Патаемная дыпляматыя Менску і Вашынгтону

Нядаўна партал Wikileaks апублікаваў новую вялікую падборку амэрыканскіх дыпляматычных дэпешаў, значная частка зь іх тычыцца Беларусі. З апублікаваных тэлеграмаў, у прыватнасьці, вынікае, што ня толькі Эўразьвяз, але і ЗША ў 2009 годзе вялі інтэнсіўную працу па нармалізацыі стасункаў з афіцыйным Менскам. Некаторыя з тэлеграмаў, у якіх выкладаюцца беларускія сюжэты, дасланыя з амбасады ЗША ва Ўкраіне ў сувязі з абмежаванымі магчымасьцямі амэрыканскай амбасады ў Менску.

Пераклад дакумэнтаў, зьвязаных з перамовамі з кіраўніком адміністрацыі Лукашэнкі Ўладзімерам Макеем, зрабіла інтэрнэт-выданьне «Беларускія навіны».


Прапануем вам зьмест публікацыі



Ідэнтыфікацыйны нумар 09KYIV1822
Дата стварэньня 2009/10/20 00:54
Дата публікацыі 2011/07/11 00:00
Тып канфідэнцыйны дакумэнт
Месца стварэньня Пасольства ў Кіеве

ТЭМА: Менск гатовы да абмеркаваньня «дарожнай мапы» з урадам ЗША, толькі б аслабіць сваю залежнасьць ад Расеі


1. (C) Зводка: Кіраўнік прэзідэнцкай адміністрацыі Уладзімір Макей пацьвердзіў часоваму паверанаму 14 Кастрычніка жаданьне Беларусі распрацаваць з урадам ЗША «дарожную мапу" па нармалізацыі амэрыкана-беларускіх двухбаковых адносін. Ён сказаў, што яны вітаюць ідэю жывой дыскусіі, якую ён узначальвае з беларускага боку. Макей падкрэсьліў, што Беларусі неабходна аслабіць эканамічную залежнасьць ад Расеі, ён не бачыць ніякіх зьменаў у жаданьні е ўраду Расеі дыктаваць ўмовы сваім «партнэрам». Асабіста ён лічыць, што прызнаньне Абхазіі і Паўднёвай Асэтыі ўрадам Беларусі не зьменіць жорсткае стаўленьне Расеі да Беларусі, хаця сёй-той ва ўрадзе Беларусі, паводле яго слоў, мае іншы пункт гледжаньня. Ён лічыць, што прэзыдэнт імкнецца да эканамічных рэформаў, у тым ліку - да прыватызацыі. Ён сказаў, што ўрад Беларусі будзе дамагацца падтрымкі ўраду ЗША ў пашырэньні крэдытаваньня Беларусі міжнароднымі фінансавымі інстытутамі ў 2010 годзе, і разумее, што гэта будзе абстаўлена эканамічнымі ўмовамі. Здавалася, ён намякае, што гэта разглядаецца як меншае зло ў параўнаньні з чарговым зваротам па дапамогу да Расеі. З іншага боку, адміністрацыі прэзыдэнта складаней прыняць палітычную лібэралізацыю, але ён сказаў, што яны адкрытыя для абмеркаваньня нашай іншага пункту гледжаньня па дадзеным пытаньні ў рамках «дарожнай мапы". .

2. (C) 14 кастрычніка часовы павераны сустрэўся з кіраўніком прэзыдэнцкай адміністрацыі Уладзімірам Макеем па яго просьбе. На нарадзе, які доўжыўся гадзіну і дваццаць хвілін, Макей папрасіў прабачэньня за адсутнасьць прагрэсу ў разьвіцьці «дарожнай мапы", узгодненай з памочнікам дзяржсакратара Горданам 14 жніўня. Ён сказаў, што пытаньне засталося без разгляду ў сувязі з летнімі вакацыямі, а таксама неадкладнымі справамі, у тым ліку - шэрагам сустрэч на высокім узроўні пры ўдзеле Расеі. Ён сказаў, што прасіў аб сустрэчы з часовым павераным, каб пацьвердзіць зацікаўленасьць Беларусі ў разьвіцьці гэтага працэсу, і на самай справе назваў гэта гістарычнай магчымасьцю для паляпшэньня адносін паміж дзвюма краінамі.

