Наша сёньняшняя экспэртка Ганна Янкута доўга шукала, што зь белліту параіць прачытаць беларускім бізнэсоўцам. І знайшла такі адну кнігу. Але і тая апынулася на трэцім месцы. Усе іншыя пазыцыі ейнага рэйтынгу занялі замежныя кнігі, хоць і пераствораныя ўжо па-беларуску. Ці то бізнэсоўцы нашы такія пераборлівыя ў чытаньні, ці то белліт і напраўду не дацягвае да высокай плянкі спадарыні Янкуты – меркаваць вам шаноўныя чытачы. Але для пачатку ўсё ж даверцеся ейным рэкамэндацыям.
Мікаэль Ніэмі. Папулярная музыка з Вітулы. Пераклад са швэдзкай Вольгі Цвіркі. Менск, выдавец І.Логвінаў, 2010.
Мабыць, самая модная сёлетняя навінка – гэта пераклад рамана “Папулярная музыка з Вітулы” швэдзкага пісьменьніка Мікаэля Ніэмі (зрэшты, гэта пытаньне, ці такі ўжо ён швэдзкі, – і адказ на гэтае пытаньне можна знайсьці ў згаданым рамане). “Папулярная музыка з Вітулы” зрабіла Ніэмі знакамітым – наклад кнігі перайшоў мяжу ў 500 тысячаў асобнікаў. Яго чытаюць па ўсёй Швэцыі і ня толькі. Цяпер яго можна прачытаць і па-беларуску – і даведацца пра побыт жыхароў Паялы, загартаваных суровым кліматам і яшчэ суровейшым жыцьцём, загартаваных настолькі, што ні пякельная лазьня, ні самыя неверагодныя дозы алькаголю ня змогуць іх перамагчы. Прынамсі, надоўга. А вось папулярная музыка перамагла. Галоўныя героі рамана, апанаваныя любоўю да Элвіса і Бітлоў, у цалкам неспрыяльных умовах спрабуюць стварыць уласны гурт, і часам з гэтых спробаў атрымліваецца нешта нечаканае. Адзінае, што можа напалохаць нават самых загартаваных чытачоў, – гэта нясьціплая колькасьць словаў і выразаў на фінскай мове і адсутнасьць ратавальных зносак. Але ў параўнаньні з турботамі жыхароў Турнэдалена гэтая праблема ня вартая нават згадкі.
Патрык Бэссон. Ліст да страчанага сябра. Пераклад з французскай Зьмітра Коласа. Менск, выдавец Зьміцер Колас, 2010.
Яшчэ адна модная навінка 2010 году – раман “Ліст да страчанага сябра” французскага пісьменьніка Патрыка Бэссона, таксама не абдзеленага ўвагай чытачоў і крытыкаў, уладальніка Гран-Пры Французскай Акадэміі ў 1985 годзе (адной з найстарэйшых і найпрэстыжнейшых прэміяў у Францыі) і прэміі Рэнадо ў 1995 годзе (своеасаблівага спадарожніка Ганкураўскай прэміі, у адзін дзень зь якой і ўручаецца). Адмысловая прынада для аматара сучаснай літаратуры – тое, што раман на расейскую мову не перакладаўся. Героі твора – маладыя людзі, якія заблыталіся ў стасунках і якія, здаецца, нават не спрабуюць іх разблытаць, а проста плывуць па плыні жыцьця, шукаючы новых знаёмстваў і ўражаньняў. Альбо не шукаючы нічога. Альбо ня ведаючы, што трэба шукаць. Назву рамана можна зразумець шырока: сьмерць аднаго з герояў – гэта толькі апошні крок да страты. Першыя крокі будуць зробленыя задоўга да трагедыі, да якой у выніку ніхто сур’ёзна і не паставіцца, – самае сур’ёзнае на гэты момант ужо скончыцца. Але ж анёлам (а менавіта імі цалкам могуць уявіць сябе некаторыя героі рамана) дазволена быць несур’ёзнымі. Зрэшты, якая ўвогуле сур’ёзнасьць, калі табе сямнаццаць, як слушна зазначыў адзін крыху старэйшы суайчыннік Бэссона.
