Паводле экспэртаў Усясьветнай арганізацыі аховы здароўя, якія некалькі гадоў таму дасьледавалі здароўе жанчын у эўрапейскіх турмах, гвалтоўнае адлучэньне маці ад дзіцяці найчасьцей нэгатыўна адбіваецца на фізычным і псыхічным здароўі маці і шкодзіць разьвіцьцю малога, у тым ліку яго эмацыйнаму стану. З гледзішча псыхааналітыкаў, нават нядоўгая разлука з маці выклікае ў дзіцячай псыхіцы пратэст. Калі ж яна зацягнецца, зьмены ў псыхіцы могуць стаць незваротнымі.
Трохгадовы Даніла Саньнікаў адарваны ад сваёй маці, журналісткі Ірыны Халіп, і бацькі — экс-кандыдата на прэзыдэнта Андрэя Саньнікава, ужо больш як месяц. Ад 19 сьнежня бацькі малога знаходзяцца ў СІЗА КДБ, і, мяркуючы па ўсім, гэтая разлука можа стаць нашмат даўжэйшай. Як паведаміла "Свабодзе" Ірыніна маці Люцына Бяльзацкая-Халіп, не праходзіць ані дня, каб унук не пытаўся пра маму ды тату. Што да Ірыны, то большая частка адзінага ліста, які дайшоў ад яе да родных, была прысьвечаная адной тэме — сыну. Пра сувязь дзіцяці і маці — у нашай сёньняшняй праграме "Здароўе".
Ірына Халіп нарадзіла сына ў 40 гадоў. Гэта было цалкам сьвядомае рашэньне. Ірына вельмі хацела стаць маці.
Як кажа Ірыніна маці Люцына Бяльзацкая-Халіп, "у такім узросьце да падобных рашэньняў ставяцца вельмі адказна. Да дня, калі Ірыну арыштавалі, Даніла амаль штодня адчуваў фізычную прысутнасьць маці побач з сабой, бо тая працавала дома. Калі ж Ірына на кароткі час адлучалася зь Менску дзеля прафэсійных спраў, паміж ёй і сынам усталёўвалася сувязь на нейкім ірацыянальным узроўні. Гэта зразумець немагчыма, аднак такая сувязь існуе".
Бяльзацкая-Халіп: "Данька ўвесь час узгадвае бацькоў, а ўчора сказаў: "Мне так сумна. Я так сумую бяз мамы і таты. Чаму яны не ўзялі мяне з сабой?"
Быў, праўда, нейкі час, калі дзіця нібыта паставіла такі бар’ер. Тады Данік нічога не гаварыў. А вось цяпер кожны дзень пытаецца. А зь Ірай у яго вельмі моцная сувязь. Яна фізычна была заўсёды побач. Ён уявіць сабе ня мог, што ня будзе маці і бацькі. Асабліва, канечне, маці, але гэта зразумела.
Я ўвесь час проста баюся за яго. Тым больш што была пагроза, што яго могуць забраць ці некаму аддаць.
А што да Іры, дык я нават проста не магу ўявіць сабе, што яна адчувае. Бо ў лісьце, які мы атрымалі, там большая частка пра Даньку. Што ён робіць, як ён есьць, што вы сказалі яму пра мяне, якія мульцікі ён глядзіць? Кожная жанчына павінна зразумець, што адчувае маці, адлучаная ад дзіцяці, тым больш калі нічога пра яго ня ведае. Бо калі б яна атрымала папярэднія лісты, яна б ведала. Я пісала ёй у сваіх лістах: мы сказалі, што ты паехала, што ты прыедзеш, што ты патэлефануеш, карацей, усё такое, каб яго супакоіць. Але ж ён адчуваў трывогу ў доме. Дзеці гэта вельмі адчуваюць. Нездарма ён спытаўся неяк: "А калі прыйдзе злы дзядзька і скажа: аддайце мне вашага хлопчыка Даню — што вы скажаце?". Хоць я заўсёды стараюся, калі журналісты прыходзяць, каб яны не задавалі такіх пытаньняў, якія ён можа зразумець, аднак пытаньне аб апякунстве — яно ўсё ж вісела ў паветры".