3. (C) Запытаўшы тлумачэньні аб далейшым разьвіцьці «Дарожнай карты», Макей сказаў, што, насуперак камэнтарам міністра замежных спраў Мартынава намесьніку памочніка дзяржсакратара Расэлу, зробленым у кулюарах Генэральнай Асамблеі ААН, гуляць вядучую ролю ў абмеркаваньні будзе адміністрацыя прэзыдэнта, уключаючы па меры неабходнасьці МЗС і іншыя міністэрства. Ён таксама пагадзіўся з тым, што працэс не павінен быць абмежаваны дакумэнтам, наадварот, ён павінен прадстаўляць сабой жывую двухбаковую дыскусію. Ён даручыў Валянціну Рыбакову, свайму дарадцу па міжнародных справах, як мага хутчэй пачаць перамовы з часовым павераным. Рыбакоў ўнёс прапанову, што працэс, магчыма, было б лепш за ўсё запусьціць сустрэчай на вышэйшым узроўні для Макея ў Вашынгтоне. Часовы павераны адказаў, што ён перадасьць гэтую прапанову, але выказаў меркаваньне, што Вашынгтон будзе схільны павысіць узровень дыскусіі пасьля дасягненьня рэальнага прагрэсу ў межах "дарожнай мапы". Макей і Гордан паставілі мэты, вызначылі парамэтры і блаславілі працэс, але на сёньняшні дзень прагрэс не дасягнуты. Макей пагадзіўся, і сказаў, што быў бы шчасьлівы сустракацца з часовым павераным раз на месяц ці па меры неабходнасьці, калі ўзьнікнуць праблемы.

4. (C) У адказ на заўвагу часовага паверанага аб тым, што - паводле сталым прадстаўніцтвам міжнародных фінансавых інстытутаў - нягледзячы на іх прагрэс у працы з калегамі з Цэнтральнага банку, Мінфіну і нават Мінэканомікі, усе дамоўленасьці павінны канчаткова зацьвярджацца ў адміністрацыі прэзыдэнта, і што асобы , якія прымаюць у адміністрацыі эканамічныя рашэньні, здольныя адкідаць або скажаць дасягнутыя пагадненьні Макей заявіў, што на самай справе ўсё ідзе інакш і што рухавіком сілай эканамічных пераўтварэньняў у Беларусі зьяўляецца адміністрацыя прэзадэнта. (Заўвага: сталых прадстаўнікоў як МВФ, так і Сусьветнага банка гэты адказ зьбянтэжыў Канец заўвагі ..) Адміністрацыя прэзыдэнта цалкам падтрымлівае эканамічную лібэралізацыю і прыватызацыю, і часта ёй даводзіцца падштурхоўваць ўрад да больш хуткіх дзеяньняў, сказаў Макей. Адміністрацыя прэзыдэнта выступае за маштабныя прамыя замежныя інвэстыцыі з Захаду. Ён сказаў, што яны казалі аб заводах з Польшчай, і будуць вітаць і рашуча падтрымаюць амэрыканскія кампаніі, зацікаўленыя ў набыцьці нафтаперапрацоўчых заводаў, банкаў і фабрык у Беларусі, праўда, не будуць прадаваць гэтыя прадпрыемствы па дэмпінгавых коштах. Вельмі важна (ён часта зьвяртаўся да гэтай тэме), каб Беларусь дывэрсіфікавала эканамічныя адносіны. Залежнасьць ад расійскага рынку і капіталу паслужыла толькі падрыву незалежнасьці і сувэрэнітэту Беларусі. Па яго словах, яны выдатна разумеюць, што ў 2010 годзе ім будзе не хапаць фінансавых сродкаў, і ён папрасіў урад ЗША падтрымаць фінансаваньне для Беларусі праз Міжнародны валютны фонд і Сусьветны банк, каб ім не давялося спадзявацца на Расею.

