дазнаецца – Марыя-Луіза даўно там не працуе, больш таго – яна зусім ня тая, за каго сябе выдае. Бацька пакутліва шукаў дачку па самых розных месцах, зазнаў безьліч душэўных пакутаў, але так і ня здолеўшы сустрэцца з ёю, вяртаецца дадому. Ці адважыцца ён расказаць пра ўсё сямейнікам і хлопцу, закаханаму ў Марыю-Луізу?
Навуковец Карповіч, спэцыяліст па фальклёры, разам з супрацоўнікамі радыё едзе ў камандзіроўку ў аддаленую вёску запісваць тамтэйшыя сьпевы. Але высьвятляецца, што мала таго, што ягоныя спадарожнікі – кампанія малапрыемная для разумнага і сумленнага чалавека, дык яшчэ і песьні мясцовага хору – кепская копія абрыдлых шлягераў. Камандзіроўку можна было б лічыць няўдалай, але сустрэчы з мясцовымі людзьмі, чалавечыя лёсы, роздум, гутаркі, назіраньні па-за афіцыйнаю часткаю нясуць неацэнны жыцьцёвы досьвед, дапамагаюць найлепш зразумець жыцьцё навокал. Захапляюся сьмеласьцю і майстэрствам аўтара, што здолеў шчыра пры дапамозе, здавалася б, нязначных дэталяў выкрыць суцэльнае валадарства хлусьні і прыстасавальніцтва ў краіне квітнеючага сацыялізму.
З кнігі “Напрадвесьні”, Менск, “Юнацтва”, 2001
Эсэ – фактычна хроніка воднага падарожжа пісьменьніка на катамаране па рацэ Бярэзіне. На гэтым шляху яго і ягоных спадарожнікаў напаткаюць ня толькі прыгожыя краявіды і адчуваньне еднасьці з прыродай, а і шматлікія перашкоды, якія трэба адолець або абысьці, бо яны часта тояць у сабе рэальную пагрозу маёмасьці, здароўю, нават жыцьцю. Прычынаю нягодаў сталася ня толькі прыродная стыхія, а і ліхія людзі на запаведных мясьцінах сярод памяркоўных беларусаў. Ніколі б не падумала.
Рышард Капусьцінскі. Падарожжы з Герадотам.
Менск, выдавец І.П. Логвінаў, 2009Віталь Вольскі. Падарожжа па краіне беларусаў. Нарысы.
Менск, “Мастацкая літаратура”, 2006Наступныя часткі нарысаў клічуць у Белавескую пушчу, Бярэзінскі запаведнік, на беларускае Паазер’е, на Палесьсе. Тут знойдзеце малавядомыя падрабязнасьці з жыцьця жывёлаў птушак, краявіды, не кранутыя чалавекам. Толькі, на жаль, гэта таксама падарожжа ў часе, хаця ва ўступным слове абяцалі сучаснасьць. Дзе там! З часоў напісаньня нарысаў у 40-60-я гады шмат вады сплыло. На некаторых з апісаных земляў, дзякуючы мэліярацыі і чарнобылю, не засталося ўжо ані тых зьвяроў, ані людзей.