"Свабода": "І ўсе гэтыя справы з адлучэньнем дзіцяці ад сям’і адбываюцца на тле афіцыйнага цынізму, калі на самым высокім узроўні гаворыцца пра тое, каб зачыняліся дзіцячыя дамы і ствараліся дамы сямейныя, у якіх прынамсі імітуецца сямейная атмасфэра..."
Бяльзацкая-Халіп: "Ведаеце, яны мне ўвесь час казалі: "Не, мы толькі за тое, каб дзіця было ў сям’і. Не турбуйцеся, вось калі вы пройдзеце мэдычную камісію, дык..." Такая ўмова была. Зразумела, я баялася, бо мне далёка ня 20, а 70 год. Я ня ведала, як вырашаць на самым версе. Відаць, яны не захацелі больш шуму".
"Свабода": "Як вы самі тлумачыце гэтую дзікунскую, з гледзішча цывілізаванага чалавека, сытуацыю — гвалтоўнае адлучэньне маці, чыё злачынства не даказана, ад малога дзіцяці? Гэта ціск на Ірыну?"
Бяльзацкая-Халіп: "Безумоўна, ціск..."
"Свабода": "Або гэта неразуменьне (назавем гэта такім словам) пэўнай асобаю таго, што ўсё гэта не адпавядае законам чалавечай прыроды?..."
Бяльзацкая-Халіп: "Што тычыцца асобы, дык ён жа разумее, што нельга адлучыць яго ад малодшага сына. Хаця адлучэньне Дані яму, відаць, падаецца цалкам нармальным. Тым ня менш свайго малодшага сына ён вельмі лёгка адлучыў ад маці. Я пра гэта думала таксама. Яго ж не цікавіла, што адчувала маці яго сына. Сытуацыя паўтараецца. А Іра — гэта асабісты вораг. Тут і неразуменьне, і злосьць, і нянавісьць, і помста. Радуецца, што адлучылі малога ад маці і бацькі разам".
"Свабода": "Здаецца, аднойчы нам сказалі па тэлебачаньні, што мы жывём як у Швэцыі. У гэтай краіне мне аднойчы давялося наведаць турму, дзе сядзелі жанчыны, асуджаныя за забойствы. Нас вадзілі па камэрах, якія выглядалі як маленькія кватэры ў нашых маласямейных інтэрнатах, нават лепш. Дык вось, у камэрах на сьценах віселі фоткі малых дзяцей. Памятаю, як жанчына тэлефанавала сваім блізкім, размаўляла зь дзецьмі. Ня кажучы ўжо пра спатканьні. Гэта асуджаныя за забойствы..."
Бяльзацкая-Халіп: "У нас ды каб тэлефон... Жарт. У нас нічога. Мы ні-чо-га ня ведаем. Па аднаму лісту ад Ірыны ды Андрэя. Яны ж разумеюць, што можна пісаць. Усё дайшло, каб бачылі, што гэта яны гэта пісалі. Бо гэта сёньня хвалюе многіх. У самых розных краінах сьвету. Для ўсіх гэта не палітычнае, а выключна чалавечае пытаньне: як можна кідаць за краты не забойцу? Ну што такога магла напісаць журналістка, жонка кандыдата, каб за гэта адлучаць дзіця і такім чынам караць яго? Прычым больш, чым маці?"
"Свабода": "Ці перадавалі вы Ірыне разам зь перадачамі ці лістамі фоткі Данілы?"
Бяльзацкая-Халіп: "Не, не. Я нават ня ведаю, ці можна гэта. А калі б нават і можна было, дык я не хацела б, каб яны мацалі гэта сваімі рукамі. Калі б я асабіста магла перадаць Іры пры сустрэчы гэтыя фота, то я б перадала. А каб яны да майго хлопчыка сваімі рукамі дакраналіся — не хачу..."