5 (З) Ён паведаміў, што на саміце СНД у Кішынёве, калі іншыя члены спрабавалі весьці сур'ёзную дыскусіі аб тым, як палепшыць эканамічную каардынацыю паміж краінамі, «Мядзьведзеў проста сядзеў і ўсміхаўся», выдатна ведаючы, што іншыя краіны залежаць ад Расеі. У адрозьненьні ад заходніх арганізацый, у якіх існуюць сапраўдныя сяброўскія і партнэрскія адносіны, Расія аддае перавагу таму, каб дыктаваць ўмовы. Ён сказаў, што, на яго думку, якую пачуем толькі мы трое (ён выкарыстаў гэтую фразу некалькі разоў), нават калі б Беларусь прызнала Абхазію і Паўднёвую Асэтыю, Расія працягнула б ціснуць на Беларусь, яна ніколі не стала б яе сапраўдным партнэрам. Тым не менш, ён папярэдзіў, што ў Адміністрацыі прэзыдэнта і ўрадзе ёсьць элемэнты, якія схільныя да прызнаньня рэгіёнаў. Ён сказаў, што гэта заўвага - не частка яго перамоўнай тактыкі, а толькі факт, якім ён хацеў падзяліцца з намі.

6 (C) Часовы павераны адзначыў, што праз Агенцтва міжнароднага разьвіцьця ЗША мы дасьледуем магчымасьці, накіраваныя на ініцыяваньне праграмы садзейнічаньня разьвіцьцю малога і сярэдняга бізнэсу ў прыватным сэктары, а таксама на працу з латышамі па стварэньні англамоўнай Рыскай праграмы МБА ў Менску. Ён сказаў, што адміністрацыя прэзыдэнта вітае і падтрымлівае абедзьве праграмы. Рост прыватнага сэктара непазьбежны, і важна, каб Беларусь была да яго гатовая. Ён сказаў, што адміністрацыя прэзыдэнта зацікаўленая ў непасрэдным узаемадзеяньні з часовым павераным па пытаньні аб праграме МБА. Адказ быў такі: нягледзячы на тое, што ўрад ЗША зьяўляецца найбуйнейшым спонсарам гэтых сумесных з латышамі намаганьняў, латышы гуляюць у іх вядучую ролю, а мы паважаем гэта і падтрымліваем іх ролю. Макей адказаў усьмешкай, сказаўшы, што ў гэтым-та і розьніца (маючы на ўвазе сустрэчу СНД у Кішынёве).

7. (C) У заключэньне часовы павераны выказаў сваю ўдзячнасьць за ўмяшаньне адміністрацыі прэзыдэнта, калі часовы павераны патэлефанаваў ўвечары 7 кастрычніка, каб паскардзіцца на здымачную групу, якая зьявілася ў парога часовага паверанага, каб здымаць, у тым ліку - у доме, прыбыцьцё прадстаўнікоў палітычных партый на вячэру, наладжаную часовым павераным з нагоды візыту каардынатара па пытаньнях дапамогі Эўропе і Эўразіі Дэна Разэнблюма. Часовы павераны нагадаў Макею, што ў ходзе іх першай сустрэчы Макей запэўніў часовага паверанага, што амбасада можа сустракацца з кім заўгодна з грамадзкасьці, але прасіў, каб яна таксама сустракалася з дзяржаўнымі дзеячамі. Часовы павераны сказаў, што ён выканаў сваю частку дамоўленасьці аб сустрэчах, і сапраўды, спадар Разенблюм сустракаўся са старшынёй Цэнтральнага банка. Макей папрасіў прабачэньня і сказаў, што калі ён пачуў пра гэта, то неадкладна паклаў гэтаму канец.