Уладзіслаў Ахроменка, Максім Клімковіч. Янкі, альбо Астатні наезд на Літве. Менск, “Медысонт”, 2007.
Калі закрыць вочы на ўсю інтэртэкстуальнасьць у гэтым вострасюжэтным творы, то застануцца адны пагоні, страляніна і іншыя радасьці жыцьця, што досыць часта пераходзяць у самую неверагодную чарнуху. Але закрываць вочы на інтэртэкстуальнасьць ня варта – і тады вясёлы вечар гарантаваны. Іранічна разьдзімаючы ў сваім чарговым творы ўсе магчымыя нацыянальныя клопаты беларусаў, аўтары даюць спатолю сэрцам чытачоў, якія ўжо крыху прытаміліся ад сур’ёзнасьці тутэйшай літаратуры. Добрая палова ўдалых жартаў з раману, прачытанага ўвечары за кубкам гарбаты, яшчэ доўга будзе круціцца на языку і зрывацца ў самы адказны момант. Бо хіба на вечар той можна забыцца?
Фрыдрых Дзюрэнмат. Юстыцыя. Пераклад зь нямецкай Васіля Сёмухі. Менск, 2009.
Герой рамана “Юстыцыя” знанага швэйцарскага пісьменьніка Фрыдрыха Дзюрэнмата не гуляе з чытачом у розныя гульні, а адразу выкладвае ўсё як ёсьць, а таму ўжо спачатку чытач ведае, што яго напаткае далей. Дзякуючы такому эфэкту “спраўджанага чаканьня” (зрэшты, як і варта чакаць, аўтар усё ж умудраецца ў канцы падмануць чытача, пераварочваючы старанна выбудаваны сьвет дагары нагамі), а таксама спэцыфічнай манеры апавядальніка дзеяньне рамана то запавольваецца (бо хто будзе чакаць рэзкіх рухаў ад ап’янелага героя, якога цягне на разважаньні?), то паскараецца і робіцца імклівым, знаёмячы з усё новымі акалічнасьцямі простай, як на першы погляд, юрыдычнай справы. Здаецца, што можа быць прасьцей: на вачах у безьлічы сьведкаў забіты чалавек. Забойца – вядомая ўсім асоба. Нецікавы сюжэт, скажа любы аматар дэтэктываў. Нецікавы, калі толькі не ўнесьці ў яго элемэнт абсурду і не ўявіць, што напраўду вачам нельга даваць веры. Але не сваім вачам, а вачам сьведкаў. І тады ад абсурду не застанецца і сьледу – ці ён трывала ўвойдзе ў жыцьцё і зробіцца яго нормай.
Дваццаць польскіх апавяданьняў. Менск, выдавец І. Логвінаў, 2007.
Кожны, хто цікавіцца сучаснай літаратурай суседніх краінаў, абавязкова мусіць прачытаць кнігу “20 польскіх апавяданьняў”. У зборніку сабраныя творы дзесяці польскіх пісьменьнікаў, сярод якіх – зорка сусьветнай велічыні Анджэй Сапкоўскі, досыць расьпіяраныя апошнім часам у беларускай прасторы Вольга Такарчук, Павал Гюле, Станіслаў Бараньчак, а таксама Януш Вайс, Лешак Калакоўскі, Ежы Пільх, Ежы Сасноўскі, Анджэй Стасюк і Стэфан Хвін. Вялікі плюс зборніка – гэта разнапланаваць надрукаваных у ім твораў, што дае магчымасць задаволіць густы самых розных чытачоў. Мой прыватны фаварыт – апавяданьне Вольгі Такарчук “Прачынайся, ты забіты” (пераклад Ганны Пазюк), постмадэрнісцкі дэтэктыў пра аматарку дэтэктываў і пра тое, якую небяспеку нясе кніга з нецікавым сюжэтам.Такім чынам, прачытаўшы ўсяго адну кнігу, можна атрымаць некаторае ўяўленне пра тое, што адбывацца цяпер у літаратуры Польшчы, і вызначыць для сябе цікавых аўтараў. І гэта будзе вельмі карысна – бо ў беларускай прасторы існуюць пераклады і іншых твораў многіх з гэтых пісьменьнікаў.