"Свабода": "Калі мы сутыкаемся з гэтай карнай сыстэмай, то ўсьведамляем, што яна закранае ня толькі дзяцей зьняволеных, але і іншых іхніх блізкіх. Велізарны псыхалягічны ціск чыніцца і на бацькоў, якія нічога ня ведаюць пра сваіх дзяцей. Зразумела ж, вялікая шкода наносіцца іх здароўю. Як вы гэта вытрымліваеце? Ці даводзіцца вам зьвяртацца па мэдычную дапамогу?"
Бяльзацкая-Халіп: "Я нікуды не зьвяртаюся. Я думаю, што на гэтым стрэсе, ня ведаю, на адрэналіне ці на чым, я сябе нармальна адчуваю. Я ж праходзіла ўсе гэтыя мэдычныя камісіі. Усе аналізы, кардыяграмы, дасьледаваньні... Усё было нармальна. Калі б мне да Ірынага арышту сказалі, што я гэта ўсё вытрымаю — выходзіць з дому ў 7 раніцы, бегчы па паліклініках, потым і дзіця, і перадачы, а муж у шпіталі на апэрацыі — да яго трэба было пайсьці і зь ім пасядзець, а другая бабуля з пнэўманіяй — і гэта ўсё-ўсё на мне. Усё гэта робіцца. Ня ведаю нават, як і чаму".
"Свабода": "Мне даводзілася чытаць, у тым ліку і ў артыкулах самой Іры, пра тое, што выпала на ваш род — Бяльзацкіх, якіх падчас нямецкай акупацыі ў Варшаве кінулі ў гета. Тым ня менш ваш род выжыў, што сьведчыць пра вашы дастаткова моцныя гены..."
Бяльзацкая-Халіп: "Напэўна, вы маеце рацыю. Мне мой пляменьнік гэтымі днямі тэлефанаваў з ЗША. Ён узгадаў пра ягоную зь Ірай бабулю — маю маці. Яна была такой, як кажуць, жалезнай жанчынай. Сама я, як мне здаецца, ніколі такой не была. Ён мне кажа: "Цёця Люся, у табе бабуліны гены праявіліся". Але колькі я гэта вытрымаю — ня ведаю. Столькі выпрабаваньняў выпала на ўсіх нас — на бацькоў, на мяне, на Іру".
Трохгадовы Даніла Саньнікаў адарваны ад сваёй маці, журналісткі Ірыны Халіп, і бацькі — экс-кандыдата на прэзыдэнта Андрэя Саньнікава, ужо больш як месяц. Ад 19 сьнежня бацькі малога знаходзяцца ў СІЗА КДБ, і, мяркуючы па ўсім, гэтая разлука можа стаць нашмат даўжэйшай. Як паведаміла "Свабодзе" Ірыніна маці Люцына Бяльзацкая-Халіп, не праходзіць ані дня, каб унук не пытаўся пра маму ды тату. Што да Ірыны, то большая частка адзінага ліста, які дайшоў ад яе да родных, была прысьвечаная адной тэме — сыну. Пра сувязь дзіцяці і маці — у нашай сёньняшняй праграме "Здароўе".
Ірына вельмі хацела стаць маці
Ірына Халіп нарадзіла сына ў 40 гадоў. Гэта было цалкам сьвядомае рашэньне. Ірына вельмі хацела стаць маці.
Як кажа Ірыніна маці Люцына Бяльзацкая-Халіп, "у такім узросьце да падобных рашэньняў ставяцца вельмі адказна. Да дня, калі Ірыну арыштавалі, Даніла амаль штодня адчуваў фізычную прысутнасьць маці побач з сабой, бо тая працавала дома. Калі ж Ірына на кароткі час адлучалася зь Менску дзеля прафэсійных спраў, паміж ёй і сынам усталёўвалася сувязь на нейкім ірацыянальным узроўні. Гэта зразумець немагчыма, аднак такая сувязь існуе".
Бяльзацкая-Халіп: "Данька ўвесь час узгадвае бацькоў, а ўчора сказаў: "Мне так сумна. Я так сумую бяз мамы і таты. Чаму яны не ўзялі мяне з сабой?"