8. (C) Макей дадаў, што выбары не за гарамі, што людзі пачынаюць нервавацца, і што спэцслужбам у любой краіне прыходзіцца адсочваць людзей, якія прадстаўляюць для краіны пагрозу. Ён заявіў, што дзеячы апазыцыі гуляюць на руку Расеі, спрабуючы ізаляваць Беларусь, што толькі павялічыць залежнасьць ад Расеі. Часовы павераны выказаў упэўненасьць, што органы могуць сачыць за людзьмі значна больш дасканалым спосабам, і што тое, што адбылося было звычайным цкаваньнем. Макей пагадзіўся. Часовы павераны працягнуў, што ізаляцыя Беларусі не зьяўляецца палітыкай ўрада ЗША, яна зьяўляецца пабочным прадуктам рашэньняў, якія ўрад Беларусі прыняў па пытаньнях правоў чалавека, свабоды прэсы і выбараў. Выбар быў не паміж Усходам і Захадам, так як больш не існуе двух лягераў, а гаворка ішла аб унутраных рашэньнях Беларусі з нагоды таго, які тып эканамічнай і палітычнай сыстэмы яна будзе мець для зацьвярджэньня сувэрэнітэту і незалежнасьці Беларусі, якія ўрад ЗША падтрымлівае. Макей завяршыў сустрэчу, сказаўшы, што адпаведнае разуменьне гэтых пытаньняў абедзьвюма бакамі будзе растлумачана ў «дарожнай мапе".

9. (C) Камэнтар: Тэма сустрэчы была паралельнай тэме размовы з памочнікам дзяржсакратара Горданам, а менавіта: падчас фінансавага крызісу Беларусь вынесла ўрок аб цяжкіх наступствах залежнасьці ад Расеі, шмат у чым падобна таму, як гэта адбываецца на баксёрскім рынгу, Расія проста стукнула мацней, калі Беларусь апынулася слабай. У большай ступені, чым раней, Макей, адміністрацыя прэзыдэнта і ўрад Беларусі дэманструюць разуменьне таго, што цяпер ужо няма вяртаньня да эканамічнай мадэлі, якая дазваляла ім падтрымліваць грамадзкую дамову: поўная занятасьць, эканамічная прадказальнасьць, і пасьлядоўнае, хай нават паступовае паляпшэньне эканамічнага дабрабыту людзей наўзамен на сапраўдную папулярнасьць Лукашэнкі. Мадэль, заснаваная на таннай нафце і газе з Расеі, і расейскі рынак, які купляў большасьць таго, што вырабляла Беларусь, што дазваляла Беларусі прадаваць перапрацаваныя нафтапрадукты на Захад, перастала існаваць, і нават калі б Беларусі была прапанавана магчымасьць вярнуцца да яе, поўная залежнасьць ад Расеі больш не ў інтарэсах Беларусі.

10. (C) Працяг камэнтара: Адміністрацыя прэзыдэнта і ўрад Беларусі, якая зьяўляецца падсыстэмай адміністрацыі прэзыдэнта, усё больш, хай і неахвотна, разглядаюць крытэр эканамічных рэформаў для доступу да фінансаваньня міжнародных фінансавых інстытутаў як меншае з двух зол. Верагодна, што моцная праграма структурных рэформаў з наступным пагадненьнем аб рэзэрвовым крэдыце ў красавіку 2010 года, як гэта было б прадугледжана Артыкулам 4, у кароткатэрміновай пэрспэктыве можа быць лепшым спосабам садзейнічаньня зьмяненьню эканамічнай сыстэмы ў Беларусі. Да гэтага часу падтрыманьне дзяржаўнай эканомікі было адным з найважнейшых інструмэнтаў кантролю над насельніцтвам з боку рэжыму Лукашэнкі. Больш мяккі падыход да правоў чалавека, незалежных СМІ і палітычнага плюралізму зьяўляецца тым, па крайняй меры - зараз, на што адміністрацыя прэзыдэнта па-ранейшаму глядзіць з вялікім страхам. Такім чынам, сталая наяўнасьць санкцый у іх цяперашнім выглядзе, хутчэй за ўсё, зьяўляецца неабходным патрабаваньнем, каб нагадваць адміністрацыі прэзыдэнта пра значэньне, якое Захад надае гэтым прынцыпам, і такім чынам дамагацца працягу пакрокавага прагрэсу ў гэтай сфэры. Такое спалучэньне бізуна і перніка можа быць лепшым падыходам да дапамогі Беларусі ў дасягненьні таго, чым, яна, па яе заявах, хоча зьяўляцца - незалежнай і суверэннай дзяржавай.