У самым бліжэйшым часе на невялікай групе добраахвотнікаў будзе выпрабаваная новая вакцына “прайм-бустэр” для лячэньня ліхаманкі Эбола. Правядзеньне гэтага надзвычай важнага для вірусалёгіі клінічнага экспэрымэнту сярод людзей зрабілася магчымым пасьля таго, як навукоўцы з Дасьледчага цэнтру пры Нацыянальным інстытуце алергічных і інфэкцыйных захворваньняў ЗША (National Institute of Allergy and Infectious) і прыватнай кампаніі AVI BioPharma пацьвердзілі эфэктыўнасьць створанага імі новага прэпарату на прыматах. Распрацаваная вакцына зьнішчыла вірус у 60% заражаных макак-рэзусаў, а таксама была на 100% эфэктыўнай пры лячэньні яванскіх макак.
Дагэтуль лічылася, што заражэньне вірусам Эбола (сямейства Marburgviruses) не дае ніякіх шанцаў на выздараўленьне для ўсіх відаў прыматаў. У выпадку ж захворваньня ліхаманкай чалавекам верагоднасьць сьмяротнага сыходу дасягае 90%.
Гемарагічная (зьвязаная зь вялікай стратай крыві) ліхаманка Эбола (ГЛЭ) лічыцца даволі рэдкай, аднак адной з самых небясьпечных вірусных хвароб, вядомых чалавецтву. У ЗША і шэрагу іншых краін падставай для істотных інвэстыцыяў у дасьледаваньні ГЛЭ стаў тэракт 11 верасьня 2001 года. Тады ў навукоўцаў зьявілася заклапочанасьць, што гэты вірус можа быць выкарыстаны тэрарыстамі ў якасьці біялягічнай зброі.
Упершыню ж вірус ГЛЭ быў выяўлены ў 1976 годзе ў заходняй Экватарыяльнай правінцыі Судану і ў памежным зь ім раёне Заіру (цяпер Дэмакратычная Рэспубліка Конга). З таго часу ад хваробы памерлі каля 1200 чалавек. Галоўным чынам, гэта былі жыхары краін Цэнтральнай Афрыкі, дзе дагэтуль і лякалізуецца ачаг захворваньня.
Хвароба перадаецца празь непасрэдныя кантакты з крывёю ці тканінамі інфікаваных людзей і шэрагу жывёлаў. Трапляючы ў кроў, бялкі вірусу парушаюць яе згортваньне. У выніку пачынаецца моцнае ўнутранае кровазьліцьцё, кроў таксама цячэ праз поры скуры і вочы.
Мяркуецца, што распрацаваная амэрыканскімі вірусолягамі новая вакцына, якая ўзьдзейнічае на актывізацыю адказных за агульны імунітэт Т-клетак, зробіць сапраўдную рэвалюцыю ў барацьбе з ГЛЭ. Прэпарат складаецца з двух кампанэнтаў. Першы — гэта прайм, які зьмяшчае ў сабе невялікі ўчастак ДНК на паверхні абалонкі вірусу, а другі — бустэр або аслаблены холадам вірус.
Кіраўнік навуковай групы доктар Нэнсі Сэліван, сьцьвярджае, што дзякуючы ўвядзеньню вакцыны, у прыматаў разьвіўся імунітэт да ўзбуджальніка ГЛЭ. Да таго ж, прэпарат выявіўся эфэктыўным і пры тэрапіі хваробы. Нягледзячы на відавочны прагрэс, навукоўцы кажуць, што на канчатковае стварэньне вакцыны, якая б дзейнічала супраць усіх варыянтаў вірусу ГЛЭ, яшчэ патрабуецца час. Адным з цэнтральных пытаньняў вірусалёгіі застаецца наступнае: дзякуючы менавіта якім асаблівасьцям Т-клетак магчымы імунны адказ на Marburgviruses? Адкрыцьцё гэтай таямніцы і дапаможа стварыць адзіную вакцыну ад усіх варыянтаў узбуджальнікаў гэтай небясьпечнай хваробы, адзначаецца ў публікацыі часопісу “PLoS Pathogens”.