Быў, праўда, нейкі час, калі дзіця нібыта паставіла такі бар’ер. Тады Данік нічога не гаварыў. А вось цяпер кожны дзень пытаецца. А зь Ірай у яго вельмі моцная сувязь. Яна фізычна была заўсёды побач. Ён уявіць сабе ня мог, што ня будзе маці і бацькі. Асабліва, канечне, маці, але гэта зразумела.
Я ўвесь час проста баюся за яго. Тым больш што была пагроза, што яго могуць забраць ці некаму аддаць.
А што да Іры, дык я нават проста не магу ўявіць сабе, што яна адчувае. Бо ў лісьце, які мы атрымалі, там большая частка пра Даньку. Што ён робіць, як ён есьць, што вы сказалі яму пра мяне, якія мульцікі ён глядзіць? Кожная жанчына павінна зразумець, што адчувае маці, адлучаная ад дзіцяці, тым больш калі нічога пра яго ня ведае. Бо калі б яна атрымала папярэднія лісты, яна б ведала. Я пісала ёй у сваіх лістах: мы сказалі, што ты паехала, што ты прыедзеш, што ты патэлефануеш, карацей, усё такое, каб яго супакоіць. Але ж ён адчуваў трывогу ў доме. Дзеці гэта вельмі адчуваюць. Нездарма ён спытаўся неяк: "А калі прыйдзе злы дзядзька і скажа: аддайце мне вашага хлопчыка Даню — што вы скажаце?". Хоць я заўсёды стараюся, калі журналісты прыходзяць, каб яны не задавалі такіх пытаньняў, якія ён можа зразумець, аднак пытаньне аб апякунстве — яно ўсё ж вісела ў паветры".
"Свабода": "І ўсе гэтыя справы з адлучэньнем дзіцяці ад сям’і адбываюцца на тле афіцыйнага цынізму, калі на самым высокім узроўні гаворыцца пра тое, каб зачыняліся дзіцячыя дамы і ствараліся дамы сямейныя, у якіх прынамсі імітуецца сямейная атмасфэра..."
Бяльзацкая-Халіп: "Ведаеце, яны мне ўвесь час казалі: "Не, мы толькі за тое, каб дзіця было ў сям’і. Не турбуйцеся, вось калі вы пройдзеце мэдычную камісію, дык..." Такая ўмова была. Зразумела, я баялася, бо мне далёка ня 20, а 70 год. Я ня ведала, як вырашаць на самым версе. Відаць, яны не захацелі больш шуму".
Для кагосьці адлучэньне маці ад сына — зьява цалкам нармальная
"Свабода": "Як вы самі тлумачыце гэтую дзікунскую, з гледзішча цывілізаванага чалавека, сытуацыю — гвалтоўнае адлучэньне маці, чыё злачынства не даказана, ад малога дзіцяці? Гэта ціск на Ірыну?"
Бяльзацкая-Халіп: "Безумоўна, ціск..."
"Свабода": "Або гэта неразуменьне (назавем гэта такім словам) пэўнай асобаю таго, што ўсё гэта не адпавядае законам чалавечай прыроды?..."
Бяльзацкая-Халіп: "Што тычыцца асобы, дык ён жа разумее, што нельга адлучыць яго ад малодшага сына. Хаця адлучэньне Дані яму, відаць, падаецца цалкам нармальным. Тым ня менш свайго малодшага сына ён вельмі лёгка адлучыў ад маці. Я пра гэта думала таксама. Яго ж не цікавіла, што адчувала маці яго сына. Сытуацыя паўтараецца. А Іра — гэта асабісты вораг. Тут і неразуменьне, і злосьць, і нянавісьць, і помста. Радуецца, што адлучылі малога ад маці і бацькі разам".
