15 жніўня споўнілася 20 гадоў, як няма Віктара Цоя. Гэтая дата прымусіла шмат каго яшчэ раз зьдзівіцца, наколькі жывымі і актуальнымі застаюцца ягоныя песьні ня толькі для тых, чыё юнацтва і маладосьць выпала на 80-я гады мінулага стагодзьдзя. Я ня бачу тут вялікага сакрэта, і схема “легендарызацыі” музычнага героя ў выпадку Цоя нічым не адрозьніваецца ад той жа, па якой дагэтуль “жывыя” Прэсьлі, Морысан і Кабейн.
У той насычаны падзеямі і пераменамі пэрыяд, калі ўсім творцам хапала месца для самавыяўленьня, Цой быў вельмі адмысловай, але ўсё ж не выключнай з’явай. Вось у “Ассе” (1988) Бананан кажа: “А гэта сьпявак мой любімы – Нік Кейв”, а на пытаньне, хто такі Грабеншчыкоў гучыць вельмі правільны на той момант адказ: “Гэта Бог. Ад яго зьзяньне зыходзіць”. Але амаль дакладнае, нават лубочнае супадзеньне біяграфіі сьпевака з жыцьцёвым шляхам звычайнага васьмідзесятніка, лёгкая ўзнаўляльнасьць мэлёдыі, дакладнасьць і даступнасьць вершаў, і, што важна, трагічная і неадназначная сьмерць, менавіта Віктара Цоя зрабілі нашчадкам папярэдняга скальда іншадумства -- Уладзімера Высоцкага.
Нашмат больш неадзназначнай у ацэнцы фэномэна Цоя падалася мне інфармацыя пра тое, што тэлеканал АНТ зьбіраецца ўшанаваць гадавіну сьмерці зоркі паказам дакумэьнтальнага фільма, а пасьля і запісам канцэрту. З ёю перад вачыма адразу ўзьнікла карцінка цалкам анамальнай з’явы стэрыльнага мінскага ляндшафта – “сьцяны Цоя”, ці, як яе яшчэ прастамоўна называюць – “сьцяны плача”. Сам факт яе працяглага існаваньня ў цэнтры горада, няхай сабе і на задворках, але галоўнай Кастрычніцкай плошчы, паміж праваслаўнай царквой і адміністрацыяй прэзыдэнта, побач з Музэям вайны і архітэктурным сымбалем эпохі – Палацам рэспублікі, ушчэнт рушыць для мяне ўсю звыклую “карціну міра”. Кранальная ўвага мясцовых уладаў да пачуцьцяў фанатаў менавіта Цоя і любоўнае перамяшчэньне рэшткаў сьцяны з месца на месца, з абавязковым абяцаньнем ўзнавіць ізноў жа ў цэнтры горада, сярод усіх цяперашніх “сьвятыняў”, ніяк ня вяжуцца са звыклым тлумачэньнем нашай улады як пасьлядоўніцы савецкай культурнай палітыкі і Цоя як “голасу пратэсту супраць прыгнёту”. Я нават з жахам прызналася сабе, што многа каму (і мне!) было б спакайней, калі б сьцяну перанесьлі на Бангалёр...
Чым можна патлумачыць існаваньне гэтай культавай, у прамым сэнсе гэтага слова, пабудовы, калі ўлады так зацята адстойваюць сваё права на кароўнік, што належыць цяпер царкве “Новае жыцьцё”, калі паламаныя крыжы ў Курапатах, калі ў бэрнардынскім кляштары будзе казыно?..
У краіне, дзе любы адыход ад нявызначанай, але ўсім зразумелай шэрай нормы лічыцца хіба што не крамолай, да галавы прыходзяць менавіта крамольныя тлумачэньні: а што, калі нехта на самым версе проста любіць групу “Кіно”?..
У той насычаны падзеямі і пераменамі пэрыяд, калі ўсім творцам хапала месца для самавыяўленьня, Цой быў вельмі адмысловай, але ўсё ж не выключнай з’явай. Вось у “Ассе” (1988) Бананан кажа: “А гэта сьпявак мой любімы – Нік Кейв”, а на пытаньне, хто такі Грабеншчыкоў гучыць вельмі правільны на той момант адказ: “Гэта Бог. Ад яго зьзяньне зыходзіць”. Але амаль дакладнае, нават лубочнае супадзеньне біяграфіі сьпевака з жыцьцёвым шляхам звычайнага васьмідзесятніка, лёгкая ўзнаўляльнасьць мэлёдыі, дакладнасьць і даступнасьць вершаў, і, што важна, трагічная і неадназначная сьмерць, менавіта Віктара Цоя зрабілі нашчадкам папярэдняга скальда іншадумства -- Уладзімера Высоцкага.
Нашмат больш неадзназначнай у ацэнцы фэномэна Цоя падалася мне інфармацыя пра тое, што тэлеканал АНТ зьбіраецца ўшанаваць гадавіну сьмерці зоркі паказам дакумэьнтальнага фільма, а пасьля і запісам канцэрту. З ёю перад вачыма адразу ўзьнікла карцінка цалкам анамальнай з’явы стэрыльнага мінскага ляндшафта – “сьцяны Цоя”, ці, як яе яшчэ прастамоўна называюць – “сьцяны плача”. Сам факт яе працяглага існаваньня ў цэнтры горада, няхай сабе і на задворках, але галоўнай Кастрычніцкай плошчы, паміж праваслаўнай царквой і адміністрацыяй прэзыдэнта, побач з Музэям вайны і архітэктурным сымбалем эпохі – Палацам рэспублікі, ушчэнт рушыць для мяне ўсю звыклую “карціну міра”. Кранальная ўвага мясцовых уладаў да пачуцьцяў фанатаў менавіта Цоя і любоўнае перамяшчэньне рэшткаў сьцяны з месца на месца, з абавязковым абяцаньнем ўзнавіць ізноў жа ў цэнтры горада, сярод усіх цяперашніх “сьвятыняў”, ніяк ня вяжуцца са звыклым тлумачэньнем нашай улады як пасьлядоўніцы савецкай культурнай палітыкі і Цоя як “голасу пратэсту супраць прыгнёту”. Я нават з жахам прызналася сабе, што многа каму (і мне!) было б спакайней, калі б сьцяну перанесьлі на Бангалёр...
Чым можна патлумачыць існаваньне гэтай культавай, у прамым сэнсе гэтага слова, пабудовы, калі ўлады так зацята адстойваюць сваё права на кароўнік, што належыць цяпер царкве “Новае жыцьцё”, калі паламаныя крыжы ў Курапатах, калі ў бэрнардынскім кляштары будзе казыно?..
У краіне, дзе любы адыход ад нявызначанай, але ўсім зразумелай шэрай нормы лічыцца хіба што не крамолай, да галавы прыходзяць менавіта крамольныя тлумачэньні: а што, калі нехта на самым версе проста любіць групу “Кіно”?..