Аўтары іншага артыкулу, надрукаванага таксама ў “PLoS Pathogens”, амэрыканскія біёлягі з Прынстанскага дасьледчага цэнтру і Пэнсільванскага інстытуту дасьледаваньняў раку пры цэнтры Фокс-Чэйз, сьцьвярджаюць, што нягледзячы на параўнальна нядаўняе выяўленьне вірусу ГЛЭ, людзі і жывёлы сутыкаюцца з гэтым захворваньнем яшчэ з дагістарычных часоў. Пра гэта сьведчаць фрагмэнты вірусу ліхаманкі, знойдзеныя як у чалавечай ДНК, так і ў генэтычным матэрыяле розных сысуноў: апосумаў, пацукоў, кажаноў ды іншых. Навукоўцы мяркуюць, што чалавецтва ды іншыя хрыбетнікі перажылі некалькі буйных эпідэміяў гэтага захворваньня. Разам з папярэднікамі ўзбуджальніка ГЛЭ ў чалавечым ДНК і геноме жывёл знойдзеныя і рэшткі іншых вірусаў. Напрыклад, борнавірус, які наносіць шкоду нэрвовай сыстэме жывёл і зьвязаны з разьвіцьцём псыхіятрычных захворваньняў у людзей. Як сьведчаць навукоўцы, свае сьляды ў ДНК пакідаюць, у прынцыпе, усе вірусныя эпідэмі, якімі перахварэла чалавецтва. Справа ў тым, што вірусы належаць да так званых “паўжывых” аб'ектаў — у іх ёсьць уласныя гены, абалонка са спэцыяльнымі бялкамі для пранікненьня ў клетку. Паколькі ніякіх актыўных працэсаў у саміх вірусах не працякае, рэшткі вірусных генаў зьяўляюцца звычайным бясьпечным сьмецьцем у арганізме. Прычым, як сьведчаць навукоўцы, да таго ж яшчэ і карысным: вірусныя абломкі ў ДНК ня ёсьць чымсьці выпадковымі, яны ўказваюць на наступствы эвалюцыйнага адбору.
Так у адным з такіх “абломкаў” амэрыканскія генэтыкі выявілі вірусны ген, які кадуе складаны бялок глікапратэін. Паводле навукоўцаў, клеткі, якія самі вырабляюць вірусныя глікапратэіны, могуць быць больш устойлівыя да заражэньня небясьпечнымі вірусамі.
Гемарагічная (зьвязаная зь вялікай стратай крыві) ліхаманка Эбола (ГЛЭ) лічыцца даволі рэдкай, аднак адной з самых небясьпечных вірусных хвароб, вядомых чалавецтву. У ЗША і шэрагу іншых краін падставай для істотных інвэстыцыяў у дасьледаваньні ГЛЭ стаў тэракт 11 верасьня 2001 года. Тады ў навукоўцаў зьявілася заклапочанасьць, што гэты вірус можа быць выкарыстаны тэрарыстамі ў якасьці біялягічнай зброі.
Чакаецца, што вакцына “прайм-бустэр” зробіць сапраўдную рэвалюцыю ў барацьбе зь вірусам Эбола
Упершыню ж вірус ГЛЭ быў выяўлены ў 1976 годзе ў заходняй Экватарыяльнай правінцыі Судану і ў памежным зь ім раёне Заіру (цяпер Дэмакратычная Рэспубліка Конга). З таго часу ад хваробы памерлі каля 1200 чалавек. Галоўным чынам, гэта былі жыхары краін Цэнтральнай Афрыкі, дзе дагэтуль і лякалізуецца ачаг захворваньня.
Хвароба перадаецца празь непасрэдныя кантакты з крывёю ці тканінамі інфікаваных людзей і шэрагу жывёлаў. Трапляючы ў кроў, бялкі вірусу парушаюць яе згортваньне. У выніку пачынаецца моцнае ўнутранае кровазьліцьцё, кроў таксама цячэ праз поры скуры і вочы.
Мяркуецца, што распрацаваная амэрыканскімі вірусолягамі новая вакцына, якая ўзьдзейнічае на актывізацыю адказных за агульны імунітэт Т-клетак, зробіць сапраўдную рэвалюцыю ў барацьбе з ГЛЭ. Прэпарат складаецца з двух кампанэнтаў. Першы — гэта прайм, які зьмяшчае ў сабе невялікі ўчастак ДНК на паверхні абалонкі вірусу, а другі — бустэр або аслаблены холадам вірус.
Кіраўнік навуковай групы доктар Нэнсі Сэліван, сьцьвярджае, што дзякуючы ўвядзеньню вакцыны, у прыматаў разьвіўся імунітэт да ўзбуджальніка ГЛЭ. Да таго ж, прэпарат выявіўся эфэктыўным і пры тэрапіі хваробы. Нягледзячы на відавочны прагрэс, навукоўцы кажуць, што на канчатковае стварэньне вакцыны, якая б дзейнічала супраць усіх варыянтаў вірусу ГЛЭ, яшчэ патрабуецца час. Адным з цэнтральных пытаньняў вірусалёгіі застаецца наступнае: дзякуючы менавіта якім асаблівасьцям Т-клетак магчымы імунны адказ на Marburgviruses? Адкрыцьцё гэтай таямніцы і дапаможа стварыць адзіную вакцыну ад усіх варыянтаў узбуджальнікаў гэтай небясьпечнай хваробы, адзначаецца ў публікацыі часопісу “PLoS Pathogens”.
Эболе мільёны гадоў, а яе рэшткі ёсьць у ДНК чалавека
Так у адным з такіх “абломкаў” амэрыканскія генэтыкі выявілі вірусны ген, які кадуе складаны бялок глікапратэін. Паводле навукоўцаў, клеткі, якія самі вырабляюць вірусныя глікапратэіны, могуць быць больш устойлівыя да заражэньня небясьпечнымі вірусамі.