"Свабода": "Здаецца, аднойчы нам сказалі па тэлебачаньні, што мы жывём як у Швэцыі. У гэтай краіне мне аднойчы давялося наведаць турму, дзе сядзелі жанчыны, асуджаныя за забойствы. Нас вадзілі па камэрах, якія выглядалі як маленькія кватэры ў нашых маласямейных інтэрнатах, нават лепш. Дык вось, у камэрах на сьценах віселі фоткі малых дзяцей. Памятаю, як жанчына тэлефанавала сваім блізкім, размаўляла зь дзецьмі. Ня кажучы ўжо пра спатканьні. Гэта асуджаныя за забойствы..."
Бяльзацкая-Халіп: "У нас ды каб тэлефон... Жарт. У нас нічога. Мы ні-чо-га ня ведаем. Па аднаму лісту ад Ірыны ды Андрэя. Яны ж разумеюць, што можна пісаць. Усё дайшло, каб бачылі, што гэта яны гэта пісалі. Бо гэта сёньня хвалюе многіх. У самых розных краінах сьвету. Для ўсіх гэта не палітычнае, а выключна чалавечае пытаньне: як можна кідаць за краты не забойцу? Ну што такога магла напісаць журналістка, жонка кандыдата, каб за гэта адлучаць дзіця і такім чынам караць яго? Прычым больш, чым маці?"
"Свабода": "Ці перадавалі вы Ірыне разам зь перадачамі ці лістамі фоткі Данілы?"
Бяльзацкая-Халіп: "Не, не. Я нават ня ведаю, ці можна гэта. А калі б нават і можна было, дык я не хацела б, каб яны мацалі гэта сваімі рукамі. Калі б я асабіста магла перадаць Іры пры сустрэчы гэтыя фота, то я б перадала. А каб яны да майго хлопчыка сваімі рукамі дакраналіся — не хачу..."
Столькі выпрабаваньняў выпала на ўсіх нас — на бацькоў, на мяне, на Іру
"Свабода": "Калі мы сутыкаемся з гэтай карнай сыстэмай, то ўсьведамляем, што яна закранае ня толькі дзяцей зьняволеных, але і іншых іхніх блізкіх. Велізарны псыхалягічны ціск чыніцца і на бацькоў, якія нічога ня ведаюць пра сваіх дзяцей. Зразумела ж, вялікая шкода наносіцца іх здароўю. Як вы гэта вытрымліваеце? Ці даводзіцца вам зьвяртацца па мэдычную дапамогу?"
Бяльзацкая-Халіп: "Я нікуды не зьвяртаюся. Я думаю, што на гэтым стрэсе, ня ведаю, на адрэналіне ці на чым, я сябе нармальна адчуваю. Я ж праходзіла ўсе гэтыя мэдычныя камісіі. Усе аналізы, кардыяграмы, дасьледаваньні... Усё было нармальна. Калі б мне да Ірынага арышту сказалі, што я гэта ўсё вытрымаю — выходзіць з дому ў 7 раніцы, бегчы па паліклініках, потым і дзіця, і перадачы, а муж у шпіталі на апэрацыі — да яго трэба было пайсьці і зь ім пасядзець, а другая бабуля з пнэўманіяй — і гэта ўсё-ўсё на мне. Усё гэта робіцца. Ня ведаю нават, як і чаму".
"Свабода": "Мне даводзілася чытаць, у тым ліку і ў артыкулах самой Іры, пра тое, што выпала на ваш род — Бяльзацкіх, якіх падчас нямецкай акупацыі ў Варшаве кінулі ў гета. Тым ня менш ваш род выжыў, што сьведчыць пра вашы дастаткова моцныя гены..."
Бяльзацкая-Халіп: "Напэўна, вы маеце рацыю. Мне мой пляменьнік гэтымі днямі тэлефанаваў з ЗША. Ён узгадаў пра ягоную зь Ірай бабулю — маю маці. Яна была такой, як кажуць, жалезнай жанчынай. Сама я, як мне здаецца, ніколі такой не была. Ён мне кажа: "Цёця Люся, у табе бабуліны гены праявіліся". Але колькі я гэта вытрымаю — ня ведаю. Столькі выпрабаваньняў выпала на ўсіх нас — на бацькоў, на мяне, на Іру".